Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, "Türkiye'nin finans piyasasındaki bu hareketlerden zarar gördüğü kesindir ama ekonomik anlamda bir zamanlar olduğu gibi, yerle bir olmasını, etkilenmesini, yataklara düşmesini kimse beklemesin.Türkiye ekonomisi derinlik ve hacim itibariyle yeterince güçlü." dedi.
Zeybekci, Anadolu Ajansı (AA) Editör Masası'nda gündeme ilişkin soruları yanıtladı.
Son dönemde piyasalarda yaşanan gelişmeleri değerlendiren Zeybekci, ekonomi ve finans piyasalarının ikiye ayrılması gerektiğini, finans piyasalarının istihdam, ihracat gibi dengelere itibar etmeyen, spekülasyonlara dayalı fırsatların değerlendirildiği bir alan olduğunu ifade etti.
Zeybekci, ekonominin ve özel sektörün spekülatif hareketlerden en az şekilde etkilenmesi amacıyla ne gibi tedbirler alınabileceği, ülkenin riskleri, mükellefiyetleri, borçları ve varlıkları gibi konulara bakıldığını belirterek, "Görüyoruz ki Türkiye'nin genel ekonomik dengeler anlamında herhangi bir problemi yok." diye konuştu.
Seçim kararının pozitif algılandığını, piyasalarda rahatlama yaşandığını ve speküle edilebilir risk alanının dağıldığını bildiren Zeybekci, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Ondan sonra hareketlenmeler başka boyuta geçti. Bu bir şeklide para piyasalarında birileri için fırsat anlamında bir süreç yarattı. Diğer taraftan ekonominin diğer dengelerine bakmak lazım. Türkiye, G20 üyesi ülkelerde büyümede bir numara oldu, ihracat 19 aydan beri mütemadiyen artarak çift haneli gidiyor. Geçen yıl nisan sonu itibariyle 144 milyar dolar olan ihracat bugün 161,5 milyar dolar civarında. Türkiye, 1 yıl içinde 1 milyon 350 bin vatandaşını iş sahibi yaptı, işsizlik rakamlarını aşağı çekti. Turizmde yüzde 40 civarında bir artış var, 30 milyar dolar üzerinde gelir sağlanacak bir alan. Türkiye'de özel sektörün aldığı yatırım teşvik belgesinin parasal tutarı, geçen yıl yüzde 82 arttı. Sayın Cumhurbaşkanımızın elinden 135 milyar liralık yatırım teşviklerini verdik. Bu yatırımların hemen hemen tamamı ya yabancı ya da yabancı ortaklı... Buna rağmen Türkiye bu haldeyken, ülkenin kurlarla ilgili yumuşak karnının olmasını kabul edilebilir bulmuyorum. Yüksek kur ne demek, rahatsız ediyor. Kurlardaki artış dünyadaki emtia enerji fiyatlarıyla çarpan etkisiyle bizim tüm değerlerimizi, enflasyonu etkiliyor. Enflasyonla mücadelede istediğimiz noktaya gelemedik bir türlü. Neden, en büyük etmenlerden birisi kur. Kurlardan kaynaklı maliyet atışının fiyatlara yansıması şeklinde görüyoruz bunları."
Türkiye'nin 3,4 trilyon liralık milli geliri olan bir ülke olduğuna işaret eden Zeybekci, "Türkiye'nin finans piyasasındaki bu hareketlerden zarar gördüğü kesindir ama ekonomik anlamda bir zamanlar olduğu gibi, yerle bir olmasını, etkilenmesini, yataklara düşmesini kimse beklemesin. Türkiye ekonomisi derinlik ve hacim itibariyle yeterince güçlü." ifadesini kullandı.
Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, ABD'nin İran'a yaptırım kararının Türkiye için fırsat olduğunu belirterek, "Ben, Birleşmiş Milletlerin İran'daki nükleer faaliyetlerle ilgili kararları varsa tabii ki onlara da uyarak ticaret yapmaya devam edeceğim." dedi.
