Su, enerjiden de önemli. Su gücüyle enerji üretilebiliyor. Susuz hayatı devam ettirmek olanaksız. Dünyada enerji ve su kullanımı el ele gidiyor. İkisinin de kullanımı bir açıdan ekonomik ve sosyal gelişmişliğin göstergeleri konumunda. İkisi de kıt. Kuzey Amerika‘da kişi başına yıllık su kullanımı 2000 metreküp civarında. Buna karşılık, kişi başına yıllık su kullanımı Afrika‘da 250 metreküp, Asya‘da 520 metreküp. Bu rakam Güney Amerika‘da 700 metreküp civarındayken, Avrupa‘da 1500 metreküp civarında. Nüfus artışı yanında, dünyada ekonomik ve sosyal gelişmişlik düzeyi arttıkça, su tüketiminin de hızla artması bekleniyor.
SU VAR, AMA SAĞLIKSIZ VE YETERSİZ
Aslında dünyamızda su kıt değil. Dünyanın yüzde 70’i su ile kaplı. Soruna salt “su” olarak bakılmamalı. Kullanılabilir su (fresh water) dünyadaki toplam suyun yalnızca yüzde 2.5’i civarında. Gerisi tuzlu su. Kullanılabilir suyun yüzde 1’inden azı insanların kullanımına müsait. Gerisi güney ve kuzeyde buzullar halinde duruyor. İnsanların kullanımına açık kullanılabilir su göllerde, göletlerde ve insanların erişebileceği kadar sığ toprak altında. Kar ve yağmurla bu su yenilenebiliyor. Bir devamlılığı söz konusu. Ama, su tüketimi arttıkça bu suyun yeterli olabilmesi güç görünüyor. Suyu en fazla kullanan sektör tarım sektörü. Kullanılabilir suyun yüzde 90’ına yakını tarımda kullanılıyor. Bu suyun toplam içindeki payı Asya’da yüzde 90’a yakın, Kuzey ve Orta Amerika’da yüzde 50 civarında, Avrupa’da ise yüzde 40’ın altında. Asya’nın sularının önemli bir bölümünü tarımda kullanmasının önemli bir nedeni pirinç üretimi. Pirinç üretimi hektar başına buğday üretimine göre yaklaşık iki kat daha fazla suya ihtiyaç duyuyor. Kullanılabilir su, sağlıklı su anlamına gelmiyor. Aslında, kullanılabilir su tanımına giren su stokunun çok önemli bir bölümü sağlıksız su. Dünya Sağlık Örgütü‘nün tahminlerine göre, dünyada sağlıksız su kullanımının neden olduğu hastalıklar nedeniyle yılda 5 milyon kişi ölüyor. Bunun çok önemli bir bölümü Afrika ve Asya kıtalarında. Sağlık açısından yeterli kalitede olmayan su miktarı pek bilinmiyor. Ama, “kullanılabilir su” kavramına dayanarak dünyadaki su kullanımına bakmak çok fazla bilgi içermiyor. Dünya nüfusunun yaklaşık üçte biri “su sorunu” olan bölgelerde yaşıyor. Çok suyu olduğu düşünülen Asya kıtasında su arzının yarısının 1900’lü yılların ortasından sonuna kadar yok olduğu hesaplanıyor. 2025 yılından sonra birçok Asya ülkesinde çok ciddi “su sorunu” yaşanabileceği söyleniyor. Pirinç üretimi dışında, dünyanın birçok yerinde sulu tarım yapılmıyor. Oraların suya ihtiyacı var. Ama, sulama sistemleri geliştirilmek zorunda. 1980’li yıllarda FAO tarafından yapılan bir çalışma, sulama sistemlerinde su tarlaya ulaşana kadar verilen suyun yüzde 60’ının ziyan edildiğini gösteriyor.
SUDAN UCUZ
Neredeyse tüm dillerde kullanılan “sudan ucuz“ ibaresi bir gerçeği yansıtıyor. Dünyada su çok ucuz, hatta bedava. Nedenlerden biri devletlerin uyguladığı sosyal ve ekonomik politikalar. Örneğin, tarıma verilen sübvansiyonlar doğal olarak suyun da çok ucuz olmasını gerektiriyor. Bedava ya da göreli olarak ucuz olan her şey israf edilir. Dünyanın birçok bölgesinde su kullanımı az olduğu halde, suyun israf edildiği biliniyor. Su bitmez. Ama, suyu kullanılır hale getirmek giderek daha maliyetli hale gelecek. Dolayısıyla, daha akıllı su kullanımı için suyun göreli fiyatının artması gerekiyor. “Su, sudan da ucuz” olmamalı.
