Amerika Merkez Bankası (FED) nihayet bekleneni yaptı. Göstermelik de olsa, aylık parasal genişlemenin miktarını 85 milyar dolardan 75 milyar dolara indirdi. Mayıs ayından bu yana"Bugün mü olacak, yarın mı?" beklentisi sona erdi. Uluslararası piyasalardaki istikrar açısından FED ne kadar erken davranırsa, o kadar iyi olacaktı. Dolayısıyla, herkes rahatladı.
Parasal genişlemedeki yavaşlamanın boyutu sembolik. Ama, verdiği mesaj önemli. Amerikan ekonomisi iyi yolda. Amerika dışındaki ekonomilere yönelik tahminler aşağı yönde güncellenirken, Amerikan ekonomisindeki büyüme hızlanıyor. Geçen yılın tümünde yüzde 2.8 büyüyen Amerikan ekonomisi son yapılan tahminlere göre yıllık bazda bu yılın üçüncü üç ayında yüzde 4.1 büyüdü. Kriz döneminde çift hanelere ulaşan işsizlik oranı yüzde 7'ye geriledi. Neydi Amerikan ekonomisini diğer ekonomilerden ayıran?
ESNEK BİR EKONOMİ
Her şeyden önce, Amerikan ekonomisi göreli olarak oldukça esnek bir ekonomi. Ekonomideki göreli fiyatların değişiminin gerektirdiği uyum çok çabuk gerçekleşiyor. Esnekliği artıran en önemli unsurlardan biri alınan önlemlerle "piyasa güvenini sağlamak", bunun politika yapıcılarının en önemli
önceliklerinden biri olması.
Küresel krizin kaynağı Amerika idi. Finansal sistem çökmek üzereydi. En büyük yatırım bankalarından biri, Lehman Brothers'ın çöküşüne göz yumulmuştu. Finansal sistem çöküşün eşiğine gelmişti. Finansal sisteme yönelik tüm olumsuz hissiyata rağmen, Amerikan İdaresi ve Kongre finansal sistemdeki kuruluşlara trilyon dolarlara varan mali desteği vermekten çekinmedi. Bankaların bir başka krize karşı ne denli dirençli olacağına yönelik "stres testini" ilk uygulamaya koyan Amerika idi. Bankaların stres altında gerekecek sermaye ihtiyacını belirleyip yeniden yapılanmasını zorunlu kılan yine Amerika idi. Bütün bu önlemler Avrupa Birliği'nde aksilik olmazsa gelecek yıl alınabilecek.
Bütçe açığı krizin ikinci yılında milli gelirlerinin yüzde 10'unu aşmıştı. İşsizlik oranı çift hanedeydi. Buna rağmen bütçe açığını azaltmak önceliklerden biri oldu. Bütçe açığı düştükçe, ekonomik birimler ileride üzerlerine gelebilecek mali yüklerin azalmakta olduğu anlayışıyla, harcamalarını artırmakta sakınca görmediler. Parasal genişlemenin tetiklediği varlık fiyatlarındaki artışlar servet artışları yoluyla tüketimi ve yatırımları körükledi. Aradan 5 yıl geçti. Amerikan İdaresi, AIG ve General Motors gibi mali destek verdiği şirketlerden paralarının tamamını tahsil etti, hem de bu girişimlerden kâr ederek.
VERİLER YAVAŞLAMAYI DESTEKLİYOR
Son veriler devlet harcamalarının milli gelir büyümesine katkısının olumsuz olduğunu gösteriyor. Buna karşılık, hane halkı tüketimlerindeki artışlar, ihracat ve özel kesimin konut yatırımları dışındaki yatırımlarındaki artışların milli gelir büyümesine katkısı olumlu yönde. Yeni hazırlanan bütçeye göre, açık daha da azalacak. Amerikan ekonomisindeki gelişmeler giderek para otoritesinin görmek istediği doğrultuda gidiyor. Dolayısıyla, bazı veriler dönemsel olarak çelişkili mesajlar içerebilecek olsa da genel gidişat parasal genişlemenin giderek yavaşlamasını destekliyor. Birçok iktisatçıya göre, parasal genişleme gelecek yılın sonunda bitebilir. 2014 yılının ikinci yarısından itibaren de Amerikan ekonomisinde parasal sıkılaştırmaya ne zaman gidileceğini konuşuyor olabiliriz.
Küresel ekonomideki gelişmeler dengesiz. Bu dengesizlik Amerikan ekonomisi dışındaki ekonomileri oldukça zorlayacak gibi görünüyor.
