Esnek çalışma tasarısı TBMM'de kabul edildi

Geçici iş ilişkisi, özel istihdam büroları aracılığıyla ya da holding bünyesi içinde veya aynı şirketler topluluğuna bağlı başka bir iş yerinde görevlendirme yapılarak kurulabilecek.

Kanun, özel istihdam bürolarına; işveren ile geçici işçi sağlama sözleşmesi yaparak, işçisini geçici olarak işverene devir yetkisini getiriyor. Ancak bunun için özel istihdam bürolarının, Türkiye İş Kurumundan geçici işçi sağlama yetkisi alması gerekecek.

- Geçici iş ilişkisi hangi hallerde kurulabilecek?

Doğum izni ve doğum sonrası kısmi çalışma hakkı kullanan, askerlik hizmetini yapan ve iş sözleşmesi askıya alınan çalışan yerine başka bir işçi ile geçici iş ilişkisi, bu hallerin devamı süresince kurulabilecek.

Mevsimlik tarım işlerinde veya temizlik işleri, hasta, yaşlı ve çocuk bakım hizmetleri gibi ev hizmetlerinde, süre sınırı aranmadan geçici iş ilişkisi oluşturulabilecek.

İşletmenin günlük işlerinden sayılmayan ve aralıklı olarak gördürülen işlerde, iş sağlığı ve güvenliği bakımından acil olan işlerde veya üretimi önemli ölçüde etkileyen zorlayıcı nedenlerin ortaya çıkması halinde, işletmenin iş hacminin öngörülemeyen şekilde artması halinde ve mevsimlik işler hariç dönemsellik arz eden iş artışları halinde, en fazla 4 ay süresince geçici iş ilişkisi kurulabilecek.

- Kamuda ve madenlerde geçici işçi çalışamayacak

Geçici işçi sağlama, mevsimlik işler hariç dönemsellik arz eden iş artışları haricinde, toplam 8 ayı geçmemek üzere en fazla iki defa yenilenebilecek. Sürenin sonunda aynı iş için 6 ay geçmedikçe geçici işçi çalıştırılamayacak.

Toplu işçi çıkarılan iş yerlerinde 8 ay süresince, kamu kurum ve kuruluşlarında, yer altında maden çıkarılan iş yerlerinde geçici işçi çalıştırılamayacak.

Grev ve lokavt uygulaması sırasında geçici iş ilişkisi kapsamında işçi çalıştırılamayacak.

Geçici işçi ile yapılacak iş sözleşmesinde, işçinin ne kadar süre içerisinde işe çağrılmazsa haklı nedenle iş sözleşmesini feshedebileceği belirtilecek, bu süre üç ayı geçemeyecek.

Geçici işçi çalıştıran işveren, iş yerinde bir ayın üzerinde çalışan geçici işçilerin ücretlerinin ödenip ödenmediğini çalıştığı süre boyunca her ay kontrol etmekle, özel istihdam bürosu ise ücretin ödendiğini gösteren belgeleri aylık olarak geçici işçi çalıştıran işverene ibraz etmekle yükümlü olacak. Geçici işçi çalıştıran işveren, ödenmeyen ücretler mevcut ise bunlar ödenene kadar özel istihdam bürosunun alacağını ödemeyerek, özel istihdam bürosunun alacağından mahsup etmek kaydıyla geçici işçilerin en çok üç aya kadar olan ücretlerini doğrudan işçilerin banka hesabına yatıracak.

İşletmenin iş hacminin öngörülemeyen ölçüde artması halinde geçici iş ilişkisine dayalı çalıştırılan işçi sayısı, işletmedeki toplam işçi sayısının dörtte birini geçemeyecek. Ancak 10 ve daha az işçi çalıştırılan iş yerlerinde, 5 işçiye kadar geçici iş ilişkisi kurulabilecek. İşçi sayısının tespitinde, kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışanlar, çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülecek.

Geçici işçiler, engelli işçi çalıştırma kontenjanlarının hesaplanmasına dahil edilmeyecek.

İşveren, iş sözleşmesi feshedilen işçisini, fesih tarihinden itibaren 6 ay geçmeden geçici iş ilişkisiyle çalıştıramayacak.

