BES'te kesintilere düzenleme 2016'da devrede

Hazine Müsteşarlığınca hazırlanan ve 1 Ocak'dan itibaren hayata geçecek, Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğe göre, bireysel emeklilik hesabına ödenen katkı paylarının yanı sıra katılımcının birikimi üzerinden de yönetim gider kesintisi alınabilecek. Ödemeye ara verilmesi halinde ara verme süresi boyunca, katılımcının birikiminden ek yönetim gideri kesintisi yapılabilecek.

Katkı payları üzerinden azami yüzde 2 yönetim gider kesintisi yapılabileceğine ilişkin hüküm yönetmelikten çıkarılırken, kesintilere ilişkin yeni düzenleme yapıldı.

Sözleşmenin ilk 5 yılında "giriş aidatı" ve "yönetim gider kesintisi" adı altında yapılan toplam kesinti tutarı, her yıl için aylık brüt asgari ücretin yüzde 8,5'ine karşılık gelen maktu tutarı aşamayacak ve sözleşmenin 6. yılı ve sonrası için ise ilgili yönetmelik maddeleri kapsamında kesinti yapılamayacak. Sözleşmenin yürürlük tarihinden itibaren yapılacak toplam kesinti tutarı, 6. yıl ve sonrası için sözleşme kapsamında devlet katkısı hesabında bulunan tutarın belli bir oranına karşılık gelen tutarı geçemeyecek.

Fon toplam gider kesintisinin iadesi

Emeklilik şirketi, fon toplam gider kesintisini sözleşmenin 6'ncı yılından itibaren yıllık yüzde 2,5 oranında katılımcıya veya katılımcının bireysel emeklilik hesabına iade edecek. 7-14'üncü yıllar arasındaki oranlar, her yıl için bir önceki yılda geçerli olan iade oranının 2,5 puan artırılması suretiyle uygulanacak. 15'inci yıl ve sonrası için bu oran yüzde 25 olacak. İade oranı belirlenirken 1 Ocak 2013'ten itibaren sözleşmede geçirilen tüm süreler dikkate alınacak.

Kesintinin hesaplanma tarihi itibarıyla mevcut bulunan birikimin yüzde 1,1'in altında kalan kısmı için iade işlemi gerçekleştirilmeyecek.

Müsteşarlıkça, Sermaye Piyasası Kurulunun uygun görüşü alınarak belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde, fon türleri için yapılacak performans kesintisi ve fona ilişkin zorunlu giderlerin karşılanmasına yönelik kesintiler, söz konusu iade işleminin dışında olacak. Müsteşarlık, Kurul'un uygun görüşünü alarak fona ilişkin zorunlu giderlerin karşılanmasına yönelik kesintilere üst sınır getirebilecek.

Sınırlamaların aşılıp aşılmadığı şirket tarafından ilgisine göre her sözleşme yılı sonunda veya sözleşmenin sonlandırılması anında kontrol edilecek. Şirket tarafından yapılan kontrolde ilgili sınırlamaların aşıldığının tespiti halinde aşan tutar, takip eden 5 iş günü içinde ilgisine göre katılımcıya veya katılımcının bireysel emeklilik hesabına iade edilecek. İadenin katılımcının bireysel emeklilik hesabına yapılması durumunda, iade edilen tutarın iade tarihi itibarıyla katılımcının bireysel emeklilik planlarında belirtilen fon dağılım oranları dikkate alınarak ilgili fonlara aktarımı sağlanacak. İadelerin gecikmesinden kaynaklanan zararlar şirketçe karşılanacak.

Müsteşarlık, 0-5 yıl arası ile 6'ncı yıl ve sonrası için belirlenen yönetim gider kesintisi ve giriş aidatı ile fon toplam gider kesintisine dair iade oranını kapsayan maktu ve nispi tutarları, izleyen takvim yılının başından itibaren geçerli olmak üzere yüzde 50'sine kadar (yüzde 50 dahil) artırmaya veya azaltmaya yetkili olacak.

Bu arada 1 Ocak 2016 tarihinden önce yürürlüğe giren ve bu tarih itibarıyla halen yürürlükte bulunan sözleşmelerde yer alan giriş aidatına ilişkin hükümler, ertelenmiş giriş aidatına ilişkin tutar ile sınırlı olmak kaydıyla sözleşme sona erene kadar geçerli olacak. Devlet katkısı ile ilişkilendirilen kesintilere ilişkin üst sınır kontrolü ile fon toplam gider kesintisine ilişkin iade işlemi 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren uygulanacak.

"Bundan sonra verimlilik esas olacak"

Sermaye Piyasası Yatırımcıları Derneği (SPYD) Başkanı Arif Ünver, konuya ilişkin AA muhabirine yaptığı açıklamada, devletin BES'in son derece önemli olduğunun farkına vararak yüzde 25 katkı sağladığını, ancak bu katkının ilelebet devam edeceğinin beklenmemesi gerektiğini söyledi.

Devletin sağladığı katkı ile BES'in cazibe merkezi haline gelmesi için bir bayrak yarışı başlattığını anlatan Ünver, bu bayrak yarışında mesul ikinci tarafın, fonların daha verimli hale getirilmesini sağlayacak portföy yatırım şirketleri olduğunu belirtti.

Bu kapsamda vatandaşın finansal okuryazarlık seviyesinin de çok önemli olduğunu ve yatırdığı parayı takip etmesi gerektiğini vurgulayan Ünver, "Vatandaş yılda 6 defa fonlarının içeriğini değiştirme hakkına sahip. Yani vatandaş yatırdığı parayı takip etti, diyelim ki getiriyi az buldu, 'paramı sabit getirili ürünler yerine biraz daha riskli ürünlerde değerlendirin' deme hakkına sahip" dedi.

Porftöy yönetim şirketlerinin de vatandaşın birikimlerini daha verimli sevk ve idare etmesi, yenilikçi çözümler getirmesi gerektiğine dikkati çeken Ünver, bu şirketlerin her şeyi devletten beklemeden fonda biriken paranın nasıl daha iyi değerlendirilebileceğine dönük mesai harcaması gerektiğini kaydetti.

BES'te "giriş aidatı" ve "yönetim gider kesintisi"ne üst sınır getiren düzenlemenin vatandaşa olumlu yansıyacağını dile getiren Ünver, "Bu portföy yönetim şirketlerinin yönettikleri fonun getirisine odaklanmasını sağlayacaktır. Portföy yönetim şirketleri arasındaki rekabet de artacaktır. Bundan sonra bu işin göbeğinde verimlilik olacaktır" değerlendirmesinde bulundu.