Geçen haftaya kadar Avrupa'nın bazı ülkelerinde "borç sorunu" olduğu düşünülüyordu. Borç sorununa iki yıldır kalıcı bir çözüm bulunamayınca, yeni sorunlar oluşmaya başladı. Şimdi, Avrupa'nın tümünün bir de "bankacılık sorunu" oldu.
Birinin diğerini doğuracağı biliniyordu. Ama, Avrupa, borç sorununa yaklaşımında gösterdiği gibi, olası bir bankacılık sorununa da ciddiyetle yaklaşmadı. Seçilmiş Avrupa bankalarına çeşitli kez "stres test" uygulandı. Neredeyse seçilen tüm Avrupa bankaları sağlam çıktı. Şimdi, o testlerde sağlam olarak görünen bankalar dökülme aşamasına geldiler. Bile bile bu noktaya gelindi.
ÇÖZMEK KOLAYLAŞABİLİR
Biri diğerini doğurdu, ama birini çözmek diğerini çözmek anlamına gelmiyor. Avrupa bankacılık sorununu çözse, borç sorunu devam edecek. Tersi de doğru. Borç sorunu çözülse, bankacılıkta sorun kalmadığı anlamına gelmeyecek. Avrupa'nın şimdi dört başı mamur iki büyük sorunu var. İki sorun da kaynak (para) gerektiriyor.
Son günlerde Avrupa borç sorununu unutmuş, bankacılık sorununa odaklanmış görünüyor. Özellikle Avrupa'nın büyük ülkeleri açısından, "borç sorunu" komşudaydı, "bankacılık sorunu" kendi ülkelerinde de baş gösterdi. Dolayısıyla, bankacılık sorununu çözmeye çok daha kararlı görünüyorlar. Bu kararlılığın borç sorunu çözmede de gösterilip gösterilmeyeceğini şimdiden kestirmek zor.
Almanya ve Fransa'nın bankacılık sorununu çözmeye yönelik bir plan hazırlamakta olduğu söyleniyor. İçerik konusunda bir bilgi yok. Borç sorununda olduğu gibi, yarım yamalak bir yaklaşım benimsenirse, dünyanın işi daha da zorlaşacak. Gerçekten kalıcı ve kararlı bir yaklaşım gösterilip bankacılık sorununu çözmeye yönelik adımlar atılırsa, borç sorununu çözmede kısıt olarak algılanan bazı olası gelişmeleri göğüslemek daha kolay olabilir.
Bugüne kadar borç sorunu içindeki ülkelerin yüzdürülmesine çalışıldı. Zaman kazanmaya oynandı. Bankacılık sorununun oluşmasıyla zaman artık tükenmiş oldu. Bir açıdan iyi de oldu. Belki, çözüme yaklaşıldı. Liderlerin birbirlerini ve kamuoylarını ikna etmeleri kolaylaştı. Bankacılık sorunu çözüldüğünde, borç sorunu içindeki bir ya da birkaç ülkenin temerrüde düşmesi bankacılık sektörünü şimdi olabileceği kadar rahatsız etmeyebilecek. Burada bankacılık sorununa çözümün bu olasılığı hesaba katarak bulunacağı varsayımını yapmak zorundayız. Bir ya da iki ülkenin temerrüde düşmesine daha kolay karar verilebilecek.
Bir anlamda, temerrüde düşmeden borç sorununu çözmeye çalışan borç sorunu içindeki ülkelerin elleri zayıflayacak, kurtarma pozisyonundaki ülkelerin elleri güçlenecek. Kurtarıcılar bankacılık sorununu çözmek için ciddi bir maliyet yüklenecekler. Buna karşılık, borç sorununu çözmeye yönelik olası maliyet azalabilecek.
Nasıl bir çözüm oluşturulacağını bilmiyoruz. Avrupa Birliği ülkeleri bu hafta sonu yapacakları liderler toplantısını bir sonraki hafta sonuna ertelediler. Planı oluşturmak için galiba zamana ihtiyaçları vardı. Kasım ayı başında da, oluşturulan plan G-20 toplantısında tartışılacak. Planı uygulamaya koymanın ne kadar zaman alacağını bilemiyoruz. Çok gecikildiğinde, bugün çok iyiymiş gibi görünen bir plan dahi işe yaramayabilir. Birkaç büyük Avrupa bankası daha bu arada kurtarılmaya muhtaç hale gelebilir.
Avrupa ve Euro'nun birliği için zaman giderek kısalıyor. Avrupa kendinden beklenmeyecek kadar hızlı hareket etmek zorunda.
