Advertisement

İmalat sanayi üretim endeksi bir önceki yılın aynı dönemine göre aralık ayında yüzde 7.2 arttıktan sonra ocak ayında yüzde 7.6 arttı. Son üç ayda (kasım-aralık-ocak) imalat sanayi üretim endeksindeki artış bir önceki yılın aynı üç ayına göre yüzde 6.8 artmış oldu. Üç aylık dönemler itibarıyla baktığımızda, bu boyuttaki bir artış en son 2011 yılının son aylarında gerçekleşmişti.
Çeşitli öncü veriler iç talep artışında bir daralmaya işaret ediyor. Sepet bazında Türk Lirası ocak ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 30’a yakın değer yitirdi. Son üç ayda (kasım-aralık-ocak) TL’deki nominal değer kaybı bir önceki yılın aynı üç ayına göre yüzde 20’yi aştı. Maliyetler arttı. O halde, sanayi üretimi neden bu boyutlarda artıyor? Bu sorunun yanıtını bulmak zor.

İHRACAT MI?
İç talep eskisi kadar canlı değil, ama ihracat sanayi üretimini kurtarıyor diye düşünülebilir. Temel ihracatçı sektörlere baktığımızda, üretim artışı ortalamanın oldukça altında. Örneğin, bir önceki yılın aynı ayına göre, ocak ayında motorlu kara taşıtları imalatı yüzde 6.1 gerilemiş. Aynı dönemde tekstil ürünleri imalatındaki artış yüzde 5.8 artarken, giyim eşyaları imalatı yüzde 4 düşmüş.
Hatırı sayılır artış dayanıksız tüketim malları imalatında. Bu kalemdeki imalat ocak ayında yüzde 8 artış gösteriyor. İmalat sanayi üretimindeki ortalama artışın üzerinde üretim artışı gösteren tek kalem de bu. Dayanıksız tüketim malları imalatındaki artışa en yakın artış gösteren diğer kalem yüzde 7.4 artan yatırım malları imalatı. İmalat sanayi üretimindeki bu boyuttaki artışın ihracata yönelik olmaktan çok iç piyasaya yönelik üretimdeki artıştan kaynaklandığı yönündeki izlenim daha güçlü.

STOKA ÜRETİM
İmalat sanayi sektörü stoka çalışıyor gibi bir durum söz konusu. İthal malları fiyatlarının daha da artabileceği beklentisiyle göreli olarak geçmişte daha düşük maliyetlerle elde edilen girdilerin kullanılmasıyla üretime hız verilmiş olabilir. Buna karşılık, döviz kurları paralelinde artacağı beklenen fiyatlar yoluyla üretimdeki kâr marjı artırılmaya çalışılmış olabilir. Sonuçta, 3-5 aylık stok yaparak ek maliyet artışını kontrol edip artan fiyatlar yoluyla kâr artışı sağlanabilir. Bu açıdan, gıda ürünleri imalatında ocak ayında gerçekleşen yüzde 14’ü aşan üretim artışı anlamlı görünüyor.
Stoka üretim ancak belli bir dönem yapılabilir. Sonu çabuk gelir. Kısa dönemde çok hızlı bir talep artışı yaşanmadığı takdirde, stoka yapılan üretim dönemini genellikle üretimde bir durgunluk dönemi takip eder. Üretimde sert düşüşler yaşanır. Önümüzdeki dönemin böyle bir dönem olma olasılığı çok yüksek. Özellikle mart ayından sonra imalat sanayi üretiminde sert düşüşler yaşanması çok şaşırtıcı olmaz.
Enerji üretimi ile imalat sanayi üretimi arasındaki ilişkinin koptuğu bir dönem söz konusu. Ocak ayında imalat sanayi üretimi yüzde 7.6 artarken, enerji üretimindeki artış yüzde 2.5’te kaldı. Son üç ayda imalat sanayi üretimi yüzde 6.8 artarken, enerji üretimindeki artış yüzde 3.1 oldu. Çok fazla enerji üretmeden stoka çalışan bir imalat sanayi üretimi ile karşı karşıyayız.