Tarımsal üretimin son tüketiciye ulaşmasında zincirin belki de en kritik halkalarından birisi gıda perakendecileri.
Türkiye’de bakkal, kasap ve manav devri maalesef sona eriyor. Bunu biz değil veriler söylüyor.
Artık piyasada ulusal marketler ve discount zincir marketler boy gösteriyor. Onlar da kendi içerisinde belirli kategorilerde kıyasıya rekabet halinde.
2018 yılı ve sonrası bu açıdan oldukça hareketli geçecek gibi gözüküyor.
Zira bu alanda faaliyet gösteren şirketler ardı ardına yatırım, birleşme ve satın alma hamleleri ile piyasadaki ağırlığını artırma yarışında.
Ne demek istediğimizi son gelişmeleri özetleyerek biraz daha açalım.
BİM 730 YENİ MAĞAZA AÇACAK
Yıllık cirosunu 25 milyar TL’ye çıkaran BİM, 2017 sonunda 6 bin 765 olan mağaza sayısını bu yılki yeni açılışlarla 7 bin 500’e çıkarmayı hedefliyor.
BİM açmayı planladığı 730 yeni mağazanın 600’ünün Türkiye’de olacağını, 60’ının Fas’ta, 40’ının ise Mısır’da açılacağını duyurdu. Şirket yönetimi 30 adet de FİLE mağazası açacak.
MİGROS 73 MAĞAZA DEVRALDI
Migros, uzun süredir devam eden görüşmeler sonucunda Makro Marketler ile el sıkıştı.
Geçtiğimiz hafta 56 adet Uyum Market ve 17 adet Makro Market'i 105 milyon lira karşılığında devralan Migros, hatırlayacağınız üzere 2017 yılında da Kipa'yı bünyesine katmıştı.
CARREFOURSA’NIN YATIRIM HEDEFİ 170 MİLYON TL
Sabancı Holding ve Carrefour iştiraki olan CarrefourSA da 2018’de hızlı büyüme kararı alan zincir marketlerden bir tanesi.
2017 yılını 4,6 milyar lira ciroyla kapatan CarrefourSA, 2018 yılında 170 milyon TL’lik yatırım yapmayı hedefliyor.
Söz konusu yatırım, yeni mağaza açılışları ve mağaza yenilemelerine de kapsıyor.
CarrefourSA, Türkiye’nin 55 ilinde 625 mağazaya sahip konumda.
ŞOK MARKET HALKA ARZ EDİLECEK
Gözde Girişim yüzde 39 oranında hissedar olduğu indirim market zinciri Şok'un halka arzı için SPK'ya başvurdu.
5 bin 307 şubeye sahip şirketin ek satış dahil yüzde 35'inin bu yıl içerisinde halka arz edilmesi planlanıyor.
Şirketin sermayesinin yüzde 50'si Turkish Retail'e, yüzde 39'u Gözde Girişim'e, yüzde 10'u Templeton'a ait. Diğer pay sahiplerinin ise toplamda yüzde 1'lik payı bulunuyor.
Yılsonu itibariyle 8 milyar liralık ciro hedefleyen Şok’un son yıllarda olduğu gibi bu yıl da bin yeni mağaza açmayı hedeflediği tahmin ediliyor.
Zaten geçtiğimiz ay sonunda Yıldız Holding Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Ali Ülker de 2018’de minimum 1,000 yeni mağaza açacaklarını ve açılış ortalamasının günde 3 ve üzeri olacağını ifade etmişti.
A101 MAĞAZA SAYISINDA LİDER
İndirim market zincirleri arasında ilk sırada yer alan A101’in ise 7 bin 243 mağazası bulunuyor. A101’in de liderliği kaptırmamak adına mağaza açılış sayısını hızlandırdığını biliyoruz.
ZİNCİR MARKETLERİN ŞUBE SAYISI 30 BİNE DAYANDI
Yukarıda sıraladığımız bu gelişmelerin hepsi gösteriyor ki gıda perakendeciliği açısından 2018 oldukça hareketli bir yıl olacak.
