Fed Başkanı Janet Yellen öncülüğünde küresel merkez bankacılar, ekonomilerinin yüksek faizlerle başedebilmesi için istihdam piyasalarının halen daha da iyileşmesi gerektiğini kaydettiler.
Merkez bankacılar, ekonomik toparlanmanın artan ölçülerde farklılaşması ile birlikte, uluslararası para politikalarının farklılaşmaya hazırlandığını işaret etmelerine karşın, Jackson Hole, Wyoming'de haftasonu gerçekleştirilen toplantıda, talebin güçlenmesi için halen güçlü işe alımlara ve ücretlere dikkat çekerek, istihdamı, karar almada merkeze koydular.
İstihdamda odaklanma, Fed ve İngiltere Merkez Bankası'nı (BOE), ekonomilerinin iyileşme işaretleri göstermesi ile birlikte, para politikalarını bir yıl içinde sıkılaştıracağını işaret etti. Aksine, Avrupa Merkez Bankası (AMB) Başkanı Mario Draghi ve Japonya Merkez Bankası (BOJ) Başkanı Haruhiko Kuroda, ilabve teşviklere gitmek durumunda kalabileceklerini kaydetti.
Teton dağlarının gölgesinde gerçekleştirilen yıllık merkez bankacıları toplantısında ilk kez başkan olarak sahne alan Yellen, ABD'de işe almaların iyileştiğini kaydederken, Fed'de tartışmanın ne zaman "olağandışı genişlememizden geri çekilmeye başlamamız gerektiğine" doğru değişmekte olduğunu, halen işgücünün "önemli ölçüde" kapasitesinin altında kullanıldığını ve istihdam piyasasının Büyük Bunalım'dan bu yana görülen en kötü resesyondan henüz tam olarak toparlanmadığını söyledi.
Genişletilmiş Sav
Yellen, istihdam piyasasının sağlığına ilişkin değerlendirmenin, resesyon sonrası zirvesi olan yüzde 10'dan yüzde 6.2'ye düşen manşet işsizlik oranı verisinin ötesindeki göstergeleri baz alması gerektiğini kaydederek, savını daha da genişletti. Yellen, işgücü katılım oranı ve tam zamanlı iş bulamamasından dolayı yarı zamanlı istihdam edilenlerin sayısı gibi 19 veriyi içeren, Fed'in İstihdam Piyasası Koşulları Endeksi'ni işaret etti.
Şimdi New Jersey'deki Princeton Üniversitesi'nde ders veren eski Fed Başkan Yardımcısı Alan Blinder, "Yellen'ın mesajı, ABD istihdam piyasasının, bizim söylediğimiz gibi, ne kadar zayıf olduğuna ilişkin tartışmalar için potansiyel olduğu şeklindeydi," dedi ve "Ancak Yellen'ın fikrine göre, tüm işaretlere bakması ile birlikte, durum, önemli bir miktarın kaldığına yakın" şeklinde görüş bildirdi.
Blinder, istihdam piyasasının ne kadar durgun olduğu konusunda ekonomistler ve yatırımcılar arasında "güçlü bir tartışma" olduğunu kaydetti ve istihdam piyasasındaki sürpriz güçlenmenin, "Fed'in faizleri artırmasına bir yıl öncesine göre daha yakınız" ve faizler muhtemelen gelecek yılın başında artırılacağı görüşünü işaret ettiğini sözlerine ekledi.
Jacksone Hole'da diğer Fed yetkilileri ile yapıulan mülakatlar, görünüm konusunda artan bir bölünme olduğunu gösterdi.
Erken Sıkılaştırma
St. Louis Fed Başkanı James Bullard, para politikasının yetkililerin daha önce beklediğinden daha erken sıkılaştırılabileceğini söyledi. Kansas City Fed Başkanı Esther George, geniş tabanlı istihdam artışlarının, ekonominin yüksek faizlerle başa çıkabilecek denli güçlü olduğunu işaret ettiğini kaydetti. Philadelphia Fed Baikanı Charles Plosser ise, faizlerin daha erken ve yapmak zorunda olduğumuzdan daha yavaş artırılmasını tercih ettiğini ifade etti.
Aynı zamanda, Atlanta Fed Başkanı Dennis Lockhart, ekonominin gücüne ilişkin sonuçların "deneme amaçlı" olması gerektiğini söyledi ve ilk faiz artırımının gelecek yılın ortalarında yapılması gerektiğini düşünenlerden olduğunu sözlerine ekledi. San Francisco Fed Başkanı John Williams da faiz artırımı için, Lockhart'ın bahsettiği zamanı dile getirdi.
Yellen'dan farklı olarak ve Euro Bölgesi'nde yüzde 11.5 seviyesindeki işsizlik oranı ile birlikte, Draghi, AMB politika yapıcılarının, 18 üyeli ekonominin yılın ikinci çeyreğinde büyüyememesinin ardından, "politika duruşunu daha da ayarlamaya hazır" olduğunu söyledi.
