Advertisement

Yılın ilk dokuz ayında bütçe gelişmeleri ilk tahminlerin çok üzerinde çok iyi gidiyor. Bütçenin iyi gitmesi, harcamalardaki disiplinden çok, bütçe gelirlerinin tahminlerin çok üzerinde gerçekleşmesinden kaynaklanıyor. Ekonomik büyümenin ve ithalatın yılbaşındaki tahminlerin çok üzerinde gerçekleşiyor olması dolaylı vergi gelirlerinin de tahminlerin üzerinde artmasına neden oldu. Vergi alacaklarının yeniden yapılandırılması kapsamında ilk dokuz ayda 11.4 milyar lira ek gelir elde edilmesi toplam bütçe gelirlerini daha da artırdı.
İlk dokuz ayda bütçe dengede denebilir. Faiz dışı fazla da 35 milyar liraya dayandı. Vergi gelirleri faiz dışı harcamaların 2.3 milyar lira daha üzerinde. Bu rakam geçen yılın aynı döneminde -16 milyar lira, bir önceki yıl -26 milyar liraydı. Bu anlamda bütçenin yapısı doğru yönde gelişiyor.

İLK DOKUZ AY
Faiz dışı harcamalar enflasyonun üzerinde artıyor. Faiz dışı harcamalardaki artış özellikle personele yönelik harcamaların artmasıyla oldukça hızlı. Toplam bütçe harcamaları yılın ilk dokuz ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 5.8 artarken, faiz dışı harcamalardaki artış yüzde 9.8 olarak gerçekleşti. Faiz giderlerinde küçümsenmeyecek bir tasarruf söz konusu. Personel harcamalarındaki artış yüzde 17'yi aştı.
Toplam genel bütçe gelirleri yüzde 1 7.9 artarken, vergi gelirlerindeki artış yüzde 22.5 oldu. Vergi gelirlerindeki yıllık kümülatif artış yılın ikinci yarısında vergi alacaklarında  yapılandırılmasından gelen taksitlerle hızlandı.
Yılın ilk dokuz ayında sosyal güvenlik kuruluşlarına verilen yardımlarda da geçen yıla göre az da olsa bir tasarruf söz konusu. Geçen yıl ilk dokuz ayda bu kuruluşlara 43.8 milyar lira verilirken bu yıl 40.8 milyar lira verildi. Diğer faiz dışı harcamaların hızla artmasıyla sosyal güvenlik kuruluşlarına verilen parasal yardımın faiz dışı harcamalar içindeki payı yüzde 21.9'a geriledi. Bu oran geçen yıl aynı dönemde yüzde 25.6 olmuştu. Aynı şekilde, vergi gelirlerinin hızla artmasıyla sosyal güvenlik kuruluşlarına verilen parasal yardımın vergi gelirlerine oranı bu yılın ilk dokuz ayında yüzde 21.7 oldu. Bu oran geçen yılın aynı döneminde yüzde 28.3 olmuştu. Oran olarak bu gelişme de sevindirici.

GELECEK YIL
Geçmişte de olduğu gibi, önümüzdeki dönemde de bütçe dengesindeki iyileşmenin temeli dolaylı vergi gelirlerindeki artışa dayandırılıyor. Son yapılan dolaylı vergi artışları yalnızca bu yılın değil, asıl gelecek yılın bütçesine olumlu yansıyacak. Dün açıklanan 2012 yılı bütçe tasarısına göre, hedeflenen enflasyonun üzerinde faiz dışı harcama öngörülürken, çoğunlukla dolaylı vergi gelirleri artışları sayesinde bütçenin 21 milyar lira açık vermesi öngörülüyor. Harcamalarda kısıntıya gidilebilse, bu şartlarda denk bütçe yapmak çok zor olmayacak.
Gelecek yıl için bütçeden sosyal güvenlik kuruluşlarına 69 milyar lira transfer edilmesi öngörülüyor. Bu rakam sosyal güvenlik kuruluşlarına verilen devlet primlerini de kapsıyorsa, artış çok fazla olmayabilir. Aksi takdirde, gelecek yıl yukarıda verilen oranların düşmeye devam etmesi söz konusu olmayabilecek.
Gelecek yılki bütçe hedefinin tutturulması çok zor değil. Risk ekonomik büyümede ve giderek artan dolaylı vergilerde kaçağın artmasında. Gelecek yıl büyüme öngörülenin altında kalması durumunda, başta ithalatta ve dahilde alınan katma değer vergisi tahsilatındaki düşüşlerle toplam vergi gelirlerindeki hedefe ulaşmak zorlaşabilir.