Geçici işçi, özel istihdam bürosunun hizmet bedeline mahsup edilmek üzere avans ve borç alamayacak.

- Sosyal hizmetlerden yararlanabilecek

Geçici işçinin, geçici işçiyi çalıştıran işverenin iş yerindeki çalışma süresince temel çalışma koşulları, bu işçilerin aynı işveren tarafından aynı iş için doğrudan istihdamı halinde sağlanacak koşulların altında olamayacak.

Geçici iş ilişkisinde işveren, özel istihdam bürosu olacak.

Özel istihdam bürosu işçisi, geçici iş ilişkisi kurulan işverenin iş yerindeki tüm açık işlerden haberdar edilecek.

Geçici işçiler, çalıştıkları dönemlerde ulaşım, yemek, kantin ve çocuk bakım hizmetleri gibi sosyal hizmetlerden, çalışmadıkları dönemlerde ise özel istihdam bürosundaki eğitim ve çocuk bakım hizmetlerinden yararlanabilecek.

Özel istihdam bürosu ile geçici işçi çalıştıran işveren arasında yapılacak olan geçici işçi sağlama sözleşmesinde, sözleşmenin başlangıç ve bitiş tarihi, işin niteliği, özel istihdam bürosunun hizmet bedeli, varsa geçici işçi çalıştıran işverenin ve özel istihdam bürosunun özel yükümlülükleri yer alacak.

Aynı holding veya şirketler topluluğu içinde kurulan geçici iş ilişkisi 6 ayı geçemeyecek, en fazla iki defa yenileme yapılabilecek.

Sözleşme süresinin dolmasına rağmen geçici iş ilişkisi devam ederse, belirsiz süreli iş sözleşmesi kurulmuş sayılacak. Bu durumda özel istihdam bürosu, işçinin geçici iş ilişkisinden kaynaklanan ücretinden, işçiyi gözetme borcundan ve sosyal sigorta primlerinden sözleşme süresince sorumlu olacak.

Geçici işçi, iş yerine ve işe ilişkin kusurundan kaynaklı zarardan, geçici işçi çalıştıran işverene karşı sorumlu olacak.

- "Uzaktan çalışma"

Kanun, "Çağrı üzerine çalışma" başlığına "uzaktan çalışma"yı da ekliyor. Uzaktan çalışma, "işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile iş yeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisi" olarak tanımlanıyor.

Uzaktan çalışmada işçiler, esaslı neden olmadıkça salt iş sözleşmesinin niteliğinden ötürü emsal işçiye göre farklı işleme tabi tutulamayacak.

Türkiye İş Kurumu Kanunu'nda, "Özel istihdam bürosu", "İş arayanların elverişli oldukları işlere yerleştirilmesine ve çeşitli işler için uygun işçiler bulunmasına aracılık yapan, geçici iş ilişkisi kurma faaliyeti yürütmek üzere kurum tarafından izin verilen gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulan bürolar" olarak tanımlanıyor.

Turizm sektöründe 4 aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamayacak. Denkleştirme süresi, toplu iş sözleşmeleriyle 6 aya kadar artırılabilecek.

Özel istihdam bürolarının, geçici iş ilişkisi kurma yetkisi alabilmesi için başvuru tarihinden önceki 2 yıl süresince kesintisiz faaliyet göstermesi gerekecek.

TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilen İş Kanunu ile Türkiye İş Kurumu Kanunu'nda Değişiklik Yapan Kanun, özel istihdam bürosu faaliyeti yürütmek için başvuru yapacak kişilere izin verilmesi esaslarını düzenleniyor.

Aracılık faaliyetlerinde izin verilmesi için aranan şartlardan bazıları şöyle:

- Kişiler; devletin güvenliğine, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti, suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkum olmayacak.

- Türkiye İş Kurumuna başvurulan tarihte, brüt asgari ücret tutarının 20 katına denk gelen miktarda teminat verecek.

- Özel istihdam büroları şube açabilecek

Özel istihdam büroları, belirlenen şartları yerine getirmeleri kaydıyla şube açabilecek, sistem ve markasını kullandırabilecek. Kurumca verilen izinler 3 yıl süreyle geçerli olacak ve üçer yıllık sürelerle yenilenebilecek.

