En fazla mısır ve soya ihracatı yapan ABD’de bahar aylarına kadar iyi hava koşulları ve aşırı üretimin fiyatları olumsuz etkilemesi son dört ay içinde değişti. Hemen hemen tarım alanlarının yarısı 1956 dan bu yana görülmemiş rekor sıcaklık ve düşük nem ile felaket bölgesi ilan edildi, mısır ve buğday üretimi sıkıntılı bir süreç geçiriyor. Küresel olarak da durum farklı değil. Kuraklık, Orta Afrika, Hindistan, Orta Asya, Güney Amerika ve Avustralya’nın bazı bölgelerinde üretimi olumsuz etkiliyor. Haziran başından bu yana mısır fiyatları %56, ardından buğday fiyatı %40, zaten yüksek olan soya fiyatları ise yeni rekor seviyelere tırmandılar.

Tahıl fiyatlarındaki yüksek fiyat artık küresel ekonominin tüm alanlarına sızmaya başlar. Yem fiyatı et fiyatlarını yükseltecek, düşük kar ile çalışan birçok sektör (gıda üreticileri, restoranlar vs..) yüksek tahıl fiyatlarından nasiplerini alacaklar, genel olarak fiyatlar artmaya başlayacak, enflasyon konusunda endişe etmeden para basan merkez bankalarının politikaları daha da belirsiz olacak. Tüketici fiyat endeksinde gıda giderlerinin daha fazla olduğu gelişmekte olan ülkeler için durum daha vahim. Bu ülkeler büyümeyi desteklemek üzere düşük enflasyon ortamında kolayca faiz oranlarını düşürebiliyorlardı. Yüksek tahıl fiyatları ve enflasyon endişesi Merkez Bankalarının manevra boşluğunu ortadan kaldırabilir, dahası politikalarını değiştirmek zorunda kalabilirler. Özellikle, sonbaharda lider değişimine hazırlanan Çin için yüksek tahıl fiyarları tam bir şok olabilir.

Son beş yılda tahıl fiyatları üçüncü defa vuruyor. 2007-08 sezonunda 30 ülkede gıda isyanlarına yol açmıştı, 2010 da Rusya ve Ukrayna gibi ülkeler kendi ihtiyaçları adına ihracatı kestiler, orta doğuda sosyal patlamalara yol açtı. Şimdilik küresel tahıl stoklar düşük olmakla birlikte alarm vermiyor ama yılın sadece yarısı geride kaldı ve kuraklığın ne zaman sona ereceğini kimse bilemiyor. Yüksek tahıl fiyatları ve gıda sıkıntısı enflasyona sebep olacağı gibi bazı ülkelerde rejim değişliğine neden olabilir.

Elbette tabiat ana (kuraklık) asıl neden olmakla birlikte diğer faktörlerinde tahıl fiyatlarının yükselmesinde rol oynadığı söylenebilir. Genel olarak nüfus ve küresel gıda talebi artıyor, Rusya örneğinde olduğu gibi hükümet politikaları etkili olabiliyor, enerji ve tohum gibi girdi maliyetlerinin artması ve en önemlisi bioyakıt politikaları ile bazı gıdaların tüketimden alınması etkili oluyor. Başta ABD olak üzere politika yapıcılarının gıda konusunda daha duyarlı ve sağduyulu olma zamanı gelmiştir herhalde.

Şimdi, piyasalara dönüp beklentilerimi açıklamaya çalışayım. Öncelikle, rekor tahıl fiyatları üretici ülkelerin elde/stok’da ne varsa ihracat çabalarını körükler, ayrıca kuru yük taşımacılığını fiyatlayan “Baltık Dry Endeks”i çok düşük, özellikle supramax tonajlı gemiler için çok ucuz. Bir ara 4000 seviyesinde olan endeks şimdi 800 altında, sadece geçen ay taşıma ücreti %30 ucuzladı. Bu ihracat gelirlerinde ilave artış demektir.

