Avrupa liderlerinin çok sık tekrarladıkları bir cümle var: “Yunanistan münferit bir sorundur, diğer ekonomilerle Yunanistan’ı karşılaştırmak yanlıştır.” Bu cümle tek başına büyük ölçüde doğru. Ama, piyasalar aynı şeyi düşünmüyor. Yunanistan’ın durumu diğer ülkelerden çok farklı da olsa, Yunanistan ekonomisinin durumu ve durumu düzeltmeye yönelik alınan önlemler piyasalar açısından diğer sorunlu ülkeler için örnek oluyor.
Yunanistan’ın borçları 2010 yılı sonunda milli gelirlerinin yüzde 150’siydi. Şimdi, yüzde 180’e yaklaşıyor. Buna karşılık Portekiz’de bu oran 2010 yılı sonunda yüzde 100’ün altındaydı. Yunanistan’a göre, Portekiz karşılaştırılmayacak kadar iyi durumda. Ama, piyasalar Portekiz’in de Yunanistan’ın yolunda gideceğini beklediğinden, durum giderek bozuluyor. Sürdürülebilir olan Portekiz’in borç dinamiği sürdürülemez hale geliyor.

PORTEKİZ YOLDA
Yunanistan’ın özel kesime olan borçlarının yüzde 70-80’i silinecek. Yunanistan borçlanma senetlerine yatırım yapmış bazı kişi ve kurumlar verdikleri borçların geri ödenmemesi riskine karşı sigorta (CDS) satın almışlardı. Borç silinmesi isteğe bağlı diye sigorta mekanizması çalıştırılmayacak. Borç silinmesini isteğe bağlı diye kabul edenler bankalar. Bu bankaların çoğu Avrupa devletlerinden yardım alarak ayaktalar. Aksini söylemelerine olanak yok.


Bu uygulamayla CDS’lerin görmeleri gereken işlev yok oluyor. Yunanistan’a borç vermedikleri halde CDS alanlar çöpe dönmüş yatırımlarından çıkıyorlar. Portekiz CDS’lerinden de çıkıyorlar. Portekiz de borç silmeye giderse, aynı durumun yaşanacağından korkuluyor. Portekiz ekonomisiyle doğrudan ilişkili olmayan bu durum Portekiz’in iki yıl vadeli borçlanmalarındaki faizi yıllık yüzde 20’ye (Yunanistan’ınki yüzde 170) yaklaştırıyor. Bu faizlerle doğal olarak Portekiz’in de borç dinamiği sürdürülemez noktasına hızla geliyor. Son birkaç gündeki gelişmelere bakıp çok fazla iyimserliğe kapılmak doğru değil. Birkaç ay sonra resim daha iyi ortaya çıkar.

BİR YANLIŞLIK VAR
Tabloda Almanya, İspanya, İtalya, İrlanda, Portekiz ve Yunanistan’ın bazı ekonomik göstergeleri veriliyor. Bu tabloda ülke isimlerinin bulunduğu bölümü kapatsanız, bu ülkelerin aynı parayı kullandıklarına hiç kimseyi ikna edemezsiniz.
Bu ülkelerin hepsi Euro kullanıyorlar. Tablodaki göstergeler arasında en fazla benzeştikleri enflasyon. Diğer bütün göstergelerde ayrışmış durumdalar. En düşük borç/milli gelir oranı yüzde 61 ile İspanya’da. İspanya’nın da başı belada. İki yıl vadeli borçlanma faizi, Almanya’nınki yüzde 0.16 iken, İspanya’da yüzde 3.5 civarında.
Almanya’da işsizlik yüzde 5.5 iken (1990’dan beri en iyi düzey), İspanya’da yüzde 23’e, Portekiz’de yüzde 14’e, Yunanistan’da yüzde 20’ye dayanmış durumda. Almanya’da ekonomik büyüme yüzde 3 civarındayken, Yunanistan ve Portekiz küçülüyor. 2012 yılında bunlara ilave olarak İspanya ve İtalya ekonomilerinin de küçüleceği tahmin ediliyor.
Bu resimde bir yanlışlık var. Yanlışlık, ya hepsinin Euro kullanması ya da Avrupa liderlerinin Yunanistan’ı münferit bir sorunmuş gibi görmeleri.