Büyüyen Endişeler
Enflasyonun çok düşük olduğuna ilişkin artan endişelerin bir işareti olarak, Draghi, yatırımcıların enflasyon bahislerinin bu ay, "ufukta önemli ölçüde düşüşlerin olacağını" gösterdiğini söyledi. Fiyat artışları, AMB'nin yüzde 2'nin hemen altındaki hedefinin dörtte biri kadar bir seviyede ve bunun sonucu, eğer tüketiciler ve firmalar, fiyat baskılarının daha da azalacağı beklentisi ile harcamalarını azaltırsa, deflasyon riskini de artacak.
Draghi'nin açıklamaları, AMB'nin, Haziran ayında faizi rekor düşürmesine ve bankalar için daha ucuz kredilere imkan tanımasına karşın, nihayetinde parasal gevşemeyi başlatacağı spekülasyonunu kuvvetlendirdi.
AMB Başkanı, ancak, mevcut politiklar paketinin işleyeceğine olan güvenini dile getirdi ve hükümetlerden, mümkünse eğer, Daha gevşek maliye politikaları uygulamalarını ve ekonomilerini daha esnek hale getirmelerini istedi.
Jackson Hole'daki diğer merkez bankaları, para politikasını sıkılaştırma konusunda aceleci olmadıklarını işaret etti. Japonya Merkez Bankası Başkanı Kuroda, basın mensuplarına, para politikasını fiyat istikrarı sağlanana dek gevşek tutacaklarını ve enflasyon zayıfalrsa daha da gevşemeye gidebileceklerini söyledi.
"Kayda Değer İyileşme"
Kuroda, işsizliğin yüzde 3.7'ye düşmesine ve Japonya'da istihdam piyasasının "kayda değer iyileşme göstermesine" karşın, zayıf ücret artışları ve yarı zamanlı istihdama bel bağlanması gibi, halen çözülmesi gereken önemli zorluklar olduğuna dikkat çekti.
Kuroda, merkez bankasının internet sitesinde yayınlanan konuşma metnine göre, gelecekte potansiyel iş gücü noksanlıklarının çözülmesi için, "yabancı işçilerin de kullanılmasının düşünülmeye değer" olduğunu ifade etti.
Aynı zamanda, Kanada Merkez Bankası Başkanı Stephen Poloz, bir mülakatta, ülkesinin istihdam piyasasının, toparlanamdan beklenen tam zamanlı istihdamı ve geliri yaratmadığını ve bu durumun, kendisini, faiz oranlarını tarihi düşük seviyelerde tutmaya yönlendirdiğini söyledi. Kanada'da işsizlik oranı Temmuz ayından yüzde 7 seviyesindeydi.
Poloz, "Büyüme için oldukça fazla potansiyel olduğuna güveniyoruz" dedi.
Kademeli Artışlar
İngiltere'ye bakıldığında, İngiltere Merkez Başkan Yardımcısı Ben Broadbent, faiz artırımlarının kademeli olacağını, zira yetkililerin "görevlerini yerine getirmek için muhtemelen gerekli olacak faiz oranlarının seyrinin geçmişe göre somut bir şekilde farklı olacağı şeklinde" iletişim kurma çabası gösterdiğini söyledi. Broadbent, konferansı, finansal krizin ekonomik manzarayı değitirdiği ve merkez bankalarının şimdi enflasyonu daha iyi değerlendirebilmek için istihdam piyasası verilerine baklamaları gerektiğini tartışmak için kullandı.
Politika yapıcıların dikkatleri, sempozsyumun ana teması olan"İstihdam Piyasası Dinamiklerinin Yeniden Değerlendirilmesi"nde ve üç gün süren tartışmalar sırasında sunulan çalışmalar üstünde yoğunlaştı.
Menomonee Falls, Wisconsin'de Wells Fargo Advantage Funds şef portföy stratejisti Brian Jacobsen, toplantılara ilişkin görüşünü dile getirirken, "Gelişmiş ülkelerde, görüş birliği olarak, istihdam piyasasının idealden uzak olduğu kabullenmesi var," dedi ve politika yapıcıların yorumlarında, ortak paydanın, faizlerin bir süre daha düşük kalacağı olduğunu sözlerine ekledi.
Daha İyi Kavrama
EDHEC İşletme Okulu ekonomistlerinden Giuseppe Bertola, sunumunda, merkez bankacıların istihdam piyasasının nasıl işlediğinin daha iyi kavranmasından faydalanacağı görüşünü tartıştı. Chicago Üniversitesi'nden Steven J. Davis ve Maryland Ünivesitesi'nden John Haltiwanger, ABD istihdam piyasasının, kısmen yaşlanan nüfustan dolayı daha az likit hale geldiğini belirtti.
Diğer çalışmalar, endişelerin yatıştırılmasına yönelikti. Massachusetts Institute of Technology profesörü David Autor, robotların ve bilgisayarların bazılarının inandığı gibi çok fazla istihdam pozisyonu çalmadığını kaydederken, California Üniversitesi, Los Angeles'tan Till von Wachter, ABD'li işçilerin son resesyonun ardından, daha önce görülmemiş uzunluktaki bir işsizlik dönemi yaşamadığını belirtti.