Türkiye’nin temel ekonomik sorunlarından birisi kayıtdışılıktır. Cari açık da önemi nedeniyle üzerinde çok konuşulan konulardandır. Her ikisinin de kısa vadeli çözümü yok. Uzun çalışmaları, farklı seçenekleri içeren, karar alınması zor başlıklar. Örneğin kayıtdışılık. Hakkında birçok rapor yazılmıştır. Bir tanesini hatırlatayım: VIII. Beş Yıllık Kalkınma Planı hazırlanırken oluşturulan Özel İhtisas Komisyonu konuyu enine boyuna incelemiş. İlginç gelebilir; komisyonun başkanı o günlerde yeminli mali müşavirlik yapan Sayın Kemal Kılıçdaroğlu. Üyeler arasında her kurumdan ve kesimden uzmanlar var. Harika bir rapor. Ancak son yıllara kadar kavram olarak çok iyi bilinen kayıtdışılık için başta sanayi sektörü olmak üzere geniş bir veri tabanı yoktu. Kamu; kaç şirket var, kapasitesi ne kadar, kaç kişi çalıştırıyorlar, üretimde hangi teknolojiyi kullanıyorlar vb. bilgilere sahip değildi.
DEVLET ARAÇLARINI GELİŞTİRDİ
Sevindirici haber, artık Girişimci Bilgi Sistemi (GBS) var. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nca ilk versiyonu 2008 yılında tamamlanan GBS’nin tanıtımı sırasında, Sayın Recep Tayyip Erdoğan yaptığı konuşmada; “Girişimci Bilgi Sistemi dediğimiz bu havuz, Türkiye ekonomisinin, özellikle de sanayimizin adeta röntgenini oluşturuyor. Kurumlarımızın oluşturduğu veriler belli bir sistem dahilinde Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’ndaki havuzda toplanacak ve ihtiyaç duyan tüm kurumlar bu verileri buradan alıp kullanabilecekler” demiş. Şimdi GBS 2010 yılı verileriyle güncellenmiş. Demek ki devlet, şirketler kesimi hakkında yenilenmiş geniş bir veri setine sahip. Bir anlamda artık onların iç çamaşırlarının rengini biliyor. Yanı sıra Ekonomi Bakanlığı, sanırım geniş ölçüde GBS’deki bilgiler ve gümrük verileri kullanılarak çok yararlı bir çalışmaya imza attı. İthalatın resmini çekti. Böylelikle kamu, hangi şirketlerin, neden ithalat yaptığını da artık biliyor. Enerji gibi zorunlu olanla, sabun gibi gereksiz yapılan ithalatı ayırabiliyor. Sayın Zafer Çağlayan’ı, her iki çalışmaya da önderlik ettiği için kutlamak gerek.
BİLGİ VAR, ÇÖZÜMÜN ÜRETİLMEMESİ İÇİN NEDEN KALMADI
Gelinen aşamada, kayıtdışılıkla mücadelede siyasilere engel oluşturabilecek bir ortam yok. Teknik bahaneleri kalmadı. Kayıtdışı işçi çalıştıranlar, kaçak elektrik kullanan sanayi kuruluşları artık çok daha kolay belirlenebilir, tahsilatlar hızlandırılabilir. Böylelikle örneğin, kayıtdışı işçi çalıştıranların, onları yeni işe almış gibi gösterip, devletten prim desteği alması önlenebilir. Enerji KİT’lerinin açıkları kapatılabilir. Ardından, gereksiz ithalatla mücadele öne çıkarılmalı. Üretim kapasitesinin altında çalıştığını söyleyen firmaların ortak sorunları varsa çözüm için devlet yardımcı olmalı. Üretimdeki kayıplarının azaltılması için, özellikle KOBİ’lere yardımcı olunmalı. Yanı sıra kümelenmeler yoluyla maliyetlerin azaltılması ve ihracata yönelik stratejiler oluşturulmalı ve ithal ikamesine yönelik öneriler geliştirilmeli. Hatta artık her başvurana teşvik verilmemeli, hükümetin belirlediği stratejik hedeflere yönelik projelere öncelik verilmeli. Örneğin GBS’de eski tür bir teknolojiyle üretim yapan ve fazla enerji tüketen firmalara, enerji tasarrufu için özel teşvikler verilmeli. Böylelikle her geçen gün büyüyen enerji arzı sorununun çözümüne katkı sağlanmalı. Ancak, hepsinden daha önemlisi devlet, çok gecikmeden, GBS ve ithalat bilgilerini kamuoyuyla paylaşmalı. Sayın Başbakan’ın konuşmasında verdiği söz önemli. Başta üniversiteler ve STK’lar olmak üzere bankalar ve diğer ilgili kurumlar da, güncellenen bilgilere ulaşabilmeli. Ticari sır sorununu aşmanın pratik çözümleri var, şeffaflığa engel olmamalı.
