Türk lirası, doların yıl başından bu yana tüm dünyadaki rallisi karşısında en ciddi kaybı yaşayan para birimlerinden oldu. TL yüzde 10'u aşan kayıpla bu çeyrekte dolar karşısında en çok gerileyen ikinci gelişen ülke (EM) parası konumunda yer alıyor. Brezilya reali ise yüzde 17'lik kayıpla en sert düşüşü yaşayan EM para birimi. Dolar/TL bugün kayıp ve kazanç arasında gidip gelmesinin ardından, TSİ 18:30 itibariyle yatay seyirle 2,6066 oldu.

Borsa İstanbul 100 endeksi de, TL'deki değer kaybının da etkisiyle bu çeyrekte dünya genelinde en çok gerileyen hisse senedi endekslerinin arasında yer alıyor. BIST 100 2015'te yüzde 5.63'lük kayıp yaşarken, günü yüzde 0.7'lik düşüşle 80,894.15 puandan tamamladı. BIST 100 dolar cinsinden ise bu çeyrekte yüzde 15.39 geriledi. Endeks böylece dünya genelindeki 93 borsa arasında en çok kayıp yaşayan 10. oldu.

EM para birimlerinin dolar karşısındaki sert kayıplarının en büyük nedeni olarak, ABD ekonomisinin toparlanmasının kaçınılmaz kıldığı Merkez Bankası Fed'in faiz artışı ihtimali gösteriliyor. Fed Açık Piyasa Komitesi (FOMC) geçtiğimiz yılki son toplantısında faiz artışında sabırlı olma taahhüdünde bulunsa da, özellikle son iki ayda bu ibareyi artık kullanmayacağı söylentisi kabul görmeye başlamıştı. Şubat'ta FOMC düzenlenmemesi de Mart ayındaki toplantıda bu ifadenin kaldırılacağı söylentilerine karşı Fed'in herhangi bir resmi açıklama yapmaması anlamına geldi. Böylece ABD'den gelen her iyi veri faiz artışının yaklaştığı şeklinde yorumlandı. Özellikle 2014'te istihdam açısından son yılların en iyi grafiğini çizilmesi dolarda ciddi yükselişe yol açtı. Tüm bu söylentiler ve doların ABD ihracatına zarar verecek şekilde yükselmesinin ardından Fed, 18 Mart'ta sabırlı ibaresini kullanmama kararı aldı. Ancak FOMC üyelerinin yıl sonu faiz tahminlerini yarıya indirmeleri, faiz artışının öteleneceği veya daha sınırlı şekilde sıkılaşma yapılacağı şeklinde yorumlandı. Bu durum doların ateşinin bir nebze düşmesini sağlasa da, para birimlerinde yaşanan ciddi değer kaybı gelişen ülkeler için enflasyon ve ticaret açısından birçok farklı soruna yol açtı.

BRIC ve MINT gibi kavramların mucidi eski Goldman Sachs Başekonomisti Jim O'Neill, TL'nin düşen petrol fiyatlarına rağmen dolar karşısında ciddi değer kaybını yapısal reform yapılmamasına bağlıyor. O'Neill "Türkiye diğer kurumların bağımsızlığına müdahale konusunda artan işaretlerle geriye doğru gitti" diye konuştu.

Doların sert şekilde yükselmesi ve Türkiye'de seçimlerin yaklaşması ile artan belirsizlik, analistlerin kur ve hisse senedi taraflarında rahat geçmesini bekledikleri 2015'in ilk çeyreğinde karşımıza farklı bir tablo çıkardı.

BloombergHT.com Editörü
Enes Tunagür
etunagur@bloomberght.com