Başvuru tarihinden önceki 2 yıl kesintisiz faaliyet gösteren, Türkiye İş Kurumuna kayıtlı özel istihdam bürolarına; olumlu rapor düzenlenmesi, geçici iş ilişkisi kurma yetkisi almak için kuruma başvurulan tarihte brüt asgari ücret tutarının 200 katı teminat verilmiş olması, özel istihdam bürosunun vergi borcunun bulunmaması, SGK'ya prim, idari para cezası, gecikme cezasının bulunmaması, uygun iş yerine sahip olması halinde geçici iş ilişkisi kurma yetkisi verilebilecek.

Özel istihdam bürosunun, işçi sayısı, iş hacmi, faaliyet alanı ve şube açıp açmaması gibi hususlar değerlendirilerek, öngörülen teminat miktarının 10 katına kadar çıkarılmasına bakan yetkili olacak.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca uygun görülmesi halinde, başvuru tarihinden önce 6 ay kesintisiz faaliyet gösteren özel istihdam bürolarına, koşulları taşıması şartıyla geçici iş ilişkisi kurma yetkisi verilebilecek. Bu yetki 3 yıl süreyle geçerli olacak ve üçer yıllık sürelerle yenilenebilecek

- Özel istihdam büroları, mesleki eğitim düzenleyebilecek

Özel istihdam büroları; iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyeti yapacak, iş gücü piyasası ile istihdam ve insan kaynaklarına yönelik hizmetleri yürütebilecek, mesleki eğitim düzenleyebilecek, yetki verilmesi halinde geçici iş ilişkisi kurabilecek. Kamu kurum ve kuruluşlarının kadro ve pozisyonları için aracılık faaliyeti yapamayacak, geçici iş ilişkisi kuramayacak.

Kurs ve programlar sonucunda bu faaliyetten yararlananları işe yerleştirmek üzere kurumla sözleşme yapan yükleniciler, sözleşme çerçevesinde iş ve işçi bulmaya aracılık yapabilecek. Kurumdan izin almaksızın bir iş yerinde, Basın Kanunu'nda yazılı araçlarla veya radyo, televizyon, video, internet, kablolu yayın, elektronik bilgi iletişim araçlarıyla iş ve işçi bulmaya aracılık yapılamayacak, geçici iş ilişkisi kurulamayacak.

Basın ve yayın kuruluşları ile diğer bilgi iletişim araçları vasıtasıyla kurumdan izin almadan iş ve işçi bulmaya aracılık ve geçici iş ilişkisi kurma faaliyeti gösteren kişilere ait reklam ve ilanların yayını yapılamayacak.

Özel istihdam büroları, yaptıkları işle ilgili olarak, üçer aylık dönemler halinde Türkiye İş Kurumuna rapor verecek. Bakanlık iş müfettişleri, özel istihdam bürolarını denetleyecek.

- İzinler hangi hallerde iptal edilecek?

Kanunla, özel istihdam bürosu ve geçici iş ilişkisi kurma izinlerinin hangi hallerde iptal edileceği düzenleniyor.

Özel istihdam bürosu kurma izni; aranan şartların kaybedilmesi veya taşınmadığının sonradan anlaşılması, izin almadan faaliyetin yürütülmesi, istisna tutulan meslek mensupları dışında iş arayanlardan ücret alınması veya menfaat sağlanması, iş arayanlara ilişkin bilgilerin iş ve işçi bulma faaliyetinden başka bir amaçla toplanması, çalışma izni bulunmayan yabancı işçi çalıştırıldığının tespit edilmesi, 12 ay boyunca hiçbir işe yerleştirmeye aracılık yapılmaması halinde, özel istihdam bürosu izni iptal edilecek, 3 yıl süreyle izin verilmeyecek.

Kurumca verilen geçici iş ilişkisi kurma yetkisi; iznin iptal edilmesi, işçi sayısının yüzde 10'unun ücretinin ödeme gününden itibaren 20 gün içinde ödenmemesi, bir yıl içinde en az bir işçinin ücretinin en az üç defa sözleşmeyle belirlenen ücretin altında ödenmesi, kayıt dışı işçi çalıştırıldığının tespit edilmesi halinde geçici iş ilişkisi kurma yetkisi iptal edilecek ve 3 yıl süreyle izin verilmeyecek.

