Pamuk piyasasında manipülasyon!

Emtia fiyatlarında süper döngü devam ediyor. Her ne kadar başta AB ülkeleri olmak üzere ülke borçları endişesi, istihdam probleminin ABD’de devam etmesi ve piyasalarda denetim ve yeni tedbirlerin (regülasyon) endişe olmaya devam etmesi ile birlikte bu durum daha çok sermaye piyasaları için konuşuluyor. Zira, emtia piyasalarında bir çoğu 2006-2008 yükselen piyasa (bull market) zirvelerinin üzerinde işlem görüyor. (bakır, altın, paladyum, kalay, pamuk, şeker, kauçuk vs.).
 
Oysa, emtia fiyatlarında dramatik artışlar ekonomik toparlanmanın sonuna doğru gözlenir. Kriz süresince oluşan fazla kapasite ve stokların eritilmesi zaman alır ancak bu defa durum farklı. Batı (ABD ve AB) enflasyona aşırı toleranslı davranırken doğu’da ciddi alt-yapılanma, nüfüs artışı ve dünya nimetlerinden paylaşma arzusu emtia talebini körüklüyor. Dünya nüfusu yedi milyara yükseldi ve çoğu Çin, Hindistan gibi gelişen ülkelere ait. Dolayısıyla genel olarak emtialara ciddi bir talep var. Bunlardan biri ve en önde geleni pamuk ve ciddi bir problemi de beraberinde getiriyor. Bu günlerde New York (ICE) borsasında kote edilen vadeli pamuk fiyatlarında aşırı backwardation’a bakılırsa 1979-80 yıllarında bazı Suudi işadamları ile birlikte Hunt’s Brother’ların manipülasyonu akla geliyor. 1979 yılında 16 dolar/ons olan gümüş fiyatı 1980 Ocak ayında 50 dolar/ons’a kadar yükseltilmişti. O zaman Hunt’s Brother’lar teslim edilebilir kalitede gümüşü kontrol ederek hedge işlemi yapan (açık pozisyon taşıyan) üretici ve iş adamlarını köşeye sıkıştırmışlar ve yükselen gümüş fiyatı ile teminat ödeyemez duruma düşen üretici ve tüccarlara bankalar da sırt çevirmişti. Bankalar ilave teminat (margin call) desteğini çekmiş hatta eski kredileri de geri çağırarak iflaslarına yol açmıştı. COMEX yönetim kurulu üyeleri, önce pozisyon limiti getirerek (10 mio ons) gümüş fiyatında manipülasyonu önlemek istemiş ancak başarılı olamamış ve ardından serbest piyasa ekonomisi kurallarını bir yana iterek pamuk piyasasında işlemleri sadece pozisyon kapatmayla (liquidation only) sınırlamıştı. Bu kararla, 1980 Mart ayına gelindiğinde gümüş fiyatı 20 dolar/ons altına gerilemiş ve Hunt’s Brother’lar iflas etmişlerdi.