ABD Başkanı Donald Trump'ın İran ile yapılan nükleer anlaşmadan çekilerek yaptırımları tekrar devreye sokma kararını değerlendiren Zeybekci, Türkiye'nin daha önce ABD, Avrupa Birliği (AB) ve diğer ülkelerce uygulanan yaptırımlar ve ambargolar döneminde İran ile ticaretini sürdürdüğünü, bundan dolayı da birçok konuda speküle edildiğini hatırlattı.
Zeybekci, şimdiki durumun öncekinden farklı olduğuna işaret ederek, bir anlaşma yapıldığını ve bu anlaşmadan çekilmenin uluslararası kabul görmüş kurallara göre karşılıklı diyalog, mutabakat veya bir temasla gerçekleşmesi gerektiğini söyledi.
Bakan Zeybekci, "Bir taraf kendi başına diyor ki, 'Ben çekildim.' Bozulan anlaşma değildi, bozulan önceden birinin diğerine dikte ettiği bir şeydi." diye konuştu.
Bu aşamada endişe edilecek çok büyük bir şey görmediğini vurgulayan Zeybekci, şöyle devam etti:
"Diğer ülkelerin, AB ülkelerinin ve Türkiye'nin bu konuda ABD ile aynı fikirde olmadıklarını görüyoruz. Diğer taraftan ben şöyle görüyorum, bir şekilde ambargo veya yaptırımlar altına alınmış İran'a, o ülkelerin ve ABD'nin söylediği 'Benim ürünlerim bu ülkeye gitmeyecek, bu ülkeyle ticarette Amerikan doları kullanılmayacak.' yaklaşımı Türkiye için bir fırsat. Ben, Birleşmiş Milletlerin İran'daki nükleer faaliyetlerle ilgili kararları varsa tabii ki onlara da uyarak ticaret yapmaya devam edeceğim."
Türkiye'nin devasa bir ekonomi ve uluslararası global ailenin bir ferdi olduğunu ifade eden Zeybekci, AB ülkelerinin yaklaşımına dikkati çekti.
Bakan Zeybekci, AB ülkelerinin ambargoya katılıp katılmaması konusunda birçok kişinin kendisine açıklama yaptığını, bunu ne kadar sürdüreceklerini bilmediğini belirterek, "Türkiye'nin tavrı çok belli. Bizim için İran dost ve kardeş bir ülkedir. Biz şuna inanıyoruz, İran bu coğrafyada ne kadar güçlü olursa Türkiye de o kadar güçlü olur. Türkiye ne kadar güçlü olursa İran da o kadar güçlü olur." değerlendirmesinde bulundu.
- "Körfez'deki silah faturalarına bakmak lazım"
Yaptırımlar konusunda son dönemdeki hikayeye dikkat etmek gerektiğini belirten Zeybekci, şunları kaydetti:
"Ortadoğu'daki, Körfez'deki silah faturalarına bakmak lazım. Birçok ülkenin çok yüksek miktarda silahlandığını ve farklı söylemlerin ortaya çıktığını görüyoruz. O coğrafyada, özellikle Arap Yarımadası'nda bir oyun ve strateji var, ona da dikkat etmek gerekiyor. Diğer taraftan tabii ki Irak ve Suriye'de İran faktörü ve bu ülkenin faaliyetleri var. İran'ın faaliyetlerinin tehdit olarak algılanması ki bazılarından biz de rahatsızız. Buna karşın şu anda görüyoruz ki İran, Türkiye, Rusya'nın Suriye'deki dramın bitirilmesi yönünde ortak bir tarzı da var. Körfez bölgesinde bu kadar çok silah alan ülkelerin de bir sipariş üzerine İran'a böyle bir yaptırım konusunda ricacı olduklarını tahmin etmek ihtimal dahilindedir."
Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, "Altın ve gözetim kenara konulduğunda benim 5,3 olarak görülen cari açığım aslında yüzde 4,2. Cumhurbaşkanımızın açıkladığı manifestoda cari açıkla mücadelede çok önemli adımlar attık." dedi.
Makroekonomik büyüklükler ve cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçişin bunlara etkisinin sorulması üzerine Zeybekci, Türkiye'nin ekonomik verilerine dikkati çekti.
Zeybekci, Türkiye'nin yıllık ihracatının 157 milyar dolar değil, 213 milyar dolar olduğunu belirterek, 43-44 milyar dolarlık hizmet ihracatı, 8 milyar dolarlık bavul ticareti, 10 milyar dolarlık serbest bölge ihracatı yapıldığını söyledi.
Türkiye'nin ithalatının da 253,5 milyar dolar olduğunu ifade eden Zeybekci, buna bakıldığında Türkiye ihracatının ithalatını karşılama oranının yüzde 84 olduğunu bildirdi.
Zeybekci, ithalatta gözetim fiyatları uygulandığına dikkati çekerek, şöyle devam etti:
"Yurt dışından ithalatçı beyan ediyor, 'Bu 2 lira' diyor. Ben '2 lira değil. Sen 4 lira üzerinden bunun KDV ve gümrük vergisini ödeyeceksin. Çünkü sen Türkiye'de düşük fiyat uyguluyor, haksız rekabet yaratıyorsun' diyorum. Bu 6,4 milyar dolar, normalde Türkiye'den para transferinin olmadığı, teklif olarak fiyatı yukarı çektiğim ama ithalatın içinde görünen rakam. Bir de altın transferi var. İhracatın ithalatı karşılama oranı bunlarla yüzde 88'e geliyor. Hedefimiz yüzde 90-100. Anadolu Ajansı, insanların doğru ve sağlıklı bilgi edinmesi, bu bilgiyle doğru kanaate varması ve karar vermesi için son derece önemli. Onun için bunları anlatıyoruz."
Türk lirası ile ticaretin arttığına dikkati çeken Zeybekci, "Yabancı parayla finansman ihtiyacı düşüyor. Dolayısıyla altın ve gözetim kenara konulduğunda benim 5,3 olarak görülen cari açığım aslında yüzde 4,2. Cumhurbaşkanımızın açıkladığı manifestoda cari açıkla mücadelede çok önemli adımlar attık. Türkiye'nin ithalatıyla ilgili de lüks, gereksiz, ülkede üretilme imkanı olan ürünlerin ithalatının azaltılması, turizm gelirlerini artırma gibi konuların üzerine gideceğiz. Cari açık verilen alanlar belli. Enerji, petrokimya ve metalürjiden dolayı açık veriyoruz." diye konuştu.
Zeybekci, yatırımcının önündeki en büyük engelin değişen faizler olduğunu, faiz desteğiyle cari açık verilen alanlarda Türkiye'de yatırım yaptırdıklarını anlattı.
- "Cari açığı fırsat olarak görüyoruz"
Toplam 135 milyar liralık yatırım teşvik belgesi verildiğini ve bunun cari açığa olumlu katkısının yıllık 19 milyar dolar olduğunu belirten Zeybekçi, cari açıkla mücadele etmenin yöntemini bildiklerini ve gerekeni yaptıklarını söyledi.
Zeybekci, cari açığı aynı zamanda bir fırsat olarak da gördüklerini vurgulayarak, "Cari açık demek, kesintisiz öngörülebilir bir talep demektir. Bu talep, arz ve yatırım için çok önemli. Bizim, talep garanti şekilde orada dururken yapmamız gereken, bu talebi karşılayacak arzı üretmek. Bu kadar müşterisi hazır bir işe yatırımcı bularak üretim yapmak ve cari açığı kapatmak için mutlaka etkin adımlar atacağız." ifadesini kullandı.