CBOT ve diğer önemli Borsalarda, Mısır, Buğday ve Soya fiyatları (hatta arpa, pirinç ve diğerleri..) kısa sürede aşırı yükseldiler ve düzeltmeye hazırlar. Teknik olarak “key reversal” hem aylık, hem haftalık hemde günlük grafiklerde önemli bir ikaz olarak görülmeli. “Key reversal”, yani fiyatların zirve sonrası gerileme sinyali kesin olmamakla birlikte yükselme (bullish) momentum ve heyecanının azalması anlamına gelir.
 

Zaten, örneğin mısır fiyatı aylık grafik’de uzun vade tepe direnç seviyesine ulaştı. Alıcılar için (uzun) risk daha fazla görünüyor. Dolayısıyla, kısa vadeli gerileme üzerine tasarlanan stratejiler bu günlerde makul olabilir. Elbette spekülasyon yapanların işi her zaman olduğu gibi zor ama üreticiler bugünün yüksek fiyatlarını satım opsiyonları ile bağlayabilirler. Türkiyede mısır ve soya kompleksi (soya yağı ve küspe), özellikle ABD’den ithal edildiği için bu durumdaki ithalatçıların kısa dönem zorunlu bağlantılarının maliyetini düşürmek amacıyla satım opsiyonlarına bakmaları gerekir.


-Altın

FED’in Çarşamba günü açıklanan toplantı tutanaklarında birçok üyenin “ilave parasal genişlemenin gerekli olduğu” açıklaması kıymetli metallerin direnç seviyelerine kadar yükselmelerine sebep oldu. En aktif Aralık vade Altın 1672.90, Eylül vade gümüş 30.62 dolar/ons’a yükseldiler. Piyasalar nihayet 3.tur para kolay para politikasında kapının aralandığını ve FED’in hafta sonu (Jackson Hole) daha net ipuçları vereceğini bekliyor.

Yaz boyu 1650 direncini aşamayan altın fiyatı için gelinen 1670-80 piyasalarda yeniden kıymetli metallere ilgi ve heyecanı artırdı. Devam eder mi? Son ralli ile momentum ve teknik resmin net olarak altın fiyatını desteklediği açık ama bana kalırsa, kıymetli metallar Bernanke’nin hafta sonu açıklamalarına kadar bu seviyelerde oyalanacak, zaman harcayacaktır.

Bilindiği gibi FED’in faiz poitikası kararı Eylül ortası toplantısında ve piyasalar Çarşamba günkü toplantı tutanakları ile 3.tur para politikasının ilan edileceğini düşünüyorlar. Ama yeni bir kolay para politikasında her ne kadar iyimserlik artmış olsa da başkanlık seçimleri sonrasına sarkması olası kuvvetle muhtemel ve bu sarkma her an piyasalarda öne çıkabilir ve altın rallisini buharlaştırıp gerilemesine bile yol açabilir. FED ve AMB’nın para basmaya devam edecekleri gün gibi aşikar ama zamanlama konusu ilgi ve heyecanı beliriyor. Beklentiler hafta sonu netleşir. FED’in 3.tur para meselesi ne zaman netlenir, net değil ama FED sonrası altın piyasası tekrar ABD ekonomik verileri, Avrupa Birliği borç krizinde gelişmeler vb. verilerle yön aramaya devam edecektir. Kısa dönem endişeler devam ediyor. Hindistan satın alma faaliyetleri hala anemik. Rupee’nin aşırı değer kaybetmesi en büyük alıcı olan bu ülkeden altın talebini azaltıyor. Altın fiyatı ile ilgili iki önemli ETF’nin, altın madenleri hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının, son ralli ile birlikte önemli dirençlere ulaşmış olması. GDX (güvenli şirketlerin hisse senetlerinden oluşan fon), ve GDXJ (küçük spekülatif hisse senetlerinden oluşan fon) her iki ETF için kısa dönem teknik göstergeler aşırı pahalı bölgede işlem görüyorlar. Altın ve gümüş fiyatına gelince, biraz dinlenme ve düzeltmeye ihtiyaçları var sanıyor