Petrol fiyatlarının hızla düşerek varil başına 30 dolar seviyesine gerilemesi, ekonomileri büyük ölçüde petrol satışlarından elde edilen gelirlere bağlı olan ülkeleri tedirgin etti.
Petrol fiyatlarının son 7 yılın en düşük seviyesine çekilmesi, Rusya, Venezuela, Irak, İran, Suudi Arabistan, Nijerya, ABD ve Kanada gibi ülkelerdeki üreticileri zora sokarken, bu ülkelerin hükümetlerinde de bütçe açığı sıkıntısına yol açtı.
Merkezi ABD'de bulunan uluslararası yatırım bankası Goldman Sachs, bu yılın ocak ayında, petrol fiyatlarının varil başına 30 dolara kadar düşebileceğini öngörmüştü. Tahmini yenileyen yatırım bankası, eylül ayında ise küresel petrol arzının yüksek seviyelerde seyretmesi halinde, gelecek sene fiyatların 20 dolara kadar inebileceği uyarısında bulunmuştu.
AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, bir varil ham petrol başına üretim maliyeti Rusya'da 40-50 dolar, ABD'de bu miktar 55-60 dolar, Kanada'da 70-80 dolar, Venezuela'da 60-70 dolar, Nijerya'da 25-35 dolar, Irak, İran ve Suudi Arabistan gibi Ortadoğu ülkelerinde ise 20 ila 30 dolar civarında seyrediyor.
Rusya'da kayıp şimdiden 100 milyar dolar
Rusya Maliye Bakanı Anton Siluanov, geçen cumartesi yaptığı açıklamada, ülkesinin 2016 bütçesinin, petrol fiyatlarının varil başına 50 dolara göre planlandığını belirterek, gelecek yılın bazı dönemlerinde fiyatların 30 doların altına inebileceğine dikkati çekti. Siluanov, kasım ayı sonunda yaptığı açıklamada ise Rusya'nın, petrol fiyatlarında yaşanan düşüş nedeniyle 90 ila 100 milyar dolar kaybettiğini vurguladı.
Rusya Maliye Bakan Yardımcısı Maxim Oreshkin de geçen hafta yaptığı açıklamada, petrol fiyatlarının 40 dolar seviyesine düşmesi halinde, ülke ekonomisinin 2016'da yaklaşık 1,5 trilyon ruble (22 milyar dolar) bütçe açığı vereceğine dikkati çekmişti. Oreshkin, geçen yıl yaptığı bir açıklamada da petroldeki her 1 dolarlık düşüşün, Rusya'nın gelirlerini yaklaşık 2 milyar dolar azalttığını belirtmişti.
Gelecek yıl, bütçe gelirlerinin 13,7 trilyon ruble (204 milyar dolar), bütçe harcamalarının da 16 trilyon ruble (238 milyar dolar) olarak beklendiği Rusya'da, 2016'da yedek fonlardan da 2,1 trilyon ruble (31 milyar dolar) çekilmesi bekleniyor.
Venezuela'da yüzde 85 enflasyon beklentisi
Venezuela'nın eski Devlet Başkanı Nicolas Maduro, ekimde yaptığı açıklamada, petrol sektöründe yatırımların devam edebilmesi için fiyatların ideal seviyesinin 88 dolar olduğunu söylemişti. Finans Bakanı Rodolfo Marco da ülkesinin 2016 bütçesinin, petrol fiyatlarının varil başına 40 dolar olma öngörüsüne göre hesaplandığını vurgulamıştı. Bu ayın başında açıklanan 2016 bütçesi için, Venezuela 247 milyar dolar finansman ayırdı.
Öte yandan, Venezuela hükümeti, ülke ekonomisinde yıllık ortalama enflasyon oranının bu yıl için yüzde 85, gelecek yıl için ise yüzde 60 olarak tahmin ediyor.
Irak krizle mücadele ediyor
Ekonomik krizle mücadele eden Irak da ekim ayında onayladığı 94 milyar dolarlık 2016 bütçesini, petrol fiyatlarının gelecek sene varil başına ortalama 45 dolar olmasını öngörerek hazırladı.
Düşen petrol fiyatlarına rağmen ham petrol üretimini 2014'te günlük ortalama 3,3 milyon varilden, bu yılın kasım ayında 4,3 milyon varile çıkaran Irak, 2016'da günlük ortalama 3,6 milyon varil ham petrol ihraç seviyesine ulaşmayı planlıyor.
İran'ın üretimi artırma planı
Üzerindeki yaptırımlar nedeniyle ham petrol ihracında sıkıntı yaşayan ve üretim seviyesi son 4 yılda giderek düşen İran da 2016 bütçesini henüz açıklamasa da bunun varil başına petrol fiyatlarının 42 ila 50 dolar seviyesi baz alınarak belirleneceğini açıkladı.
Gelecek yıl üzerindeki yaptırımların kaldırılmasıyla enerji sektörüne yatırımcı çekerek ve petrol üretimini ve ihracatını artırmayı hedefleyen İran hükümeti, kasım ayında günlük ortalama 2,9 milyon varile ulaşan petrol üretimini, yaptırımların kalkmasıyla 6 ay içinde 1 milyon varil artırmayı hedefliyor.
Suudilerin bütçesinde açık 100 milyar dolar
Dünyanın en büyük petrol ihracatçısı olan Suudi Arabistan ise düşen petrol fiyatları ve varil başına düşük üretim maliyeti sayesinde, küresel petrol piyasasından pahalıya üretim yapan ülkeleri saf dışı bırakmaya çalışıyor.
Gelecek hafta 2016 bütçesini açıklayacak olan Suudi Arabistan'ın bu yılki bütçesinde 100 milyar dolar açık vermesi öngörülse de ülkenin 650 milyar doları geçen fonları daha uzun süre düşük petrol fiyatlarına dayanabilmesini sağlıyor.
Nijerya, 2016 bütçe çalışmalarını henüz tamamlamasa da gelecek yıl akaryakıt sübvansiyonları için 2,6 milyar dolar harcamayı planlıyor.
Afrika'nın en büyük ekonomisi ve petrol üreticisi konumunda bulunan Nijerya'da, 2016 bütçesinde petrol fiyatlarının varil başına 35 ila 40 dolar olarak baz alınması hedefleniyor.
ABD ve Kanadalı üreticiler yatırımları kısıyor
Petrol üretimi devlet tekelinde olmayan ve serbest piyasadaki binlerce bağımsız üreticiden oluşan ABD'nin petrol endüstrisinde ise üreticiler düşük petrol fiyatlarına karşı ayakta durmaya çalışıyorlar.
ABD'li büyük enerji şirketlerinin yatırım harcamaları, petrol fiyatlarındaki düşüş nedeniyle bu yılın ilk 9 ayında, geçen yılın aynı dönemine göre, yüzde 7 ile yüzde 63 arasında geriledi.
Yine ABD gibi petrol endüstrisi devlet tekelinde olmayan Kanada'da ise düşük petrol fiyatlarından dolayı ülkenin en büyük 7 enerji şirketi yatırım harcamalarını bu yıl, geçen yıla göre, ortalama yüzde 39 azalttı. Ayrıca, uzmanlar, bu yedi şirketin gelecek yıl harcamalarında yüzde 10-20 ek kesinti yapılabileceğini belirtiyor.