Küresel ölçekte her yıl üretilen gıdanın yaklaşık 1.3 milyar tonu yani toplam üretilen gıdanın üçte biri israf ediliyor ve atık halini alıyor.
Gelişmekte olan ülkelerde bu sorun daha çok üretim süreci hatalarından veya depolama yetersizliğinden kaynaklanırken, refah seviyesi yüksek ülkelerde ise sorunun kaynağı daha çok besin zincirinin en üst noktası, yani tüketiciler.
Gelişmiş ülkelerde tüketiciler satın aldığı ürünlerin yüzde 30'unu tüketmeden çöpe atıyor.
Her yıl gelişmiş ülkelerdeki tüketiciler (222 milyon ton), Sahra Altı Afrika'da üretilen kadar gıdayı (230 milyon ton) çöpe atıyor.
Her yıl tarım ürünü yetiştirilmek için harcanan sulama suyunu, gübreyi, yakıtı; çürüyünce salınan sera gazlarını ve hiç tüketmediğimiz gıdalar için harcanan suyu göz önünde bulundurunca besin atıklarının bize maliyeti hayli fazla oluyor.
Aslında söz konusu problemlerin kısmen üstesinden gelmek için uygulanabilecek yöntemler var.
İşte gıda israfının önüne geçmek adına tüketicilerin uygulayabileceği 10 basit adım:
1. Alışverişinizi Planlı Yapın
Kulağa basit gelebilir ama yapılabilecek en etkili çözüm yöntemlerinden biri planlı alışveriş. Gıda alışverişi yaparken fazla almaktan kaçının. Haftalık öğünlerinizi planlayın ve öğünlerinizi yapmak için gereken malzemelerin listesini çıkartın. En önemlisi de o listeye sadık kalın.
2. Dondurucunuzun kapasitesini öğrenin
İster kalanları ister malzemeleri saklamak için olsun, dondurucunuz besin atıklarını azaltmanıza yardım edebilir. Fazla meyve ve sebzeleri mevsiminde alın, ekmek ve diğer yemeklerinizle beraber dondurucuya atıp dondurun. Çabuk bozulabilecek yemekleri pişirdikten sonra gelecek bir zamanda tüketmek için de dondurucuya atın.
3. Son Kullanma Tarihlerini Öğrenin
ABD Gıda Sağlığı ve Denetleme Servisi'nin açıklamalarına göre iyi muhafaza edilmiş bir ürün, son kullanma tarihinin üzerinden çokça bir süre geçmediği sürece güvenle tüketilebilir. Bozuk gıda bakteri ürettiği için kötü bir koku, tat ve bozuk bir görüntüye sahip olur. Eğer bu belirtiler varsa gıdayı tüketmemelisiniz.
4. Doğru Yerde Saklayın
Besinleri doğru sıcaklıkta saklamak ömürlerini uzun bir süre arttırabilir. Buzdolabınızı tıka basa doldurmayın. Bu soğuk havanın sirkülasyonunu engeller. Öte yandan çok boş buzdolabı da dengesiz sıcaklıklar yaratmasına sebep olur. Buzdolabını 30 saniye açık bırakmak buzdolabının sıcaklığının 5-10 derece değişmesine sebep olabilir. Eski sıcaklığına dönmesi içinse yaklaşık 10-15 dakika gerekmektedir. Bu da ek enerji kullanımı demek.
5. Tek seferde birden fazla yemek pişirin
Tek seferde birden fazla yemek pişirmek elektrik, su ve zaman kazandırır. Aynı zamanda dondurucuda yemek olduğunu bilmek de gereksiz satın alımları önler.
6. Porsiyon Kontrolü
Ne kadar sıkıcı görünse de porsiyonlarınızı düzenlemek çok önemlidir. Hem aldığınız kaloriyi hem de çöpe gidecek artıkları kontrol etmenize yardımcı olur.
7. Eviniz gibi Buzdolabınızı da Düzenli Tutun
En güzel yemekler hep arkada kalanlardır ve maalesef onlar keşfedilinceye kadar çoktan bozulmuş olurlar. Düzenli bir buzdolabı hangilerinin önce yenmesi gerektiği konusunda size kılavuz olabilir. Ayrıca yeni aldığınız gıdaları her zaman dolabın arkasına koyduğunuza emin olun. Böylece önceden almış olduklarınız dolabın önünde size daha görünür olacaktır.
8. Hala Fazlaysa İhtiyaç Sahiplerine Verin
Üstteki adımları yapmış olmanıza rağmen hala fazlalığınız varsa komşularınıza, ihtiyacı olanlara ve yerel yardım kuruluşlarına verebilirsiniz. Besleyici, güvenli ve dokunulmamış yiyecekler ihtiyacı olanlar için harika olur.
9. Artıklardan Gübre Yapın
Çöpe atmak yerine biriktirin. Böylece toprakta çürüyecek atıklar yerine besleyici gübreler elde edersiniz. Ancak gübrelemek son çare olmalı. Öncelik sırasına göre önce artıklarımızı azaltmalı, yiyecekleri bağışlamalı, canlı besi hayvanlarını beslemeli, artıkları endüstri enerjisinde kullanmalı, en son çare olarak gübre haline getirmeliyiz.
10. İsrafınızın Çetelesini Tutun
Her hafta çöpe atılanların bir listesini çıkarın. Yıl sonunda yazılan miktarı fark edince çok şaşıracaksınız. Ayrıca gün sonunda hem tasarruf etmiş hem de artıklarla savaşmış olacaksınız.