Kentsel dönüşüm 2012'ye damgasını vurdu

-Türkiye ''emülit''li yıkımla tanıştı-

İstanbul Esenler'de Havaalanı Mahallesi'nde vurulan ilk kazmayla resmen başlayan kentsel dönüşüm kapsamında, Sarıgazi'de Milli Savunma Bakanlığı lojmanlarındaki 10 bina ''emülit'' ile yıkıldı. Böylece Türkiye'de ilk kez patlatma yöntemiyle yıkım yapıldı.

İlk yıkımları takip eden bir aylık süreçte ise toplam 3 bin 164 konutun yıkımı yapıldı. Yıkımlarda Türk Telekom Arena büyüklüğündeki 2 stadı dolduracak kadar moloz ve inşaat atığı oluştu.

-Dönüşümün taşı toprağı değerlendirilecek-

''Sıfır atık'' parolasıyla yola çıkan Bakanlık, yıkımlar sonucu ortaya çıkan inşaat atıklarının doğaya zarar vermeyecek şekilde geri dönüştürülmesini koordine edeceğini açıkladı.

Buna göre, yıkılan binalardan elde edilen beton, daha çok dolgu malzemesi olarak kullanılacak. Enkazlardan ortaya çıkacak ahşap, alüminyum ve PVC yapımlı kapı ve pencereler, demir ve çelik malzemeler, bakır kablolar, tesisat malzemeleri de yerinde ayrıştırılıp yapı sektörüne kazandırılacak. Geri kalan molozlar ise geri dönüşüm tesislerinde işlenip, düşük kaliteli beton ve çimento haline getirilecek.

Yıkımı yapacak firmanın, inşaat alanına sarı atık biriktirme konteynerleri yerleştirmesi zorunlu olacak. Hafriyat ve inşaat atıkları, kaçak faaliyeti önlemek amacıyla geri kazanım merkezlerine sarı araçlarla taşınacak. Atıkların belirlenen yerlerin dışına bırakılmaması için de araçlar uydudan takip edilecek.

-Riskli binalar kime-nasıl tespit ettirilecek-

Bakanlık, dönüşümde riskli binaların nasıl tespit edileceğine de açıklık getirdi.

Riskli yapıların, lisanslandırılacak üniversiteler, inşaat, jeoloji ve jeofizik mühendisleri odaları, yapı denetimi kuruluşları ve laboratuvarlarca tespit edileceği, yasanın uygulama yönetmeliğinde yer aldı.

Lisanslandırılan kurum ve kuruluşların listesi ise Bakanlığın kurumsal internet adresinde yer alan ''kentsel dönüşüm'' linkine konuldu.

Yetkilendirilen kurum ve kuruluşlara, şüpheleri gidermek için ''Riskli Yapı Tespiti Lisans Belgesi''ni vatandaşa gösterme zorunluluğu getirildi.

Bakanlık, riskli bina tespitinin daha hızlı olması için de üniversitelerle çalışma başlattı. Çalışmayla, binanın bütününün incelenmesi yerine, depremde en fazla zarar gören zemin kat ''kritik kat'' olarak belirlenip, buradan numune alınması sağlanacak.

-Bakanlık, tespit için birim fiyatları belirledi-

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın yapacağı riskli bina tespitlerinde ise Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğü'nce belirlenen birim fiyatların kullanılacağı bildirildi.

Rapor, deney gibi tüm masrafları kapsayan birim fiyatlara göre, vatandaş riskli binalarını tespitte bina kullanım alanı için her metrekareye fiyat ödeyecek. Bakanlığın açıkladığı toplam kullanım alanına göre fiyatlar şu şekilde olacak:

Metrekare Toplam fiyat (TL)

100 225,00

200 450,00

500 1.125,00

1000 2.000,00

2000 3.000,00

3000 4.000,00

4000 5.000,00

5000 6.000,00

6000 7.000,00

7000 8.000,00

-Tapuya kimlikle gitme ve şerh uygulaması-

Riskli yapı tespitlerinde güvenliğin sağlanması için de düzenlemeler yapıldı. Buna göre, hak sahipleri, tespite ilişkin taleplerini tapu ve kimlik belgelerinin fotokopisiyle yapacak. Düzenlemeyle mal sahibinin haberi olmadan kimse binanın riskli olup olmadığını sorgulayamayacak.

Bakanlık, dönüşüm kapsamında riskli binaların, alım, satım ve devir işlemleri sırasında tapuda görülebilmesi için de ''şerh'' uygulamasını başlattı. Bu kapsamda ilk bir ayda, İstanbul'da 48, Ankara'da ise bir binanın tapusuna şerh konularak ''riskli olduğu'' belirtildi.

