Bir para birimini farklı bir para birimine karşı belli bir vade tarihinde belli bir fiyattan yatırımıcıya alma ya da satma hakkı veren varantlar uluslararası piyasaların ardından Sermaye Piyasası ürünleri olarak Türkiye'de de mevcut.
Örneğin Dolar / TL varantı. Dolar TL alım varantı belirlenen vadede dolar TL’yi belli bir fiyattan alma hakkı, satım varantı ise belli bir fiyattan satma hakkı veriyor. Yatırımcının bu noktada yükümlülüğü yok, sadece istediği takdirde kullanabileceği bir hakkı var. Kaybedebileceği rakam ise varantı ödediği prim ile sınırlı.
TSKB varantınının özelliklerini anlatan Türk Sınai Kalkınma Bankası Hazine Müdürü Aslı Hancı; "1 Varant 100 dolarlık alım veya satım hakkı vermektedir. TSKB kullanım fiyatı 1.6250 olan 3 ay vadeli 100,000 adet alım ve 100,000 adet satım varantı ihraç etmiştir. Varantlar KÜP’te alınır ve satılır, hisseler ile aynı takas prensiplerine göre takas edilir. Yatırımcı vadeyi beklediği taktirde nakit takas yapılırken TCMB satış kuru esas alınacaktır." diye açıkladı.
-Alım ve satım varantlarının değeri Dolar TL’nin hareketlerine göre değişimi
"Dolar TL yukarı giderse alım varantının değeri artar satım varantının değeri azalır. Dolar TL aşağı giderse satım varatın değeri artar alım varantının değeri azalır." diyen Aslı Hancı; "Açılış günü TSKB’nin açıklamış olduğu ilk işlem fiyatı her iki varant için 4.55’ti. Alım varantı 4.90 TL’den kapandı, satım varantı 4.22’den piyasayı kapattı. Alım varantı yaklaşık %7.6 kar ederken, satım varantı yaklaşık %7.2 zarar etti. Bu örnek yatırımcının spot piyasayı doğru öngörmesi ile beraber doğru varanta yatırım yapmasının ne derece önemli olduğunu gösteriyor." diye açıkladı.
En iyi fiyat ile piyasaya girdiklerini iddia eden Hancı; "Yatırımcı açığa satamadığı için bu piyasaya alıcı olarak girmesi gerekiyor. Yüksek fiyat ile varantı alması alım satım marjı dar bile olsa dezavantajına olan bir unsur. Yatırımcı alıcı olduğundan varantın fiyatı konusunda çok dikkatli olmalı. Varantı vade sonuna kadar tutmayı planlayan bir yatırımcı için fiyat alım satım marjından çok daha önemli. TSKB varant fiyatlarını global FX piyasalarındaki değişimlere göre anlık olarak yeniler ve bu yüksek volatilite gün içinde yatırımcılara ciddi kar şansı verir." dedi.
-Varantların yatırımcı açısından avantajları /dezavantajları
Varantın yatırımcıya kaldıraç imkanı sağlayarak kaybı ödenen prim ile sınırladığını belirten Hancı; "Yatırımcı şeffaf bir piyasada makul maliyetlerle pozisyonlar alır. Bunun dışında Dolar TL varantları FX poziyonunu hedge etme veya uygun koşullarda hisse senedi riskini hedge etmek için kullanabilir. Piyasa yapıcısı dünyadaki en likit piyasalar arasında olan FX ve FX opsiyon piyasasalarındaki hareketleri varant fiyatına anlık olarak yansıtarak yatırımcının doğru fiyatta daimi likiditeye sahip olmasını sağlar. Kayıp verilen prim ile sınırlıdır." dedi.
-Vadeye yaklaşmak ve varantın değeri
"Yatırımcının almış olduğu varant piyasa şartlarının aynı kalması durumunda vadeye yaklaştıkça değer kaybı yaşar. 3 aylık bir sigortanın 1 yıllık bir sigortadan ucuz olması gibi, vadeye kalan süre kısaldıkça değer azalır." diyen Hancı; varancın kaldıraç sağlamasını ise şöyle örneklendiriyor: " Yatırımcının 100 lirası var, 100 liralık Döviz alabilir ya da tanesi için yaklaşık 5 TL ödeyerek her biri 100 liralık dövizi belli bir fiyattan alma hakkı veren 20 tane hak satın alabilir. Kurun %1 arttığını farz edelim, yatırımcının 100 liralık döviz portföyü %1 değerlenerek 101 lira olur. Bir varantın değeri ise yaklaşık 5.5 lira olacaktır, yani yatırımcının 20 tane alım opsiyonunun değeri yaklaşık 110 lira olacaktır. Varant bu durumda 10 kat kaldıraç sağlayarak yatırımcının spotta 1 kazanacakken aynı para ile 10 lira kazanmasını sağlamıştır."
-Yatırımcının varantını geri satamama riski
Yatırımcının varantını geri satmama riskinin olmadığını vurgulayan Hancı; "Global piyasa koşullarındaki fiyattan piyasa yapıcısı sattığı varant için likidite sağlar ve varantı piyasa koşullarından satın alır. Düzenli olarak hem alış hem de satış fiyatı gösterir." dedi.
Varantın açığa satışı olmadığını, yatırımcının ancak satın aldığı varantı piyasaya geri satabileceğini söyleyen Hancı, "Varant piyasasında yatırımcı spread dışında fiyatın mutlak değerine çok dikkat etmelidir. Aynı spot üzerine yazılmış benzer vadeli varantları kıyas etmelidir. Benzer kullanım fiyatı üzerine yazılmış ve vade sonu birbirine yakın varantlarda ucuz olan varant tercih edilmelidir. Farklı vadeli ancak kullanım fiyatı birbine yakın olan varantlarda vadesi uzun olan tercih edilmelidir." açıklamasında bulundu.
Hisse senetlerindeki gibi taban - tavan fiyat uygulamasının olmadığı varantlarda yatırımcının istediği hareket gerçekleştikten sonra piyasa yapıcısına varantı geri satarak karını realize edebildiğini açıklayan Hancı; "Yatırımcının vadeyi beklemesine gerek yok. Varantın fiyatı FX spot piyasalarındaki hareketlere bağlı olarak piyasa yapıcısı tarafından sürekli yenilenir. Yatırımcı vade sonunu beklemeyi tercih ederse, varantın da karda olması durumunda, uygulama fiyatı ile Merkez Bankası Satış kuru arasındaki farkı kar olarak elde edecektir." dedi.