Enflasyonla mücadelede zorlukların iyi tanımlanması gerektiğini dile getiren Zeybekci, şöyle konuştu:
"Türkiye'nin yaş ortalaması 31,7. Dünyanın gelişmiş ülkelerinde bu 49-50. Bizden daha yaşlılar. 31 yaşındaki bir insan ay sonunu zor getirir ama tüketime daha açıktır. 49 yaşındaki birisi ise parasını biriktirir. Türkiye'nin arz ve talebi yüksek. 'Arzı aşağıya çekmek üzere tedbirler almak' gibi bir yaklaşım içinde olmak, enflasyonla kalıcı mücadele şekli değildir. Enflasyonla mücadelenin yöntemi talebi daraltmak, piyasayı sıkılaştırmak ve soğutmak değildir. Enflasyonla mücadelenin kalıcı yöntemi derhal arzı, üretimi ve yatırımları artırmaktır."
Bu yöntemle Türkiye'nin daha ileriye gideceğini ve büyüyeceğini vurgulayan Zeybekci, enflasyonla mücadele kapsamında birçok adım attıklarını ve atmaya devam edeceklerini bildirdi.
Zeybekci, enflasyon sepetini oluşturan en önemli kalemlerden birinin gıda olduğuna dikkati çekerek, "Gıda konusunda maalesef tarladan tüketime gelene kadar yüzde 40 civarında kayıp ve israf var. Bu çok rahat bir şekilde indirilir. İnşallah birkaç hafta içinde, önümüzdeki günlerde Bakanlar Kurulu kararı çıkacak. Bu süreci tarladan ürünü toplamaya, tasnif etmeye, tasniften sonra ürünü soğuk hava deposunda depolamaya ve buradan tüketicinin ulaşabileceği son ayağa kadar yüksek teşvik sistemi kapsamına alıyoruz, tabii teknolojinin yerli olması şartıyla." diye konuştu.
Bakan Zeybekci, seracılık ve tarımsal üretimle ilgili bazı alanları da Proje Bazlı Yatırım Teşvik Sistemi'ne aldıklarını, paketlenmiş et, süt ve türevlerine kadar yatırımlara da destek verdiklerini anlattı.
Enflasyon içinde kur etkisinin de olduğunu ve bunun çok net bir şekilde halledileceğini ifade eden Zeybekci, kur veya Dövizle ilgili Türkiye'nin mükellefiyetini yerine getirmesine ilişkin hiçbir soru işaretinin olmadığını söyledi.
- "Bunlar vatana ihanet noktasındalar"
Zeybekci, seçimlerin, ekonomik nedenlerle erkene alındığına ilişkin muhalefetten gelen iddialara da değinerek, son dönemde açıklanan ekonomi paketindeki imar barışı, vergi barışı ve yapılandırmalardan hiçbirinin seçim ekonomisiyle alakasının olmadığını vurguladı.
Hükümetin ekonomi paketinde bulunan 65 yaş aylığı alanlarla ilgili düzenlemenin de uzun süredir gündemlerinde olduğunu belirten Zeybekci, şunları kaydetti.
"Burada attığımız adım son derece isabetli ve önemli. Bunu, diğerlerine oyun alanı bırakmayan adım olarak görüyorum. Son dönemde yaptığımız imarla ilgili düzenleme Türkiye'nin bir ihtiyacıdır. Bir Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın açıkladığı seçim manifestosuna bakalım bir de onların söylediklerine. Şimdi çıkıp her şeyi vadedecekler. Bazılarını asla muhatap almamak lazım. Bunlar zamanında Türkiye'de sorumluluk makamındaki insanlardı. Öyle laflar söylüyorlar ki bunlar hakikatten vatana ihanet noktasındalar."
Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, Türkiye ekonomisinin 2018'de yüzde 6'lar seviyesinde büyümesini öngördüğünü söyledi.
