21 Mart 2014'te Türkiye sosyal paylaşım platformu Twitter'ın yasaklanma, ("engellenme") kararıyla karşılaştı. Bu konuya, ekonomist olarak yaklaştığımda düşüncelerim şöyle:
"Çalıntı" kelimesi sadece fiziksel olarak bir nesne çalındığında kullanılmaz. Bireylerin, hatta bir toplumun, söylenmemiş sözleri, paylaşılmamış düşünceleri, içlerinde baskı nedeniyle bırakılıyorsa, ve paylaşım hakları engelleniyorsa, bir toplumun düşünceleri de bence onlardan "çalınmıştır" demektir.
Düşünceleri çalınmış bir toplum, kalkınma döngüsünü nasıl tamamlar?
Adalet duygusu yeniden sağlanmaz ise, toplumun kalkınması, kendini yenilemesi güçleşir.
Fikirler, bir toplumun ekonomik kalkınması için neden önemli?
Ekonomide tıpkı "çıktı açığı" kavramına benzetiyorum bu durumu. Gerçekleşme potansiyeli ile realite arasındaki farktır "çıktı açığı" (output gap). Genelde milli gelir GSYİH ile kullanılır. Tıpkı bir toplumun "düşünce açığı" gibi...Yani, bir toplumun düşüncelerini paylaşarak, çeşitlendirerek ve tartışarak gelebileceği kalkınmışlık seviyesi ile, bastırılmış engellenmiş ertelenmiş fikirler arasındaki farktır bu.
Şimdi bu denkleme bir faktör daha sokalım. Dünya toplumlarının bu bahsettiğimiz "düşünce açığında" bulundukları seviye.
Söylemek istediğim şu: Eğer bir toplum, hem kendi içinde "düşünce açığına" sürükleniyorsa, hemde diğer gelişmiş toplumlarla arasındaki fark giderek açılıyorsa, ekonomik olarak bağımlı hale gelmeye yada bağımlı kalmaya mahkum hale gelmiş demektir.
Türkiye'de hak ve özgürlükleri kısıtlayarak, elde edeceğimiz tek sonuç, bu "düşünce açığını büyütmek olur. Özellikle gelişmekte olan ülkeler olarak adlandırdığımız bir grup ülkenin, ekonomik bağımsızlıklarını elde edebilmeleri için "düşünce açığını", aynen cari açık gibi kapatmaya çalışmaları şarttır..Yani bireysel düşüncelerin çeşitliliğinin desteklendiği, ve toplumun farklılıklarını özümsemesini sağlayacak bir sosyal çevrede olmaları gerekir.Bu şekilde elde edilmiş bir kalkınmışlık seviyesi, ülkeyi ileriye götürecektir.
Merve Hande Akmehmet
Bloomberg HT Araştırma Müdürü
makmehmet@bloomberght.com
