Advertisement

Derecelendirme kuruluşu S&P, Türkiye'nin uzun vadeli kredi notunu BB seviyesinde korurken görünümü ise negatiften durağana yükseltti. Kuruluş, 15 Temmuz'dan 5 gün sonra yatırım yapılabilir seviyenin 1 kademe altında olan uzun vadeli yabancı para cinsinden kredi notumuzu 1 kademe daha kırmış ve görünümümüzü de negatif olarak belirlemişti.

Ne demişti 15 Temmuz'da S&P?

'Politik kutuplaşma artacak ve ülke yükümlülüklerini yerine getirmekte zorlanacak'.

21 Temmuz'da şöyle yazmışım:

''(...) Bir ülkenin kredi notunu oluşturan 2 unsur var. Bunlardan biri ödeyebilme kabiliyeti, diğeri ise ödeme arzusu. Örneğin Rusya işler zorlaştığında ödememeyi tercih eder. Türkiye Cumhuriyeti ise Düyun-i Umumiye kurulup Osmanlı'nın borçlarını dahi öder. Bu farkı gözetmemek olsa olsa bilgisizlikten kaynaklanabilir. Bilgi olmadan kurulan görüşün de temelleri sorgulanır.

(...) Hafta sonu yaşanan kalkışmanın politik kutuplaşmayı artırdığını ifade ediyorlar. Mantık açısından bakınca bu ifade yanlış. Topa tüfeğe medyası ile karşı koymuş, halkı tankın önüne yatmış ve siyasi partileri birlikte mecliste bombalanmış bir ulusun daha da ayrıştığını söyleyemeyiz''.

Kurum bu tarihte oldukça aceleci davranmış ve zaten spekülatif olarak notladığı bir ülkeyi daha da aşağı çekmişti. Cuma günkü karar bunun kısmen tamiridir.

KISMEN VE KERHEN

Peki, S&P vaziyeti şimdi nasıl görüyor?

Zaten Temmuz'daki şu cümle kendilerine ait ve neden bugün görünümün düze çıktığını bize anlatıyor:

''Politik belirsizliğin devam edip yatırım ortamını daha da bozması halinde mali dinamiklerin daha da kötüleşmesi ve ödemeler dengesine yönelik baskıların artması ihtimali (...)''.

Baskı varsa da dengeler bozulmuyor. Enerji talebindeki düşüş, fiyatların düşük kalması ve ekonomik yavaşlama sonrasında talep edilen mal ve hizmetlerdeki düşük bunu sınırlıyor. Üstüne üstlük, darbe girişimi sonrasında içeriye sermaye akımı ve doğrudan yabancı yatırım formunda 'para' da giriyor. Bir ödemeler dengesi krizi riski arttı demek insafsızlık olur. Görünümün düzelmesi bundandır. Bir de yine kendi ifadeleri ile 'önemli kurumsal yapılarda daha fazla bozulma olmamasına'. Kaldı ki bana kalırsa asıl sorun burada. Türkiye'nin yaşadığı önemli uzun vadeli sorunlardan biri kurumlardaki liyakate dayalı yapının zarar görmüş olmasıdır.

Burada asıl hikaye şu: S&P zaten alelacele 20 Temmuz kararını vermese bunları kendi de gözlemleyebilirdi. Not aynı kalmış fakat görünüm bugün düzelmiş olurdu. Üstelik aşağıda anlatacağım üzere kısmen yanılmak zorunda da kalmazdı.

Görünüm, politika yapıcıların kilit önemdeki ekonomik reformları uygulamaya devam edecekleri görüşümüzü de yansıtıyor deniyor raporda. Bu görüş ne zaman hasıl oldu? Nasıl mümkün oldu? Müsaadenizle ben söyleyeyim. Notu kıran kararlarından sadece 20 gün sonra meclisten geçen 'Otomatik Katılım' kararı ile. 10 yıl içinde tasarruf oranını 4 puana yakın artırması beklenen bu önemli reformun görüşüldüğü o tarihte zaten biliniyordu. Hayata geçince S&P de 'kerhen' ikna olmuş oldu.

KARARSIZ NOTÇU

Kararın piyasalar üzerinde herhangi bir etkisi yok keza yatırımcılar S&P'yi değil Moody's ve Fitch'i kredibilitesi daha yüksek kurumlar olarak dikkate alıyorlar. Ekonomik gerçeklerden daha uzak S&P ise Türkiye'yi bir spor ya da hobi olarak değerliyor. Bunun sebepleri 'kerhen' yukarıda yazdığım maddelerdir.

HDP'ye ilişkin gelişmeler, Cumhuriyet gazetesi davası, Irak ve Suriye'deki gelişmeler derken... Yarın öbür gün buralarda bir bozulma, gerginlikte artış, toplumsal gerginlik, devletler arası ilişkilerde başka bir faza geçiş görecek olursak S&P yine kurumlardan ve siyasetten bahsedecek. Bu riskler yokmuş gibi görünüm ya da not değişecek.

Yani? Yanisi şu...

Bir kez şeffaf ve anlaşılır bir pozisyon tutturup herkesin anlayabileceği kadar açık bir rasyonel ile hareket etmeyince sonra gelişmeler ile savrulmaya mahkum kalıyorsunuz. Rüzgar nereden eserse...

Şimdilik elde şu var: Türkiye'nin mali performansı beklentilerin ötesinde bozulursa not inecek. Ödemeler dengesi krize koşarsa da inecek. Ekonomik büyümeyi sağlamak için gereken kaynaklar için dışarıya çok daha az muhtaç olursak not artacak. Böyle diyor notun final bölümü.