Ocak ayı verileri tek başına bütçe gelişmeleri konusunda yorum yapmak için yeterli değil. Dolayısıyla, ocak ayında bütçenin 1 milyar lira kadar fazla vermiş olması ileriye dönük bütçe performansı hakkında fikir oluşturmak için çok yetersiz.
Harcamalarda ve gelirlerde zaman kayması, harcamaların muhasebeleştirilmesi ile fiili ödemelerin yapılması arasındaki zaman farklılıkları tek bir aya bakarak bütçe uygulaması hakkında fikir oluşturmayı zorlaştırıyor.
Geçen yılın aynı dönemine göre yapılabilecek bir karşılaştırmadan ise, özellikle devamlılığı olan harcama kalemlerinde ileriye dönük gelişmeler hakkında sınırlı da olsa bazı izlenimler edinilebilir.
GELİRLER ARTIYOR
Geçen yıllarda olduğu gibi, ocak ayındaki faiz dışı harcamalar, geçen yılın aynı ayına göre, aynı dönemdeki enflasyonun üzerinde.
Enflasyon yüzde 4.9 (yıllık ortalama yüzde 8.3) iken, harcamalardaki artış yüzde 12.5 olmuş. Geçen yılın tümünde olduğu gibi, ocak ayında da bütçeyi kurtaran gelirler olmuş. Gelir artışı yüzde 20 civarında artmaya devam ediyor.
Vergi gelirlerinin ayrıntıları ocak ayında da iç talep artışının hızlı olduğu izlenimini veriyor. Geçen yıla göre, ocak ayında dahilde alınan katma değer vergisindeki artış yüzde 22'ye yaklaşmış. Özel tüketim vergisindeki artış ise yüzde 18'i aşmış.
Dolaylı vergi tahsilatındaki artışlar tatminkâr görünüyor. Sorun, doğrudan vergilerin tahsilatında. Bu dönemde kurumlar vergisi tahsilatı yüzde 28 düşmüş. Gelir vergisi tahsilatındaki artış da yüzde 5.4'te kalmış. Her zaman olduğu gibi, gelir vergisini kurtaran ücretlilerden kaynakta kesilen gelir vergisi olmuş. Gelir vergisi tevkifatı kalemindeki artış yüzde 6.5 olmuş. Artış yıllık ortalama enflasyonun altında. İstihdam verilerinde görünen kayıtlı istihdamın artışını da yansıtmadığı görülüyor.
Giderler içinde en hızlı artan kalemler personel harcamaları ve sosyal güvenlik kurumlarına verilen mali yardımlar. Zaten bu iki kalem faiz dışı harcamaların üçte ikisini oluşturuyor. Personel harcamalarındaki artış yüzde 14.7 olurken, sosyal güvenlik kuruluşlarına verilen mali destekteki artış yüzde 14.5 olmuş.
İTHALATA NE OLUYOR
Ocak ayı bütçe verileri içinde en ilginç gelişme dış ticaretten alınan katma değer vergisinin geçen yılın aynı ayına göre yüzde 5.1 düşmüş olması. Bu veriden yola çıkarak ocak ayında toplam ithalatın geçen yılın aynı ayına göre düştüğü söylenebilir. Toplam ithalatın ocak ayında bir yıl önceye göre gerçekten düşmesi olasılığı ise yok denecek kadar az.
Geçen yılın aralık ayında toplam ithalat 20 milyar dolar civarında olmuştu. Eğer bu yılın ocak ayında geçen yılın ocak ayına göre ithalat düşmüşse, bu yılın ocak ayında ithalatın 10 milyar civarında gerçekleşmiş olması gerekiyor. Bir aydan diğerine ithalatın yarı yarıya azalması için ekonominin durmuş olması gerekir. Küresel kriz döneminde dahi, bir aydan diğerine ithalat bu denli hızlı düşmemişti. Kaldı ki, ocak ayında ekonomik faaliyetlerin artarak devam ettiği yönünde birçok işaret var.
Dış ticarete yönelik diğer vergi gelirleri kalemleri de toplam ithalatın düştüğü izlenimini vermiyor. Örneğin, bu yılın ocak ayında, geçen yılın aynı ayına göre, gümrük vergilerindeki artış yüzde 39, diğer dış ticaret gelirlerindeki artış yüzde 38 olmuş. Dolayısıyla, ithalde alınan katma değer vergisi tahsilatındaki düşüş açıklamaya muhtaç görünüyor. İki hafta içinde açıklanacak ocak ayı ithalat verileri bu açıdan ilginç olacak. Yoksa, ithalattan dahi vergi toplamakta zorlanmaya mı başladık?
