Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşarı ve Enerji Piyasaları İşletme AŞ (EPİAŞ) Yönetim Kurulu Başkanı Fatih Dönmez, piyasada daha rasyonel bir oyuncu gibi davranış sergilenmesini istediklerini belirterek, "Türkiye Elektrik Ticaret Taahhüt Anonim Şirketini (TETAŞ) bir finansman aracı olarak kullanmalarına bundan sonra izin vermeyeceğiz." dedi.
Dönmez, Enerji Ticareti ve Tedariği Zirvesi ISTRADE 2016'da yaptığı konuşmada, enerji piyasalarında ana konu olarak ticaretin konuşulduğu bir organizasyonun önemine işaret ederek, daha gelişmiş bir piyasa yapısına doğru devam eden yolculuğun, bu gibi etkinliklerle süreceğini söyledi.
Fatih Dönmez, gelişmiş piyasa yapısına gerçekleştirilen yolculukta beklentinin, herkesin riskler ve fırsatları hesaplayarak en çok refah artışını sağlayacak şekilde konumlanması olduğunu belirtti.
Kamu ve özel sektör tarafında durumların farklı olduğunun altını çizen Dönmez, "Özel sektörde 'Bırakınız batsınlar' diyenler olduğu gibi, ABD Mortgage krizindeki gibi 'Devletlerin müdahalesi yeterli değildir' diyenler de var. Yaklaşık 3,5 aydır bu görevdeyim ve sektörden birçok arkadaşımız hayırlı olsuna geldi. Hemen hepsi her olaya kendi cephesinden bakıyor. Elektrik üretimi, elektrik dağıtımı ve bu işin ticaretini yapanlar başka boyutuyla ele alıyor. Ama şunu herkes biliyor ki bu sistem birbirine son derece sıkı bağlı işliyor. Bir tarafı düzelteyim derken diğer tarafı bozma ihtimali büyük bir piyasanın içindeyiz. O açıdan son derece dikkatli davranmak zorundayız." ifadelerini kullandı.
"Bazı düzenlemelerle raydan çıkma engellenecek"
"Serbest piyasaya müdahale yapılmasın" derken çok serbestleştiği için zaman zaman zarar edildiğini belirten Dönmez, şöyle konuştu:
"Son 3-4 ayda gece yarılarına kadar Sayın Bakan başta olmak üzere ekibimiz konuyu çok detaylı analiz etti. Sistemi etkileyen unsurları değerlendirdik ve bunu Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) ile de paylaştık. Serbest piyasa sürecindeki yürüyüşümüzde bir değişiklik olmayacak ama yakından izleme ihtiyacı var. Zaman zaman bu anlamda müdahale olarak yorumlanmayacak bazı düzenlemelerle rayından çıkmasını engelleyecek tedbirler alacağız. Bu açıdan EPDK ile bakanlığımız arasında amaç ve vizyon birliği de bulunuyor."
Yaklaşık bir aydır TETAŞ'ın kendi maliyeti yüksek olduğunda piyasa veya başka kaynaklardan ucuza elektrik temin etme konusunda serbest bırakıldığını hatırlatan Dönmez, şunları kaydetti:
"Burada buna benzer hareketleri aslında özel sektörden de bekliyoruz. Günübirlik kazançları lütfen düşünmeyin. Spot piyasa hareketlerine baktığımızda zaman zaman bazı karları elde edebilirsiniz, ama orta ve uzun vadede bunların sürdürülebilir olmadığını görüyoruz. Daha uzun dönemli ikili anlaşmalar yoluna gitmenizi tavsiye ediyoruz. Yenilenebilir Enerji Kaynaklarını Destekleme Mekanizması (YEKDEM) kapsamında olan firmalar alım garantisinden istifade edebilmek için bu mekanizmaya yöneldiler. Bu kanuni hakları fakat daha önce Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi (PMUM) fiyatları yüksek olduğu dönemde gün öncesi piyasasında oyuncu olarak bulunurken çok daha hassas ve sorumlu davranıyorlardı. Bugün bu oyuncuların birçoğunun dengesizlikte sorumlu olmamalarından kaynaklı üretim tahminlerini istendiği gibi yapmadıklarını gördük, bu da piyasa bozucu etkiye sahip."
"YEKDEM'den yararlananlar yakından izlenecek"
Hem TEİAŞ hem de EPDK'dan YEKDEM mekanizmasından yararlanan oyuncuları izlemesini istediklerini belirten Dönmez, "YEKDEM'den yararlananları yakından izleyeceğiz. Gerekirse EPDK'dan bunların tekrar dengeleme sorumluluğu kapsamına alınması talep edeceğiz. Görevli tedarik şirketlerinden de ihtiyacı kadar almaya gayret etmelerini istiyoruz. Bu şirketlerin fazla elektrik alıp sonra fiyattan bağımsız satış yaparak piyasaları bozmasını istemiyoruz. Daha rasyonel bir oyuncu gibi davranış sergilenmesini istiyoruz. TETAŞ'ı bir finansman aracı olarak kullanmalarına bundan sonra izin vermeyeceğiz." değerlendirmesinde bulundu.
Dönmez, EPİAŞ ile ilgili olarak da şeffaflığın arttırılması için adımların atılmaya devam edeceğini, piyasa takas fiyatının oluşumunu etkileyen verilerin platformda yayımlanması çalışmalarının tüm hızıyla devam ettiğini kaydetti.
Yeni dönem piyasa gelişimine daha çok destek vereceklerinin altını çizen Dönmez, "Ortaklık yapısındaki sinerjiyi piyasasının gelişimi için kullanmaya çalışacağız. Bunların ilki şeffaflığın arttırılması için atılacak adımlar olup TETAŞ'ın anlaşmaları daha görünür hale getirmesini sağlayacağız. Bundan sonra piyasa takas fiyatları da oluşur oluşmaz yayınlayacağız. 12.00'de yayınlanıyorsa 5-10 dakika içerisinde paylaşacağız." ifadelerini kullandı.