Advertisement

Bunu ben söylemiyorum. 2008'de yaşanan krizi tahmin etmesi ile öne çıkan, kahin lakaplı Nouriel Roubini söylüyor. Günümüzden yaklaşık 150 sene önce yaşamış; Komünizmin kurucusu olarak kabul edilen ünlü ekonomist Karl Marx, 2011 yılının ortalarında yaşanan ekonomik krizin çıkış noktaları aranırken, referans yapılan insan oldu. Hem de kapitalizmin kalesi ABD'nin Harvard'lı ünlü Prof. Nouriel Roubini tarafından.

2008 yılında Lehman'ın batışı ile girmiş olduğumuz ekonomik kriz, üzerinden 2.5 yıl geçmiş olmasına rağmen, 2 trilyon doların ekstra para basılmasına rağmen aşılamadı. Bugün gelişmiş ülkelerin tamamında büyüyememe korkusu ve yıllar içerisinde oluşturulmuş büyük borç yükünün nasıl çevirileceği endişesi hakim.  Uzun süredir tüketim toplumu ütopyası ile "önce harca sonra finanse edecek bir yol bulursun" mantığı içinde idare edilen gelişmiş ülkelerin ekonomileri, artık daha fazla yol alamıyor.

Basılan onca paraya rağmen, dünya ekonomileri toparlanamayınca herkesi bir endişe sardı. Başta ABD olmak üzere, kapitalist sistemde  işlem gören bir çok gelişmiş ülke ekonomisinden benzer sinyaller geliyor. Büyüme, ya '0' ya da çok düşük; ancak şirket kârlılıkları ortalama üzerinde; gelir dağılımında özellikle son kriz zamanında bozulmada ve hane halkı borcunda ciddi artış görülüyor.

İşte bu noktada birçok uzman, ekonomist 'nerede yanlış yaptık' sorusunu sormaya başladı.

Öyle ki; şirketler hedeflenen teknolojik verimlilik ve ekonomik şartlara uyumluluk anlamında (fleksibilite) çok yol almıştı. Diğer yandan daha önce şikayet edilen sermaye yetersizliği ve sermayenin dağınıklığı gibi konularda da çok yol alınmıştı. Bürokrasi, devlet hantallığı, rekabetçi ortam yaratılması gibi konularda sermaye ve piyasa ekonomisi için ne gerekiyor ise o yapılmıştı. Ama ortada hâlâ bir sorun var. Büyüme yok!

Roubini'nin Karl Marx referansı da bu noktada devreye giriyor. Kahine göre, Karl Marx'ın zamanında kapitalizm ile igili en ciddi uyarısı çalışmaya başlamıştı. Marx'ın Das Kapital isimli baş yapıtında belirttiği gibi  "kârlılığın azamiye çıkartılmasına (maximization of profits) odaklanmış kapitalizm, kendi ipini çekecek. Çünkü içinde insan, emek ve kişilerin refahını içermeyen bir sistem kendi kendini çökertir."

Roubini, Marx'ın 150 sene önce yapmış olduğu tespitleri yerinde bulmakla beraber onun önerdiği ekonomik model 'komünizmin' daha önce test edildiğini ve işe yaramadığını söylüyor.

Dolayısı ile artık yaşadığımız ekonomik krize daha net teşhisler koyabiliyoruz. Bu yüzden IMF bile gelir dağılımının kötüleşmesi, sosyal refah ve adaletin önemi gibi konularda hasas olabiliyor. Ama teşhis sonrası 'peki ne yapmalı? Bu modelin yerine ne konmalı?' dediğimizde çok somut öneriler hala yok.