Uzmanlar Fed'in Cuma açıklayacağı aylık istihdam verisi öncesinde BloombergHT.com'a  veri ve faiz artırımı ile değerlendirmelerde bulundu.

Cuma günü açıklanacak resmi veri öncesinde Bloomberg anketine katılan ekonomistler, ABD’de istihdamın 217,000 artış göstereceği tahmininde bulunuyor. Beklenti gerçekleşirse istihdam üst üste 4. ayda da 200,000 üzerinde yükseliş göstermiş olacak. Çarşamba günü açıklanan özel sektör istihdamı Temmuz ayındaki 177,000’lik artışın ardından Ağustos’ta 190,000 yükseldi.

"İstihdam ana belirleyici değil"

Saxo Capital Markets Uluslararası Piyasalar Uzmanı Burak Başpehlivan, “Veri, Fed’in faiz artırımını erkene alma veya geciktirmesi gibi bir gelişmeyi tetiklemeyecektir. Fed’in ana belirleyici olarak kullandığı veri artık istihdam verisi değil. Yetkililer istihdam piyasası ile ilgili her ne kadar gevşeklikten bahsediyor olsalar da ana odak noktalarını biraz daha enflasyona yönelttiler. Bu veri çok çok negatif olmadıkça Eylül kararını etkilemesi zor görünüyor. Veri genel anlamıyla pozitif bekleniyor. Açıkçası mevsimsellik de işin içine girerse ve biraz daha pozitif bir sonuç çıkarsa bu, Fed’in genel algısı içerisinde ekonominin iyi gittiği düşüncesini pekiştirir ve Eylül ayı artırımını ön plana bile çıkartabilir. Ama Eylül ayından vazgeçilme olasılığı için çok fazla şey söyleyemiyorum. Dediğim gibi istihdam ana belirleyici değil. Piyasalar düştü ve henüz faiz artırımı gelmedi. Piyasalar buradan bir ralli yakalarsa Fed’in faiz artırımına doğru piyasalar önden artmış olacağından çok enteresan bir piyasa ile de karşılaşabiliriz ki o zaman faizler hisse senedi piyasaları ile el ele yükselebilir. Bu da Fed’in hedefleri arasında olan bir gelişme” diye konuştu.

"Piyasa FED’in bu veriye çok fazla önem verdiğine inanıyor"

İş Yatırım Uluslararası Sermaye Piyasaları Müdürü Şant Manukyan, “Cuma günü açıklanacak istihdam verisi yine çok önem taşıyor. Ancak FED bu veriye çok fazla önem verdiği için değil. Piyasa FED’in bu veriye çok fazla önem verdiğine “inandığı” için. Dolayısı ile verinin fiyatlama üzerinde etkisi olacağı konusunda hepimiz mutabık olsak da FED üzerindeki etkisi tartışmaya açık. FED neden bu veri çok yüksek gelse bile Eylül ayında harekete geçmeyebilir (veya tersi)? Çünkü insanlarda var olan ve dolayısı ile piyasalarda da bulunan Serial Position Effect FED’in hareketlerine yansımaz. SPE geniş anlamda insanların bir seri içinde ilk ve son maddeleri diğerlerinden daha iyi hatırlaması anlamına gelir. Son maddeleri daha iyi hatırlama yani Receny Effect nedeni ile bu istihdam 230.000 görürsek FED’in harekete geçeceğine inanıyoruz. Oysa Aylardır istihdam ortalaması 200.000’in üzerinde geliyor ve işsizlik oranı 5.3%’e geriledi. FED hiçbir zaman faiz artışına işsizlik oranı denge seviyesine geldiğinde başlamaz. Denge seviyesine “geliyor” diye başlar” dedi.

Manukyan, “Son 2 ay içinde ister Yellen, isterse Fischer veya Dudley’nin olsun hiçbir konuşma veya çoğu yayında bir zamanların popüler ve faiz artışına engel kelimeleri olan “katılım oranı, uzun vadeli işsizlik, gevşeklik kelimelerini duyamıyoruz. FED açısından bu istihdam verisinin ekstra bir önemi yok. Son konuşmalardan da anladığımız üzere önemli olan konu “enflasyon” veya “enflasyonu yaratacak” koşulların oluşup oluşmadığı. Bu noktada bizde de zamanında tartışılan ve benim de tarafların teorisyenlerini tanıttığım bir konu bir daha ortaya çıkmış durumda. Faiz artışının kendisi “normalizasyonu” tetikliyor olabilir mi? Yani FED faiz arttırmayarak “normalizasyonu” geciktiren etkenin bizzat kendisi olabilir mi?” dedi.

