Merkez Bankası enflasyonu hedefliyor, sonra dönüp ileriye dönük enflasyon tahminleri yayınlıyor. Genellikle de yapılan tahminlerle hedefin pek bir alakası olmuyor. Ekonomiyi izlemeye çalışanların bazılarının kafası karışıyor. Para politikası konusunda en sık sorulan soru, hedef ile tahminin birbirine karıştırılmasından kaynaklanıyor.
Hedef ile tahmin elbette aynı şeyler değil. Hedef, varmayı arzuladığınız noktayı gösterir. Tahmin ise hedefe giderken, hedefe ne kadar yakın ya da uzak kalabileceğiniz yönünde bir öngörüdür. Merkez bankaları genellikle enflasyon hedefini hep sabit tutup belli aralıklarla enflasyon tahminlerini kamuoyuyla paylaşarak para politikası duruşuna itibar kazandırmaya çalışırlar.
ÖRNEK
Bir örnek verelim. Diyelim ki, 60 km. olan bir mesafeyi arabanızla 1 saat içinde gidebileceğinizi hedefliyorsunuz. Bu hedefi koyarken yolda bir yerde 10 dakikalık bir çay molası vermeyi düşündünüz. Yola çıktınız, trafiğin sizin düşündüğünüzden daha yavaş ilerlediğini gördünüz. Saatinize baktınız, bu hızla 1 saatte 60 km. olan yolu yapamayacağınızı, mola verdiğiniz takdirde, yolculuğun 1 saat 20 dakika süreceğini tahmin ettiniz. Belli ki, hedeften oldukça uzaklaştığınızı tahmin ediyorsunuz. O halde, duruşunuzu değiştirmek durumundasınız. Çay molasını iptal edebilirsiniz. Hedeften 20 dakika sapmak yerine 10 dakika sapmayı sağlayabilirsiniz. Tahmininiz, hedefe giden yolda değiştirmek durumunda olduğunuz duruşun dayanağı oldu. Para politikasında da, hedef ve tahmin böyle bir işlev görüyor.
Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) enflasyon hedefi yıllık yüzde 2’dir. Gerçekleşen enflasyon ise yıllık yüzde 0.5 civarında. Hedeften ciddi bir sapma söz konusu. Yapılan tahminler de enflasyonun önümüzdeki dönemde yüzde 1 civarında olabileceğini gösteriyor. Bu durumda, ECB, başka nedenleri de öne çıkararak parasal genişleme kararı alıyor. Para politikası duruşunu değiştiriyor. Ekonomik birimler gözünde para politikası duruşundaki değişikliği haklı göstermeye, uygulamasına itibar kazandırmaya çalışıyor. Japonya Merkez Bankası da benzer bir tavır içinde.
DURUŞUN İTİBARI
Geçen hafta Merkez Bankası yılın üçüncü Enflasyon Raporu’nu kamuoyu ile paylaştı. Raporun önemli bir bölümü Merkez Bankası’nın ileriye dönük enflasyon tahminlerini içeriyor. İlk rapor para politikasının sıkılaştırıldığı 28 Ocak günü açıklandı. Döviz kuru gelişmeleri biliniyordu. Ama, büyük bir olasılıkla, para politikasının ne denli sıkılaştırılacağı tahminlere baz olmamıştı.
İlk rapora göre bu yıl sonuna yönelik enflasyon tahmininin orta noktası ikinci raporda bir puan arttı (yüzde 6.6’dan yüzde 7.6’ya), ama son raporda değişmedi. Enflasyon aralığının alt sınırı ikinci rapora göre üçüncü raporda 0.3 puan arttı (yüzde 6.4’ten yüzde 6.7’ye), üst sınır 0.3 puan düştü (yüzde 8.8’den yüzde 8.5’e). 2015 sonu enflasyon tahmininin orta noktası son üç raporda değişmedi (yüzde 5). Tesadüfe bakın ki, o rakam da enflasyon hedefiyle aynı. Özetlersek, nisan ayından bu yana enflasyon görünümünde kayda değer bir değişiklik yok. Ama, politika faizi kararlı bir düşüş içinde. Merkez Bankası “Faizi düşürüyorum, ama sıkı para politikası duruşu devam ediyor” dese de, bu şekilde tahminler para politikasının duruşuna itibar kazandırmaktan uzak kalıyor. Belki, itibarı biraz daha zedeliyor.
