Eylül ayına yönelik sanayi üretimi endeksi sürpriz yaptı. Geçen yılın aynı ayına göre, imalat sanayi üretimi eylül ayında yüzde 6.3 arttı. Geçen yılın eylül ayında gerçekleşen büyümenin yarısı kadar olsa da, önceki aylarla karşılaştırıldığında, eylül ayındaki imalat sanayi üretimindeki artış küçümsenecek boyutta değil.
Takvim ve mevsimsellikten arındırılmış imalat sanayi üretim endeksi bir önceki aya göre yüzde 4 artmış. Endeksin mutlak değeri de tarihinin en yüksek değerini almış.
Temmuz ve ağustos ayına yönelik veriler yılın üçüncü üç ayında ekonomik büyüme performansının ikinci üç aya göre daha kötü olduğu yönünde olduğunu gösteriyordu. Eylül ayına yönelik veriler durumun haziran ve temmuz ayları kadar kötü olmadığını gösterdi. Yine de, imalat sanayi üretim endeksindeki yüzde 6'yı aşan çıkış da beklenmiyordu.
Yeni verilerin ışığında, ekonomik büyüme performansı yılın üçüncü üç ayında ikinci üç aya göre daha iyi mi? Eylül ayında görülen ivme, yılın son üç ayında da devam edebilir mi?
İÇ TALEPTE GERİLEME
Yılın ikinci üç ayında imalat sanayi üretimi endeksindeki artış bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 3.1 olmuştu. Üçüncü üç ayda bu endeksteki artış yüzde 2.2'ye geriledi. İmalat sanayi üretimi açısından üçüncü üç aydaki performans ikinci üç aya göre daha kötü. Üçüncü üç aydaki performansı ikinci üç aya göre daha iyi olan iki alt sektör var: Dayanıksız tüketim malları ve enerji üretimi. Dayanıksız tüketim malları imalatındaki artış yüzde 2.8' den yüzde 5.7' ye fırladı. Enerji üretimindeki artış yüzde 3'ten yüzde 4.3'e yükseldi.
Geçen yılın aynı dönemlerine göre, ikinci üç ayda yüzde 4.9 olan ara malları üretimindeki artış, üçüncü üç ayda yüzde 2.9'a geriledi. Yatırım malları üretimi ikinci üç ayda yüzde 2.9 artarken, üçüncü üç ayda yüzde 3.2 azaldı. Dayanıklı tüketim malları üretimi bu dönemde yüzde 0.6 artarken, yüzde 0.2 kadar düşüşe geçti.
Dayanıksız tüketim malları üretimine bakarak iç talepte bir toparlanmadan söz etmek bu aşamada o denli kolay değil. Yatırım, ara mallar ve dayanıklı tüketim malları üretimlerindeki düşüş, toplam iç talepte gerilemenin yılın üçüncü çeyreğinde de devam ettiğini gösteriyor.
AĞUSTOS-EYLÜL ORTALAMASI
Eylül ayında ortalama imalat sanayi üretimindeki sıçrama ağustos ayındaki aynı ölçüde şaşırtıcı olan gerilemeyle birlikte değerlendirilmeli. Üretimde aylar arası kayma var. Bu şekilde yaklaşıldığında, yalnız eylül ayına bakmak değil, tüm üç aylık dönemleri karşılaştırmak daha sağlıklı olur. Geçen yılın aynı dönemine göre ağustos-eylül döneminde imalat sanayi üretiminin ortalama endeksi ve diğer alt kalemlerdeki üretim endekslerindeki artışların, dayanıksız tüketim malları hariç, yavaşladığı gözleniyor. Dolayısıyla, eylül ayındaki sıçrama önemli, ama ilk bakıştaki kadar da büyük değil.
İmalat sanayi endeksinden yola çıkarak eylül ayında üretimdeki yavaşlamanın durduğuna işaret ettiğini iddia edebiliriz. Ama, ekonominin yeni bir kalkışa geçtiğini iddia etmek bu aşamada biraz zor. Bu açıdan ekim ayı verileri daha aydınlatıcı olacak.