Büyüme rakamlarını değerlendiren Zeybekci, geçen yıl şubatta Türkiye ekonomisine ilişkin büyüme tahmininde bulunan kuruluşların, rakamlarını birçok kez yukarı yönlü revize ettiklerini anımsattı.
Türkiye ekonomisinin, geçen yıl yakaladığı yüzde 7,4'lük büyüme oranıyla G20'de ilk, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ülkeleri arasında da ikinci sırada yer aldığını hatırlatan Zeybekci, Türkiye'nin 2018'de yüzde 6'lar seviyesinde büyüyeceğini söyledi. Zeybekci, "Yüzde 6, artı diyelim, bu seviyelerde görüyoruz. Bunun en çok sevindiri olanı, özel sektör yatırımlarıyla üretim ağırlıklı ve ihracatın verdiği net destekle olacak." değerlendirmesinde bulundu.
Orta Vadeli Program'da yıl sonu ihracat hedefinin 169 milyar dolar olduğunu anımsatan Zeybekci, "Bu hedefimizi haziran sonunda revize edeceğiz ama şimdiden kafamızda revize ettik. Ekonomi Bakanlığı olarak açıklamamız kayıtlara geçsin diye söylüyorum, 172 milyar dolar ama arkadaşlarımızın şu anda açıkladıkları rakam 172,7 milyar dolar. Ben bunun biraz daha yukarı yönlü olabileceğini düşünüyorum." şeklinde konuştu.
Yerel para birimleriyle ticaretin artırılması için yapılan anlaşmalara değinen Zeybekci, "Türkiye'nin toplam dış ticareti içindeki Türk lirasıyla ticaret payı yüzde 9'a yaklaştı. Hedefimiz burada yüzde 15. Türk lirasının rezerv para olarak kullanılması son derece önemli. ABD doları ve avronun kullanıldığı ortamda bazı spekülatif hareketlere de açık halde bulunuyorsunuz. Bu konuda çalışmalarımız hızlı bir şekilde devam ediyor. Rusya ile anlaşmalarımız hazır." dedi.
Zeybekci, Rusya ile ticari ilişkilerde gelinen noktayı değerlendirirken, "Şu anda taşıma kotalarını da hızlı bir şekilde çözüyoruz. Vizeler hariç genel itibarıyla hemen hemen her şey Kasım 2015 öncesine geldi diyebilirim." ifadesini kullandı.
Nihat Zeybekci, İran'dan enerji dahil alınan tüm ürünlerde faturaların Türk lirası şeklinde kesilmesin söz konusu olabileceğini kaydetti.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin, spekülatif hareketlere en az geçit veren sistem olduğunu kaydeden Zeybekci, "Sistemin en önemli özelliği, 'mevzubahis vatansa gerisi teferruattır' diyenlerin bir araya gelebildiği, siyasetin kümelendiği ve muhalefetin de güçlendiğidir. Muhalefet de yapısını kurumsal hale getirecek." şeklinde konuştu.
- Teşvik ve destekler sürecek
"Süper teşvik" diye bilinen Proje Bazlı Teşvik Sistemi'nin, hükümetin Meclisten aldığı üst düzey bir yetki olduğunun altını çizen Zeybekci, teşvikle ilgili her şeyin şeffaf ve denetime açık konuşulduğunu söyledi.
Teşvik verilen yatırım alanlarına değinen Zeybekci, yeni dönemde de teşviklerin devam edeceğini belirtti. Zeybekci, "Haftada 3-4 firmayla konuşuyorum. Bizim istediğimiz tutarlarda teknoloji transferini sağlayacak olan yatırımlarda oturup görüşüyoruz. Bunların içinde şu anda çok önemli görüşmelerimiz de var. Bu kesintisiz şekide devam edecek. Herhalde ikincisi yazın sonunda, üçüncüsü yıl sonunda olmak üzere üç paketle sonuçlandırız. Acil bir şey olursa tek başına da verebiliriz. Türkiye teşvik ve destek vermeye devam edecek." diye konuştu.
AA