Çin, nominal milli gelir açısından Amerika’dan sonra dünyanın ikinci büyük ülkesi. Satın alma paritesiyle, Çin Amerika’yı ya geçti ya da çok yakında geçecek. Batı dünyası Çin’in parası Yuan’ın (RMB) uluslararası piyasalarda yaygınlaşıyor olmasına heyecanlanıyor. IMF-Dünya Bankası yıllık toplantıları sırasında Çin ekonomisinden söz edilince, önde gelen konulardan biri RMB’nin yeni bir “uluslararası rezerv para” olma yolunda ilerlediği oldu. RMB konusunda bazı veriler çarpıcı. Dünyanın en fazla döviz işlemi yapıldığı Singapur’da geçen yıl 21 trilyon RMB (yaklaşık 3.5 trilyon dolar) işlemi olmuş. Rakam büyük, ama abartılacak boyutta değil. Singapur piyasasında bir paradan diğerine geçişte toplam günlük işlem hacmi bu rakamın üzerinde.
İLGİ ARTIYOR
Çin’e yatırım yapan yatırımcılar giderek RMB üzerinden işlem yapıyorlar. Örneğin, Çin’de son yıllarda yapılan doğrudan yabancı yatırımların yüzde 30’u RMB üzerinden olmuş. Çin’in uluslararası ticaret hacminin yüzde 6’sı da RMB üzerinden. Bu ticaretin önemli bir bölümü Hong Kong ile gerçekleşmiş. RMB üzerinden borçlanma senetleri ihraç etmek de giderek popüler hale geliyor. Bu yola başvuranlar çoğunlukla Çin’de sabit yatırımları olan yabancı şirketler ve bankalar. Bu alandaki en aktif piyasa Hong Kong. Güney Kore, Japonya, Avustralya, Tayvan, Singapur ve Lüksemburg’da da RMB üzerinden borçlanma senetleri ihracı başladı. Bu yılın ilk üç ayında RMB bono ihracı rekor kırdıysa da, ihraçların mevsimsel bir karakteri olduğu söyleniyor. RMB bonolarının vadesi 3 yılı pek geçmiyor. Genelde RMB bonoları bankaların çıkardığı mevduat sertifikası şeklinde oluyor. Özel sektör yanında devletler de RMB konusuna sıcak bakıyor. Son günlerde İngiltere, RMB üzerinden borçlanma senedi ihraç edeceğini duyurdu. İngiliz Merkez Bankası’nın da RMB’yi döviz rezervleri içinde değerlendireceğini açıkladı. Avustralya Merkez Bankası, toplam döviz rezervlerinin yüzde 5’ine kadarlık kısmını RMB olarak tutacağını söylüyor.
EMEKLEME AŞAMASINDA
RMB piyasası için belki uluslararası demek yanlış olur. İşlemler genellikle iki tarafın karşılıklı buluşmasıyla oluyor. Bir anlamda, taraflar randevulaşarak RMB ticareti yapıyor. Likidite çok sığ. Uluslararası para olma yolunda RMB’nin henüz emekleme sürecinde olduğunu söylemek daha doğru olacak. Emekleme sürecinde olsa dahi, RMB’nin bugün geldiği aşama şaşırtıcı. Şaşırtıcı, çünkü Çin ekonomisi sermaye hareketleri açısından hâlâ büyük ölçüde dışa kapalı bir ülke. Sermaye hareketleri üzerinde çok önemli kısıtlamalar var. Faizler merkezi otorite tarafından tespit ediliyor. Sermaye piyasası zaten gelişmemiş. Bütün bunların üzerine, Çin ekonomisi hâlâ cari işlemler fazlası verdiğinden, RMB’nin uluslararası piyasalardaki arzı çok sınırlı. Çin mevduat sigorta sistemini kurmaya çalışıyor. İkinci aşama faizlerin serbest bırakılması. Üçüncü aşama ise sermaye hareketleri üzerindeki kısıtlamaları kaldırmak. Çin’de her şeyin yavaş ilerliyor olması bu konulardaki ilerlemenin de ne kadar zamanda olacağını kestirmeyi zorlaştırıyor. Söylendiğine göre, 2015 ya da 2016 yılı içinde mevduat sigortası sistemi başlayacak. Ama ardından faizlerin serbest bırakılması ve sermaye hareketlerinin liberalizasyonunun ne zaman geleceğini kimse bilmiyor. Sermaye hareketleri üzerindeki kısıtlamalar kaldırılmadığı sürece de RMB’nin gerçekten uluslararası bir para olması beklenmiyor. RMB daha uzun yıllar emekleyecek gibi görünüyor.
