Reuters'ın Tüpraş'ın İran'dan aldığı ham petrole ilişkin bilgilerin TÜİK tarafından gizli tutulmasını istediği için petrol ithalat verilerinin açıklanmasının durdurulduğuna dair haberinin ardından TÜİK iddialara yanıt verdi.
TÜİK Başkanlığı adına BloombergHT.com Editörü Süheyla Yılmaz'ın sorularını yanıtlayan Başkan Yardımcısı Mehmet Aktaş ABD'nin İran'ın petrol ihracatına uyguladığı yaptırımlar nedeniyle, TÜPRAŞ'ın isteği üzerine petrol ithalat verilerinin açıklanmasının durdurulması haberi ile ilgili "Hiçkimsenin emrine tabi değiliz. İstatistik Kurumu teknik olarak özerk bir kurumdur. Hangi istatistiği, ne zaman ve ne şekilde yayınlayacağımız konusunda kimse bize direktif veremez." dedi.
Herhangi bir gerçek ya da tüzel kişinin kendisi ya da kendi faaliyet alanına ilişkin istatistiği durdurma, yayınlama ya da yayınlamama gibi herhangi bir talepte bulunamayacağını belirten Aktaş; "Bunun tek istisnası vardır. O da istatistiki gizlilik çerçevesinde verinin gizli olması halinde ilgili kişi bizden talep ettiğinde yayını durdurabiliyoruz. 5429 sayılı İstatistik kanununda 13. maddede istatistik gizliliği tanımlanmıştır. Usul ve esaslar orada belirlenmiştir. Buna göre istatistik kurumu toplamış olduğu bireysel bilgileri asla ve kat'a kimse ile paylaşamaz." açıklamasında bulundu.
Bir ikinci faktörün ise tablolaştırılmış bilgilerdeki istatistiki birim ya da cevaplayıcı diye geçen bilgilerin kaynaktan gelen oranlama ile ilgili olduğunu belirten Başkan Yardımcısı Aktaş, "Dış ticaret istatistiklerinde herhangi bir tabloda üçten az bir göz girişimle ilgiliyse ya da bir girişim oradaki bilginin yüzde 80'ini oluşturuyorsa ya da iki girişim oradaki bilginin yüzde 90'ını oluşturuyorsa ilgili girişimin talep etmesi halinde o satırın bilgisini yayınlayamıyoruz. Bu TÜPRAŞ'a özel değil, kanun çerçevesinde hareket ediliyor." dedi.
Konu dış ticaret ise dolaylı tanımlamayla istatistiki gizlilik kapsamına giren girişimlerin talep ettikleri takdirde onlarla ilgili bilgiyi yayınlayamadıklarını belirten Aktaş, "Petrol ithalatında ana dominant belirleyici unsur olduğu için dış ticarete ilişkin Tüpraş'ın zaman zaman belli talepleri oluyor." açıklamasında bulundu.
-Tüpraş talep etti mi?
Başkan Yardımcısı Aktaş, TÜPRAŞ'ın istatiski gizlilik talep edip etmediğine dair soruya ise "Bunu konuşmak istemiyorum. Bir girişimle ilgili bilgi vermek istemem. Ama şunu söyleyebilirim, bizim uygulamalarımız tekil değildir, geneldir. A ya da B girişimi ile ilgili değildir. Bizim açımızdan enformasyon değeri anlamlıysa ve istatistik gizliliğe girmiyor ise her türlü bilgiyi kamuoyu ile paylaşırız. Hiçkimsenin emrine tabii değiliz." dedi.
"TÜPRAŞ'ın bizden sadece İran'a özel bir talebi olamaz." diyen Aktaş, gizleme işlemini ise "Genel ilkedir, bireysel bilgiyi hiçbir kurum, kuruluşla paylaşamayız. Dış ticaret konusunda tablo olarak yayınladığımız bilgilerde tablonun her bir gözünde oluşan bilgi, üçten az girişimle ilgiliyse eğer, ilgili girişim talep ettiği takdirde bilgisi gizlenmektedir. Bu sadece TÜPRAŞ'a özel bir durum değildir. Diğer alanlara ilişkin istatistiklerimizde de sözkonusu tablo gözü yıldızlanır ve istatistik kanunu çerçevesinde verilememektedir, diye dipnot verilir. Bir üst sınıfa ise toplu olarak konulur, o istatistik genel ithalatımızın ya da ihracatımızın içindedir ama başka sınıflandırmalar ile birleştirilerek yayınlanır." diye özetledi.
-Petrol verileri ne zaman yayınlanacak?
Aktaş petrol verilerinin tekrar yayınlanıp yayınlanmayacağı ile ilgili ise "O detaya girmek istemiyorum. Kanunumuz her şeyi açıklıyor. Gizlilik tanımımıza girmektedir." açıklamasında bulundu
-"AB muktesabatı ile uyumluyuz"
İstatistik gizliliği ihlal etmediği sürece bütün bilgileri kamuoyu ile paylaştıklarını belirten Aktaş, "Biz herhangi bir kişinin özel talebi üzerinde herhangi bir özel politika geliştirmeyiz. Bizim genel ilkelerimiz vardır. Bu ilkeler AB muktesabatına da uyumludur. AB muktesabatı da Birleşmiş Milletler'in resmi istatistik üretimine ilişkin ana uygulama ilkelerinden ilham almıştır. Prensiplerimiz genel ve evrenseldir. Özel bir uygulama hiçbir firma ya da girişim için yapılmamaktadır." dedi.
Reuters'ın haberinde ise bilgi veren ancak adının açıklanmasını istemeyen bir kaynağın, Tüpraş'ın TÜİK'ten, İran'dan alınan ham petrol verilerini açıklamamasını istediği ve TÜİK'in de bu bilgilerin açıklanmasını durdurduğunu söylediği iddia edilmişti. Haberde TÜPRAŞ'ta bu konuda bilgi verebilecek yetkililere ulaşmanın mümkün olmadığı, TÜİK'in ise konuyla ilgili yorum yapmadığı belirtilmişti.