"FED açısından bu istihdam verisinin ekstra bir önemi yok"

“Şu anda yaşanan volatilitede korktuğu net görülen FED’in hisse piyasası gibi ekonomik durumu tespitte son derece başarısız bir göstergeyi baz alarak ve Çin’den gelen yüzde 3’lük bir hareketi bahane ederek faiz artışını ötelemesi  geride kalan yıllarda yaşanan toparlanmayı yetersiz gördüğü ve “Greenspan Put’u” sürdürdüğü anlamına gelecektir” diyen Manukyan, “Hele ki 2015 yılında faiz artacak dedikten sonra yaşanabilecek bir 2016 ertelemesinin (ekonomik veri bazlı olmamasından bahsediyorum) FED açısından da piyasadaki ABD ekonomisi algısı açısından da son derece negatif olacaktır” yorumlarını paylaştı

“Fed faiz kararında aslında enflasyondan ziyade ekonomideki toparlanmaya ve istihdam seviyesine bakacak”

Ekinci Economics Consulting Kurucu ve Ekonomisti Sevin Ekinci, “Jackson Hole’de yapılan ve tüm dünyadan merkez bankaları çalışanlarının katıldığı toplantıdan anladık ki Fed faiz kararında aslında enflasyondan ziyade ekonomideki toparlanmaya ve istihdam seviyesine bakacak. Burada ekonomide toparlanmayla ilgili gerçekten sağlıklı veriler gelmeye başladı, geçen hafta açıklanan ABD ikinci çeyrek büyüme verisi gibi. Cuma günü açıklanacak olan ABD’de Ağustos ayı tarım dışı istihdam rakamı da çok önemli çünkü hafta sonu Jackson Hole’de yapılan toplantıda Fed Başkanlarından Fischer’ın konuşması Eylül ayında faiz artırımı yapılabilir beklentisini tekrar masaya getirdi, rakam faiz kararı için öncül nitelikte olabilir. Bizim için tarım dışı istihdam verisine öncül teşkil edecek veri ise, ADP özel sektör istihdam verisi, Çarşamba günü ABD’de 201 bin olan beklentiye karşılık 190 bin olarak açıklandı. Geçen ayki ADP verisi ise 185 bin rakamından 177 bin şeklinde aşağı yönlü revize edildi. Ocak 2013’den beri izlediğimizde ADP istihdam endeksinin toplam tarım dışı istihdam verisiyle olan korelasyonunun yüzde 55’in üzerinde olduğunu görüyoruz, ancak aradaki bu korelasyon her zaman çok kuvvetli olmuyor, örneğin geçtiğimiz Temmuz ayında zayıf bir ADP verisi gelirken tarım dışı istihdam verisi 215 bin olarak güçlü açıklanmıştı. Bu sefer Ağustos ayı için Cuma günü 220 bin gibi bir tarım dışı istihdam rakamının açıklanması bekleniyor. Eğer bu gerçekleşirse son dört aydır üst üste ABD’de tarım dışı istihdamı 210 binin üzerinde gerçekleşmiş olacak” değerlendirmesi yaptı.

"220.000'lik bir istihdam rakamı Dolar/TL ’yi uzun süre 2.94 ve üzeri seviyede tutmaya yarar"

Verinin etkisini dolar seviyesinin üzerinde hemen hissedileceğini söyleyen Ekinci,  “Bizim beklentimiz Cuma günü 205-210 bin civarında bir tarım dışı istihdam rakamı açıklanması ki bu Dolar/TL üzerindeki baskıyı hafifletirken, önemli ve beklenen bir makroekonomik verinin açıklanmasıyla piyasadaki volatilite de azalmış olacak. Beklentimiz olan 210 bin aşağısında bir tarım dışı istihdam rakamı durumunda Dolar/TL seviyesi, aşağı doğru seviyeleri, 2.95 seviyelerinin altını zorlamaya başlar. Aksi takdirde piyasanın beklentisi olan 220 bin gibi bir tarım dışı istihdam rakamı Dolar/TL’yi uzun süre boyunca 2.94 ve üzeri seviyede tutmaya yarar” diye konuştu.

"Türkiye için tek bir göstergeye bakmak ve buna göre karar vermek çok mümkün değil"

HSBC Portföy Yönetimi Genel Müdür Yardımcısı Ömer Gencal, “200 binin üzerindeki rakamlarda Fed’in Eylül artırımı ihtimali yükselir. 200 binin altındaki rakamlar faiz artırımının ötelenmesi olasılığının yükselmesi ile birlikte kısa vadeli bir rahatlama getirebilir. Genel trend olarak şunu söyleyebilirim; gelişmekte olan piyasalarda en kırılgan nokta olan Türkiye için tek bir göstergeye bakmak ve buna göre karar vermek çok mümkün değil. Volatilitenin yüksek olacağını söyleyebiliriz” ifadelerini kullandı.

"Volatilite faiz artırımı kararında veri kadar önemli olabilir"

Erste Securities Başekonomisti Nilüfer Sezgin, “Güçlü gelirse faizi artırma ihtimali artar ancak Jackson Hole toplantısında piyasa volatilitesine çok fazla vurgu yaptılar. Dolayısıyla veri zayıf gelirse sonraki dönemde veriye ilave olarak piyasadaki volatilite önemli olacaktır. Volatilite faiz artırımı kararında veri kadar önemli olabilir” dedi.

"Fed özellikle enflasyon dinamiklerini izleyecek"

Deniz Yatırım Araştırma Müdürü Sinan Gökşen, “Güçlü gelirse Eylül olasılığı masada kalır. Son dönemde Fed Guvernörlerin yorumları biraz karmaşık geldi. Zamanlamada belirgin işaret yoktu. Ancak Fischer’in yaptığı yorum baskındı ve Eylül ayı beklentilerini güçlendirdi. Güçlü bir tarım dışı istihdam verisi bu söylemi destekler. Verinin çok güçlü gelmesi bizim piyasalarımızda satış getirir tabiî ki. Fed faiz artırımı için global gelişmeleri, Çin’i ve ABD ekonomisinde özellikle enflasyon dinamiklerini izleyecek” şeklinde konuştu.