-Kentsel dönüşüme en çok talep İstanbul'dan geldi-

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, dönüşümün uygulanması için belediyeler, il çevre ve şehircilik müdürülükleri ile diğer kurumlardan teklifler almaya devam ediyor.

Bu kapsamda, kentsel dönüşüme en çok talep İstanbul'dan geldi. İstanbul'un Gaziosmanpaşa, Esenler, Beyoğlu, Bağcılar, Kartal, Küçükçekmece, Sarıyer, Sultangazi, Zeytinburnu ilçelerinde yaklaşık 700 hektar alanın riskli ilan edilerek, dönüşüm uygulanması talep edildi.

-İsteyene kira yardımı isteyene sıfır faizli kredi-

Bakanlık, hak sahiplerine, geçici konut, kredi desteği ve kira yardımı yapacak.

Hak sahiplerine en fazla aylık 600 lira ve 18 ay boyunca kira yardımı yapılacak. Kira yardımının ilk 5 aylık kısmı, taşınma masrafları da dikkate alınarak peşin ödenebilecek. Kiracı veya sınırlı hak sahiplerine de Bakanlıkça belirlenecek oranda defaten kira yardımı yapılabilecek.

Vatandaş, kira yardımı yerine faiz desteği de alabilecek. Bakanlık, vatandaşın çektiği kredi faizinin yüzde 4'ünü ödeyecek. Faizin diğer kısmının ödenmesi için de müteahhitler devreye sokulacak. Böylece vatandaş, sıfır faizle, sadece ana parasını ödemek üzere kredi çekebilecek.

Dönüşüm çalışmalarındaki kredilerde sözleşme, noter, tapu ve belediye harçları, damga ve veraset intikal vergileri ile döner sermaye gibi ücretleri de vatandaş ödemeyecek.

Bakanlık, kredilerin amacına uygun kullanımını denetlerken, uygulama sırasında yaşanan noksanlıkların giderilmemesi halinde ise krediyi durduracak. Ayrıca kredi borcunun tamamını peşin hale getirebilecek.

Koşulları uymadığı halde kredi aldıkları tespit edilenlerden, kredinin kullanılan kısımlarına gecikme zammı uygulanarak borcun tamamı peşin alınabilecek.

-Dönüşüm beraberinde neler getirecek-

Kentsel dönüşümün beraberinde getireceği uygulamalardan bazıları ise şunlar olacak:

''Dönüşüm alanlarında, hak sahibi taşınmazı karşılığında yeni konut yerine proje kazancından pay da alabilecek. Vatandaş, arsasının dönüşüm kapsamında yeni yerleşim alanı olarak belirlenmesi için talepte bulunabilecek. Böylece hem taşınmaz değerlendirilecek hem de mülkün yüzde 25'i Dönüşüm Projeleri Özel Hesabı'na aktarılarak gelir sağlanacak.

Bakanlık, dönüşüm sürecinde Türkiye'ye 'imar haklarının transferi' kavramını kazandıracak. Uygulamayla riskli alanda imar hakkı bulunan ve dönüşümle yapılaşmaya izin verilmeyecek yerlerde, vatandaşa imar hakkını başka alana transfer edebilme imkanı sunulacak. Böylece dere kenarı, fay hattı gibi riskli alanda evi bulunanların hak mağduriyetinin önüne geçilecek.

Bakanlık, vatandaşla birebir iletişim kurabilmek ve sorularına kaynağında acil müdahalede bulunmak için 'Alo 181 Çevre ve Şehircilik Hattı'nı faaliyete geçirecek. Vatandaş, bu hattan dönüşümle ilgili sorularının yanıtlarına ulaşabilecek.

Kentsel dönüşüm kapsamında inşaat ustalarına yönelik başlatılan 'sertifikalı usta' uygulamasının ardından inşaatçılara yeni standartlar da getirecek. Buna göre, ustalar, betoncu, kalıpçı, sıvacı gibi branşlara ayrılarak, sadece uzmanlaştıkları dalda iş yapabilecek.

Binalarda ısı ve gürültü yalıtımından sonra su yalıtımı da zorunlu hale gelecek. Yapının ekonomik ömrünü uzatan su yalıtımına ilişkin gerekli tedbirlerin alınmaması durumunda yapı kullanma izni verilmeyecek.

Afet riski altındaki alanların dönüştürüldüğü bölgelerde, çöplerin daha sağlıklı toplanması ve görüntü kirliliğinin önlenmesi için çöp konteynerlerinin yer altına konulması öngörülüyor.

Dönüşüm kapsamında inşa edilecek evlerde, lavabo kenarına, atık bitkisel yağların dökülebileceği ayrı bir kanal yapılması da planlanıyor.''

AA