Türkiye'de liderlik krizi: Yatırımcılar nelere bakacak?
Davutoğlu'nun Erdoğan ile görüşmesinden sonra aday olmayacağını açıklaması sonrası piyasalarda sert hareketler görüldü
Türkiye'de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın büyük ölçüde temsili olan rolünü daha da genişletmeye yönelik istekliliği, kendisinin seçtiği Başbakan Ahmet Davutoğlu'nun Perşembe günü görevi bırakmasına neden oldu ve bu durum finans piyasalarında sarsını yaratırken, yeni bir siyasi kargaşa dönemi tehdidini ortaya çıkardı.
Türkiye'nin Avrupa Birliği ile ilişkilerinden, hükümetin PKK ile mücadeline kadar, Başbakan'in görevden ayrılışı şu sorunlara ön plana çıkarabalir:
Siyasi Gelişmeler
Davutoğlu'nun görevden ayrılması, Anayasa'nın yeniden yazılarak, Cumhurbaşkanlığının rolünü genişletme ve karşı görüş sahiplerine karşı önlem alma çabaları ile birlikte gerçekleşti. Erdoğan ayrıca, terörizmi destekleme iddiaları ile birlikte bazı Kürt milletvekillerinin dokunulmazlığının kalıdırılmasını da istiyor. Eleştiriler, 1960'dan bu yana ordunun seçilmiş hükümetleri dört kez görevden aldığı Türkiye'de demokrasinin geri gittiği yönünde.
Washington'da Foundation for Defense of Democracies'in kıdemli yetkilisi Aykan erdemir, Bloomberg News'a yapığı değerlendirmede, kurucuları arasında Erdoğan'ın da yer aldığı Ak Parti'nin geçen yıl gerçekleştitilen seçimlerin ikincisinde parlamentoda çoğunluğu elde etmesinden altı ay sonra, Cumhurbaşkanı'nın muhtemelen anayasayı değiştirmek için gereken çoğunluğu sağlayabilmek için erken seçim çağrısında bulunabileceğini belirtti.
Davutoğlu'nun ardından kimin geleceği henüz belirsiz, ancak partinin Erdoğan'a muhalif birini lider seçmesi neredeyse imkansız.
Güvenlik
Güvenlik güçleri ile PKK teröristleri ile çatışmalar, geçen yıl ateşkesin bozulmasının bu yana, Erdoğan'ın sorunun barış görüşmelerinin yeniden başlatılmasından ziyade askeri anlamda çözülmesini istemesi ile birlikte daha da yoğunlaştı. Ankara'da Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) analisti Ali Nihat Özcan, Bloomberg News'a yaptığı değerlendirmede, Erdoğan'ın Davutoğlu'nun ardından kararlılıkla devame deceğini söyledi.
Özcan, "PKK'ya karşı askeri tedbirlerin sürdürülmesi, Erdoğan'ın milliyetçi seçmenleri kazanma ve onların yeni anayasaya ve başkanlık sistemine desteğinin artırma stratejisinin bir parçası," dedi ve Davutoğlu'nun bu politikayı öncelik olarak görmediğini sözlerine ekledi.
AB Soruları
Davutoğlu, Avrupa Birliği'nin Ege Denizi'ni geçerek Avrupa'ya gelen sığınmacıların Türkiye'ye geri gönderilmesi konusunda varılan anlaşmanın mimarı olarak görülüyor ve onun görevden ayrılması, anlaşmanın devam edip etmeyeceği konusunda şüpheleri artırdı. Almanya Şansölyesi Angela Merkel ve İtalya Başbakanı Matteo Renzi, Perşembe günü Roma'da basın mensuplarına yaptıkları açıklamada, anlaşmanın uygulanması gerektiğini söyledi.
Bu açıklamaya karşın Merkel'in Hristiyan Demokrat Partisi'nden (CDU) üst düzey bir yetkili, Erdoğan'ın Türkiye'de iktidarını genişletmesini eleştirdi.
Dış İşleri komitesi üyesi CDU milletvekili Juergen Hardt, e-posta yoluyla yaptığı açıklamada, Davutoğlu'nun görevden ayrılmasının Cumhrubaşkanı Erdoğan'ın demokrat Türkiye'yi daja otoriter ve başkanlık devleti haline getirmek istediği yolunda endişeleri artırdığını söyledi ve "Türkiye, gelecekteki yolunun Avrupa'ya mı yoksa artan bir izolasyona mı gideceğine karar vermeli"şeklinde görüş bildirdi.
Mülteci krizi ile birlikte yardım için, Avrupa Birliği Türkiye'ye 6 milyar euroluk fon verdi, Türk vatandaşlarına AB'ye vizesiz giriş için yolu açtı ve Türkiye'nin AB'ye girişi için görüşmelerin tekrar başlamasını sağladı.
Faiz Görünümü
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) son iki ayda, üç faiz oranndan oluşan mevcut para poltikasının tek faizie geçiş çabaları ile birlikte, borçlanma maliyetlerini düşürdü. Traderlar şimdi, faizlerin daha da düşürüleceğine ilişkin beklentilerini düşürüyor. Gecelik borç verme faizine yönelik beklentileri gösteren swaplar yüzde 10.28'e yükseldi ve TCMB'nin faizkoridorunun üst sınırı yüzde 10 seviyesinde.
Bu görüşü belirsiz hale getiren durum, Erdoğan'ın yeni atanan TCMB Başkanı Murat Çetinkaya üzerinde baskıyı artırabileceği beklentsi. Erdoğan ve onu destekleyenler, sık sık merkez bankasını eleştiriyor ve onu yüksek faizlerden dolayı büyümeyi olumsuz etkilemekle suçluyor.
Capital Economics'in kıdemli gelişen piyasalar ekonomisti William Jackson, e-posta yoluyla Bloomberg News'a yaptığı değerlendirmede, "Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın gücünün artması, büyümeyi desteklemek için merkez bankasının faizleri düşürmesi konusunda baskılarına rtmasına neden olabilir," dedi ve "Bu durum, ancak, merkez bankasının enflasyon hedefleme kredibilitesini ve bağımsızlığını zayıflatacaktır" şeklinde görüş bildirdi.
Piyasa Kargaşası
Çarşamba günü Davutoğlu'nun Erdoğan ile görüşmesinden önce, Türk Lirası dolar karşısında, iki lider arasındaki güç mücadelesinin geçen yıl yatırımcıların çıkışlarını hızlandıran siyasi kargaşayı yeniden tetikleyebileceği endişelerine bağlı olarak yüzde 4 düştü ve son sekiz yılın en keskin değer kaybını yaşadı. Ancak TL Perşembe günü değer kazandı. Traderlar ayrıca Türk Lirası'nın bu hafta volatilitesine yönelik bahislerini yüzde 67 artırdı ve bu oran Mayıs 2006'dan bu yana en büyük yükselişine yöneldi. Türk tahvillerinin temerrüte karşı sigorta primi (CDS'ler) de yükseliyor.
Bloomberg News