TCMB: Döviz kuru geçişkenliği düşük kalemlerde dahi arttı

Fiyat artışlarının alt gruplar geneline yayıldığı, enflasyondaki yükselişin ana sürükleyicisinin temel mal, gıda ve enerji grupları olduğu bildirilen raporda, "Yakın dönemdeki döviz kuru gelişmelerinin yansımaları birçok kalem üzerinde belirgin ölçüde hissedilirken, özellikle temel mallarda yıllık enflasyon dayanıklı tüketim malları öncülüğünde kayda değer bir artış sergilemiştir. Bu dönemde başta hizmetler olmak üzere döviz kuru geçişkenliği görece düşük olan kalemlerde dahi yüksek fiyat artışları

kaydedilmesi dikkat çekmiştir. Üretici fiyat gelişmeleri bilhassa enerji ve ara malları kanalıyla maliyet baskılarının oldukça güçlendiğine işaret etmiştir. Bu görünüm altında çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonu ve ana eğilimi sert bir yükseliş göstermiştir." ifadelerine yer verildi.

Raporda, eylülde "B" ve "C" endekslerinin yıllık değişim oranlarının 6,8 puan artarak sırasıyla yüzde 23,71 ve yüzde 24,05 olarak gerçekleştiği kaydedildi.

Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre temel mal, gıda, enerji, hizmet ve altın gruplarının katkılarında sırasıyla 3,31, 1,77, 0,77, 0,64 ve 0,13 puan artış yaşandığı vurgulanan raporda, şu değerlendirmeler yapıldı:

"Alkol-tütün grubunun katkısında ise değişim olmamıştır. Mevsimsellikten arındırılmış verilerle çekirdek enflasyon göstergelerinin üç aylık ortalamaları incelendiğinde, enflasyonun ana eğiliminde oldukça sert bir bozulma gözlenmiştir. Bu gelişmede

temel mal grubu belirleyici olurken, ana eğilim hizmet grubunda da önemli oranda artmıştır. Eylül ayında hizmet grubu fiyatları yüzde 2,96 oranında yükselmiş, grup yıllık enflasyonu 2,13 puan artarak yüzde 13,97 olmuştur. Yıllık enflasyon haberleşme hizmetlerinde bir miktar gerilerken, lokanta-otel, ulaştırma ve diğer hizmetler gruplarında belirgin bir yükseliş kaydetmiş, kira

grubunda ise görece yatay seyretmiştir. Lokanta-otel ve ulaştırma gruplarında turizm kaynaklı talep yönlü etkilerin yanında gıda ve akaryakıt fiyatlarındaki görünüme bağlı olarak maliyet yönlü etkilerde izlenmiştir. Diğer hizmetler grubu enflasyonundaki yükselişte ise eğitim ile bakım-onarım fiyatları belirleyici olmuştur."

- "Temel mal grubu yıllık enflasyonu 11,94 puan yükseldi"

Raporda, temel mal grubu yıllık enflasyonunun eylül ayında 11,94 puanlık yüksek bir artışla yüzde 35,12'ye ulaştığı belirtildi.

Bu dönemde yıllık enflasyonun döviz kuru gelişmelerine duyarlılığı yüksek olan dayanıklı ve diğer temel mallarda oldukça belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda yükseldiğini ve genele yayılan fiyat artışlarının hızlanarak devam ettiği vurgulanan raporda, dayanıklı mal grubu fiyatlarının eylül ayında beyaz eşya (yüzde 17,72),

otomobil (yüzde 13,90) ve mobilya (yüzde 9,91) öncülüğünde yüzde 12,93 arttığı kaydedildi.

Raporda, "Diğer temel mallardaki aylık fiyat artışında ise konutun bakım-onarımına yönelik malzemeler, kişisel bakım ürünleri, ev

tekstili, temizlik malzemeleri, araç yedek parçaları, küçük ev aletleri gibi ürünler öne çıkmıştır. Eylül ayında giyim ve ayakkabı grubunda fiyat artışları mevsim ortalamalarının üzerinde gerçekleşmiştir. Özetle, döviz kuru gelişmeleri temel mal grubu enflasyonunun yukarı yönlü seyrinde ana belirleyici olmaya devam ederken, eylül ayı itibarıyla yıllık tüketici enflasyonuna en yüksek katkı 9,70 puan ile bu gruptan gelmiştir." değerlendirmesine yer verildi.