Özel istihdam büroları, şubelerinin faaliyetlerinden ve kuruma karşı olan yükümlülüklerinden birlikte sorumlu olacak.

Geçici iş ilişkisi kurma yetkisinin iptali halinde, devam eden sözleşmelerin uygulanmasına süreler tamamlanıncaya kadar devam edilecek, ancak bu dönem içerisinde geçici iş ilişkisi kurma veya geçici işçi sağlama sözleşmesini uzatma yetkisini kullanılamayacak.

Özel istihdam bürosunun iflası, kapatılması, aracılık faaliyeti veya geçici iş ilişkisi kurma yetkisinin iptali ya da işçi ücretlerinin büro tarafından ödenmemesi hallerinde, diğer kanunlarda düzenlenen hükümlere bakılmaksızın işçi alacakları teminattan öncelikli olarak ödenecek.

Özel istihdam bürosunun kapanması halinde geçici işçi çalıştıran işverene bu durumun tebliğ edilmesiyle geçici iş ilişkisi sona erecek.

Kurum tarafından aracılık izni veya geçici iş ilişkisi yetkisi verilmemesi, bu iznin veya yetkinin iptal edilmesi kararlarına karşı, kararın tebliğ tarihinden itibaren 30 iş gününde yetkili iş mahkemesinde dava açılabilecek.

Özel istihdam bürosu, aracılık ve geçici işçi sağlama faaliyeti karşılığı olarak işverenden hizmet bedeli alabilecek. İş arayanlardan ve geçici iş ilişkisiyle çalıştırılan işçilerden menfaat sağlanamayacak ve hizmet bedeli alınamayacak. Ancak özel istihdam bürolarınca, istisna tutulan meslekler ve pozisyonlar için hizmet bedeli alınabilecek.

- Cezalar

Kanunda, Türkiye İş Kurumundan izin almadan iş ve işçi bulmaya aracılık yapanlara verilen cezalar da düzenleniyor.

Buna göre, kurumdan izin almadan iş ve işçi bulmaya aracılık yapan kişilere 20 bin lira, tekrarı halinde 40 bin lira, bu kapsamda hizmet alan işverenlere 10 bin lira, kurumdan izin almamasına veya yetkisi iptal edilmesine rağmen geçici iş ilişkisi düzenleyen kişilere 50 bin lira, fiilin tekrarı halinde 100 bin lira, bu kapsamda hizmet alan işverenlere 20 bin lira, iş arayanlardan ücret alan veya menfaat sağlayan kişilere 20 bin lira, geçersiz anlaşmaların herhangi birini düzenleyen özel istihdam bürosu ve geçici işçi çalıştıran işverene ayrı ayrı 5 bin lira idari para cezası verilecek.

- "Muhabbetimiz ve sadakatimiz hep aynı noktada olacak"

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Süleyman Soylu, tasarının kabul edilmesinin ardından teşekkür konuşması yaptı.

Soylu, "Bugün Genel Başkanımız olağanüstü kongre kararı aldı. Sayın Ahmet Davutoğlu bugün genel başkanımız ve başbakanımızdır, bıraktığı andan itibaren de kendisine muhabbetimiz ve sadakatimiz hep aynı noktada olacaktır. Bugün bu parti ve grup hem bugünkü genel başkanına olan sadakatini ve bağlılığını bir kez daha ifade etmiştir hem de parti ruhunun, siyaset anlayışının ve milletin verdiği sorumluluğun ne demek olduğunu bir kez daha ortaya koymuştur." dedi.

Kabul edilen Danışma Kurulu önerisiyle, Genel Kurul'un bugünkü çalışma kararı kaldırıldı.

Sıradaki tasarı ve teklifler için komisyon ve hükümetin yerine oturmaması üzerine, TBMM Başkanvekili Akif Hamzaçebi, birleşimi, 10 Mayıs Salı günü saat 15.00'de toplanmak üzere kapattı.

AA