Bu hareketliliği daha iyi anlayabilmek adına genel tabloya bakmakta fayda var.
Türkiye çapında 10 ve üzerinde şubeye sahip zincir market sayısı 149’u buluyor.
149 zincir gıda perakende şirketinin sahip olduğu toplam mağaza sayısı ise 28 bin 762 seviyesinde.
Bahsettiğimiz bu 149 gıda perakendecisi şirket arasında ilk beşte yer alan discount ve ulusal marketlerin sahip olduğu toplam mağaza sayısı ise 22 bin 230’ü buluyor.
Yani 5 zincir market, toplam zincir market piyasasının yüzde 78’ine hakim.
Zincir market sayısına baktığımızda sadece şubat ayında 314 yeni mağaza açılırken, son 1 yılda açılan yeni mağaza sayısı 2 bin 918'e ulaşmış durumda.
Bu rakamları neden zaman zaman paylaşıyoruz?
Çünkü sayıları binlerle ifade edilen discount ve ulusal market zincirleri pazarın hakimi durumunda.
10-100 arasında mağazaya sahip yerel/bölgesel zincir marketlerin birleşme ve satın alma yoluyla ulusal zincir marketlerin halkaları haline gelmeye devam ettiğini görüyoruz.
Piyasadan aldığımız duyumlar önümüzdeki dönemde konsolidasyonların devam edeceği yönünde.
Hali hazırda birkaç zincir gıda marketleri arasında birleşme ve satın alma görüşmelerinin devam ettiğini de söylememiz mümkün.
Hürriyet Gazetesi’nde Şebnem Turhan’a röportaj veren Danışmanlık şirketi Odin Financial Advisors Direktörü Berk Şener de aslında söylediklerimizi teyit ediyor.
Zorluktan dolayı süpermarketlerde birleşme beklediğini dile getiren Berk Şener’e göre özellikle indirim marketlerin agresif pazarlama taktikleri yerel markaları zor durumda bırakıyor.
“Özellikle Ankara, Antalya ve İzmir’de çok iyi yerel markalar var ve çok iyi gidiyorlar” diyen Şener, “Ancak yanlarına bir indirim marketi açıldığı an işler sıkıntıya düşüyor. Bundan çıkış yolu birleşmek. Ve küçük lokal mağazaların birleşerek büyük markalarla rekabet etme şansları doğuyor” yorumunda bulunuyor.
BAKKAL, MANAV, KASAP DEVRİ BİTİYOR
Konunun bir diğer boyutu da artık mahallelerdeki bakkal, manav ve kasap gibi küçük esnafların oyun dışına itilmesi.
Küçük esnafın yerini artık neredeyse her sokak başına açılan zincir discount marketler alıyor.
Bu durumdan Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) da rahatsız.
TESK Başkanı Bendevi Palandöken, Türkiye'de bakkalların tek tek kapanırken, zincir marketlerin hızla çoğaldığına dikkat çekerek, 3 yıl önce yürürlüğe giren Perakende Yasası’nın acilen yeniden ele alınması gerektiğini savunuyor.
Palandöken’in verdiği rakam çarpıcı…
Türkiye’de bakkal ve büfe sayısı son 10 yılda yüzde 31 azalarak 240 binden 165 bine düşmüş durumda.
Sadece son 1 yılda zincir market sayısının yüzde 13 artarak 28 bini aştığını hatırlatan Palandöken, yasa değişmediği takdirde yakın gelecekte bakkal kalmayacağını belirtiyor.
Özetle gıda perakendeciliğinde hem zincir marketler arası rekabet hem de bakkal-zincir market tartışması artarak devam edecek gibi gözüküyor.
Tabii gelecekte bakkal kalırsa…
İrfan Donat
Bloomberg HT Tarım Editörü
idonat@bloomberght.com
