Brent petrol son 1 yıl içinde yüzde 50 artarak, varil fiyatı 80 dolara yükseldi. Bu seviye Brent petrolde son 4 yılın en yüksek fiyatına tekabül ediyor.
Peki , Petrol fiyatları neden artıyor?
Bu soruya 4 ana başlık altında cevap verebiliriz.
- Opec ve Rusya tarafından uygulanan üretim kesintileri.
Bilindiği üzere OPEC ülkeleri 2017 yılında “petrol üretiminde kesintiye gitme “kararı aldılar. Bu karara daha sonra Rusya da katıldı. Küresel üretimin yüzde 40’nın yapıldığı bahsi geçen iki bloğun aldığı karar, bütün dünyada şok etkisi yarattı. Alınan karara göre günlük ortalama 1.8 milyon varillik bir daha az üretim yapılacaktı.
Nitekim, hem OPEC hem de Rusya sözünün arkasında durdu ve bugüne kadar kesintiler devam etti. Bugünkü 80 dolar varil başına fiyatın oluşmasında yapılan kesintilerin büyük etkisi var.
- Küresel ekonomide toparlanma sonrası artan petrol tüketimi
2017 sene sonunda, küresel ölçekte günlük ortalama 97.8 milyon varil petrol tüketimi yapılmış. ABD’nin yüzde 2.9, AB’nin ise yüzde 2.4’e seviyesine çıkan büyüme beklentileri sonrasında ilk 5 ay itibariyle, tüketim günlük ortalama 99.3 milyon varile kadar çıkmış durumda. Diğer yandan Uluslararası Enerji Ajansı , artan fiyatlar sonrasında 2018’in kalan yarısı için tüketimin günlük 100 bin varil düşeceğini hesaplıyor.
Ancak OPEC’in kesintisinin devamı durumunda, bu düşüş fiyatları pek etkileyecek gibi durmuyor.
- Jeopolitik riskler
Petrol üretim bölgelerinde yaşanan toplumsal huzursuzluk, terör, ekonomik kriz gibi vakalar Libya, Nijerya ve Venezuela gibi ülkelerin üretim kapasitelerini negatif etkiliyor. Saydığım ülkelerde o ya da bu sebeple toplam günlük 200-300 bin varillik günlük üretim kayıpları olduğu hesaplanıyor. Bir de bunun yanına 3.8 milyon varil üretimiyle OPEC’in 3. Büyüğü olan İran’a, olası yaptırımlar ile eklenebilecek 400- 500 bin varillik üretim kesintileri eklenirse, arz taraflı sıkıntı daha net ortaya çıkar.
Bu listeyi bir miktar daha uzatabiliriz. Ancak arz taraflı öne çıkan en büyük riskler yukarıdaki gibi sıralanıyor.
Fiyatları yukarı iten arz kesintilerine karşı petrol ithalatçıların baktığı bir konu ise ; ABD’de son 3-4 yılda hızla artan kayaç petrolünün üretiminde, daha fazla artış olabilme ihtimali. ABD’nin 1 yıl önce günlük 9 milyon varil olan üretimi, bugün 10.7 milyon varile çıkmış durumda. Bu artışın 1 milyon varili kayaç petrolünden geliyor. Bu artış önemli bir oran. Ancak arz tarafındaki kesintileri karşılamak için yeterli değil. Ayrıca ABD’nin artan petrol üretimi mevcut şartlarda Kuzey Yarımkürede ki diğer petrol ithalatçıları için lojistik açısından ( Şimdilik ) pek bir şey ifade etmiyor.
Toparlamak gerekirse…
Küresel büyüme trendinde negatif bir değişiklik olmadığı durumda 80 dolarlık petrol fiyatlarının kısa vadeli daha yukarı doğru gitmesi için şartlar müsait gözüküyor. Kayaç gazı gerçeği ve fiyatların kısa sürede hızlı yukarı çıkmış olmasını ihmal etmiyorum. Ancak OPEC “ tamam “ diyene kadar kolay kolay “fiyatların aşağıya gelmesini oynamak” mümkün gözükmüyor.