- "Enerji grubu yıllık enflasyonu yüzde 27,03'e ulaştı"

Raporda, enerji fiyatlarının eylül ayında yüzde 6,05 arttığı, akaryakıt fiyatlarının ağustos ayında yapılan ÖTV düzenlemesinin sarkan etkilerine bağlı olarak yüzde 5,59 yükseldiği, elektrik ve doğal gazda yapılan ayarlamanın yanı sıra katı yakıt fiyatlarında da yüksek bir artış izlendiği kaydedildi.

Bu gelişmelerle birlikte, enerji grubu yıllık enflasyonunun 5,69 puan artarak yüzde 27,03 olarak gerçekleştiği belirtilen raporda, gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonunun eylül ayında 7,95 puan artarak yüzde 27,70 olduğu bildirildi.

Raporda, bu dönemde hem işlenmemiş hem de işlenmiş gıda ürünlerindeki fiyat artış eğiliminin hızlandığı vurgulandı.

Yıllık enflasyonun işlenmiş gıdada yüzde 22,05'e, işlenmemiş gıdada yüzde 34,04'e yükseldiği hatırlatılan raporda, şunlar kaydedildi:

"İşlenmemiş gıda grubunda taze meyve-sebze fiyatları bir önceki aya göre yüksek bir oranda artarken, diğer işlenmemiş gıda grubunda süt, kırmızı et, kuruyemiş ve pirinç fiyat artışları öne çıkmıştır. İşlenmiş gıda fiyatları ise bu dönemde yüzde 6,42 ile endeks tarihinin en yüksek artışını kaydetmiştir. Bu grupta ekmek ve tahıllar, katı-sıvı yağlar, süt ürünleri ve konservelerde daha belirgin olmak üzere alt kalemler genelinde keskin fiyat artışları izlenmiştir. Bu gelişmede döviz kuru gelişmelerinin yanı sıra temel girdi (un, süt vb.) maliyetlerindeki artışlar etkili olmuştur. Bu gelişmelerle taze meyve ve sebze dışı gıda grubunda yıllık

enflasyon belirgin bir artışla yüzde 22,2'e ulaşmıştır."

- "Elektrik-doğal gaz üretim ve dağıtımında yıllık enflasyon yüzde 71,88"

Raporda, yurt içi üretici fiyatlarının bu dönemde yüzde 10,88 yükseldiği, yıllık enflasyonun ise 14,02 puan artarak yüzde 46,15'e ulaştığı anımsatıldı.

Endeks genelinde Türk lirasındaki değer kaybına bağlı olarak alt gruplara yayılan sert fiyat artışları görüldüğü belirtilen raporda, "Bu dönemde petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğilimi önemli ölçüde yükselmiştir. Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon tüm gruplarda hızlı bir yükseliş kaydetmiştir. Elektrik-doğal gaz üretim ve dağıtımı ile ara mallarında yıllık enflasyon sırasıylayüzde 71,88 ve yüzde 51,96 ile oldukça yüksek bir düzeyde gerçekleşmiştir. Ara mallar grubu fiyat artışında demir-çelik, plastik, tekstil, temel kimyasallar ve kâğıt ürünleri; sermaye mallarındaki fiyat artışında ise motorlu kara taşıtları ve aksesuarları ile metal yapı ürünleri öne çıkmıştır. Fiyatlar, dayanıklı tüketim mallarında mobilya ve ev aletleri, dayanıksız tüketim mallarında ise gıda ve tekstil ürünleri öncülüğünde yükselmiştir. Sonuç olarak eylül ayında, tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskıları güçlenerek sürmüştür." değerlendirmesine yer verildi.