Advertisement
KÜRESEL PİYASALAR ABONE OL

Aralık ortalarında başlayan MENA (Middle East and North Africa), Türkçesi ile Ortadoğu ve Kuzey Afrika bölgesindeki gerginlik piyasaları bugüne kadar getirmiş durumda. Tunus Devlet Başkanı’nın geri çekilmesiyle başlayan süreçte Mısır’da Mübarek’in de devrildiğini gördük. Devamında ise Libya’da Kaddafi’ye yönelik tepkiler ve onun da karşı koyması ile devam eden süreç başladı.

Libya’daki olayların şiddetli geçmesi ve aslında piyasanın ürktüğü en önemli konu olan yayılma riski de fiyatların içine hızla girdi. Petrol fiyatlarını sert şekilde ivmelendiren faktör olan sıçrama efekti fiyatları da sıçrattı. 15 Şubat’ta 84 dolar seviyelerine kadar inen ham petrol fiyatları 9 günde % 23, diğer bir deyişle 19 dolar yükselerek 24 Şubat gününde 2.5 yılın zirvesi olan 103.41 ABD doları seviyesine kadar yükseldi. Hemen hemen tüm emtialardan ayrı bir yeri olan petrol fiyatlarının bu özelliği onu çok takip edilen ve sert hareketlerinden korkulan ‘Kara Elmas’ haline getiriyor.

Fiyatların yükselmesi sadece Libya etkisi mi ?

Libya’nın dünya üretimindeki payının çok küçük olduğu artık çokça vurgulanmış bir gerçek. Dünya üretimine etkisi %2 civarında olan ve OPEC içindeki kapasitenin yaklaşık % 5.12’sini barındıran ülkenin durumu bir örnek olarak kabul edilse de global ekonomiyi bozmaya yetecek kadar büyük değil. Diğer yandan ülkenin petrol üretimine yapacağı katkıyı yapabilecek başka ülkeler de var. Bu durumda yayılma etkisi sonrasında ortaya çıkabilecek bir ‘Petrolde Arz Şoku’ senaryosu fiyatların içine girmiş durumda.

Aşağıdaki grafik bu durumun resmini çekiyor. Soldan başlayarak gidilince fiyatların ani bir sıçrama yaptığı anlaşılıyor. Devamındaki aylarda ise fiyatların geri geldiği görülüyor. Bunun terminolojideki adı ‘Dönen Piyasa’ ya da ‘Ters Piyasa’. Yatırımcılar petrol fiyatlarındaki riski kısa vadeli ve bir şok şeklinde fiyatlıyorlar. Her sarı çizginin bir sonraki vadeye doğru gittiği düşünülünce fiyatların orta vadede düşmesinin beklendiği açıkça görülüyor.

Bundan sonra, MENA bölgesinde sular durulmaya başlarsa bu tabloda kısa vadede soldaki sarı barların aşağı geldiği görülecek. Kısa vadeli şoklardan kurtulan piyasa normal şartları fiyatlamaya başlayacak. Endişelerin yatışmaması halinde ise tablonun bu şekilde gideceğini söylemek yanlış olmaz, tek fark süre uzadıkça ilerleyen vadelerdeki fiyatların da yükselmesi olabilir.

Sonuç olarak piyasanın aldığı pozisyonlara bakıldığında diğer değişkenler sabit kalırsa petrol fiyatlarının kısa vadede yükselmesi ve orta vadede düşmesi bekleniyor. Bundan sonrası için bölgeden gelen haberler piyasanın radarında olacak.



Gökhan Şen
Bloomberg HT Araştırma Bölümü