Piyasalarda bir süredir konuşulan konu Eylül ayındna itibaren tartışılmaya başlayan ve geçenlerde FED'in tahvil alım programını azaltmayı (tapering) pas geçmesi ile ayyuka çıkan hikaye: ABD ekonomisinde işlerin kötüye gitmesi gelişen ülkelerin yıldızının yeniden parlamasına yol açar mı?
Hatırlanacağı gibi Mayıs 22'de FED Başkanı Ben Bernanke yaptığı bir açıklama ile piyasalarda son dönemlerde yaşanan en büyük türbülansın oluşumuna yol açtı. Bernanke ABD ekonomisinde işlerin yavaş yavaş yoluna girdiğini, dolayısı ile normalleşme adına FED'in artık piyasaları desteklemek için yaptığı tahvil alımlarını azaltacağını söyledi. Ardından yaşanan yaklaşık 4 aydaki olaylar ve gelişen ülkelerin (EM) bundan nasıl etkilendiği malumunuz. Yani ABD ekonomisinde işlerin yolunda gittiği haberi EM'in hiç ama hiç hoşuna gitmedi.
Peki ABD ekonomsinde işlerin yoluna girdiğini gösteren ve FED'i de bu konuda ikna eden neler olabilir?
Burada akla gelen ilk konu istihdam verileri. Hem Tarım Dışı istihdama hem de haftalık işsizlik verilerine kısaca bir göz atalım.
Tarım dışı İstihdam Haftalık İşsizlik Başvuruları ISM Sanayi Üretim Endeksi
Ocak - Haziran 195.000 kişi ( Aylık ortalama) 350.000 ortalama 51,5
Temmuz- Eylül 140,000 kşi ( Aylık Ortalama) 320,000 ortalama 55,5
Görüleceği üzere aslında Fed'in Mayıs ayında gördüğü ve ekonomisi üzerinde daha iddialı olmasına neden olan toparlanma yaz boyunca devam etmiş görünüyor. Sadece Temmuz ayında son drece düşük gelen Tarım Dışı İstihdam verisi bu algıyı zedeliyor. Diğer yandan haftalık işsizlik başvurularında yaşanan düşüş, ISM verilerindeki toparlanma aslında Bernanke'nin Mayıs ayında yaptığı açıklamayı destekler nitelikte.
Eylül ayında FED'i korkutan tahvil faizlerindeki yükseliş ve konut piyasasına etkileri oldu.
Yukarıdaki tablo aslında ABD ekonomisinin ayakları üzerinde durmaya başlayabileceğinin bir göstergesi olsa da piyasanın FED'in önüne geçmesi ve 10 yıllık ABD tahvil faizlerinin %3'lere yaklaşması Bernanke'nin Eylül ayında geri adım atmasına yol açtı. Yeni konut başlangıçları verilerinin yaz aylarında yataya geçmesi ve ABD'deki 20 önemli şehirde konut fiyatlarının takip eden S&P Case Shiller Endeksinin yaz aylarında gerilemesi de Bernanke'nin azaltmaya başlamaması için öne çıkan sebepler olarak görünüyor.
Şimdi ABD ekonomisi için kötü olan gelişen ülkeler için iyi olur mu?
Eylül ayında FED'in azaltmayı pas geçmesi ve üzerine ABD'de yaşanan Bütçe ve Borç Tavanı sorunları piyasalardaki algının değişmesine yol açıyor. Dolar endeksinin 80.00 seviyesinin altına inmesi, ABD 10 yıllıklarının % 2.60'lara gerilemesi ve son açıklanan Özel Sektör İstihdam verisinin beklenenden düşük gelmesi piyasada "Acaba ABD'de bu siyasi kriz yaşanırken FED Tahvil alım programının azaltılmasını birkaç ay daha erteler mi?" sorusunun sorulmasına yol açıyor.
ABD'de hükümetin fonksiyonlarının durması ve bunun ekonomik etkileri mutlaka FED'in de dikkatle izlediği bir husustur. Bunun yıl sonu ABD büyümesine negatif anlamda etkisi kaçınılmaz.
Ancak bu gerçek yukarıda tabloda da bahsettiğimiz ABD ekonomisinde aslında işlerin toparladığını gösteren verileri bozacak nitelikte mi? Bir başka ifade ile, eğer Ekim ortasında borç tavanı tartışmaları bir şekilde tatlıya bağlanır ve işler normalleşmeye başlar ise, o zamana kadar ABD'de yaşanan ekonomik hasar FED'in geri adım atmasına neden olacak kadar büyük olur mu?
Benim bunlara cevabım "Hayır".
Eğer en uç senaryo olan "ABD, borç tavanını artırmayı başaramaz ve temerrüde düşer" senaryosu gerçekleşmez ise tahvil alım programı belki Ekim ayında değil ama Aralık ayında başlar. Dolayısı ile gelişen ülkeler ve ABD tahvil faizine duyarlı diğer piyasalar için etkisi negatif olur.
Ancak bu belki de "yeni normalin" artık fiyatlanıyor olması ve belirsizliğin ortadan kalkıyor olması sebebi ile de orta ve uzun vadede gelişen piyasalar için olumlu olabilir.
Son söz...
Piyasların gözünde, FED'in ne yapacağından ziyade bizim ne yapacağımızın önemli olacağı günlere girdik. Bilginize....
