ABD, dünyanın en büyük çip üreticisinin Arizona'da fabrika kurmasına yardımcı olmak için Taiwan Semiconductor Manufacturing Co. (TSMC) şirketine 6,6 milyar dolar hibe ve 5 milyar dolar kadar kredi vermeyi planlıyor ve Başkan Joe Biden'ın kritik teknolojinin yerli üretimini artırma çabasılarını güçlendiriyor.
ABD tarafından Pazartesi günü açıklanan ön anlaşma uyarınca TSMC, Phoenix'te 2025 ve 2028'de üretime başlaması beklenen iki tesise ek olarak üçüncü bir fabrika inşa edecek. Paket, Apple Inc. ve Nvidia Corp. gibi şirketlerin yonga üreticisi olan TSMC'nin üç tesiste yapacağı toplam 65 milyar dolardan fazla yatırımı destekleyecek.
TSMC'nin üçüncü üretim tesisi ya da fabrikası, yeni nesil 2 nanometre (nm) süreç teknolojisine dayanacak ve 2030’dan önce faaliyete geçmesi planlanıyor. ABD Ticaret Bakanı Gina Raimondo, 2nm çiplerin yapay zekâ da dahil olmak üzere gelişmekte olan teknolojilerin yanı sıra ordu için de gerekli olduğunu söyledi.
En gelişmiş çipler ABD'de üretilecek
Raimondo, duyuru öncesinde gazetecilere verilen birifingde, “İlk kez gezegendeki en gelişmiş yarı iletken çipler,i burada Amerika Birleşik Devletleri’nde ve Amerikalı işçilerle üreteceğiz” ifadelerini kullandı. TSMC 2 nm’lik çipleri ilk olarak 2025 yılında Tayvan’da üretmeyi planlıyor.
TSMC’nin kararı Biden’ın 2022 Çipler ve Bilim Yasası ile ABD yarı iletken endüstrisini güçlendirme çabasında bir başka kilometer taşına işaret ediyor. Bu, çip şirketlerini on yıllardır üretimlerini yurtdışını kaydırdıktan sonra Amerika’da fabrika kurmaya ikna etmek için 39 milyar dolar doğrudan hibe ve 75 milyar dolar değerinde kredi ve garantiler taahhüt eden program kapsamında açıklanan en büyük teşviklerden birisi olma özelliğini taşıyor
TSMC'nin Amerikan depo makbuzları (yabancı şirketlerin hisselerinin yurtdışında satın alınması için çıkarılan bir makbuz), açıklamanın ardından piyasa öncesi işlemlerde yüzde 2 kadar değer kazandı.
ABD çip teşvikinde kesenin ağzını açtı
Intel Corp. yaklaşık 20 milyar dolarlık hibe ve kredi için ön anlaşma imzalarken, Güney Koreli Samsung Electronics Co. şirketinin ise 6 milyar dolardan fazla hibe alması bekleniyor. Ticaret Bakanlığı ayrıca eski nesil çipler üreten şirketlere üç teşvik verdi ve önümüzdeki haftalarda Micron Technology Inc. için de milyarlarca dolarlık bir paket açıklaması bekleniyor.
Şirketler, Biden’ın göreve gelmesinde bu yana ABD’de 200 milyar dolardan fazla yatırım yapacaklarını açıklarken, bu alan en büyük kümelenmeler Arizona, Teksas ve New York’ta ortaya çıktı. Pazartesi günü açıklanan anlaşma, Ticaret Bakanlığı ve Pazar payına göre dünyanın en büyük sözleşmeli çip üreticisi TSMC arasında aylar boyunca yürütülen müzakerelerin ardından ortaya çıktı.
TSMC Yönetim Kurulu Başkanı Mark Liu konuyla ilgili yaptığı açıklamada, "ÇİPLER ve Bilim Yasası'ndan (CHIPS and Science Act) önerilen fon, TSMC'ye bu benzeri görülmemiş yatırımı yapma ve ABD'deki en gelişmiş üretim teknolojilerine sahip fabrika hizmetimizi sunma fırsatı sağlayacaktır" dedi.
TSMC’nin Phoenix’teki çalışmaları, 2020 yılında Arizona’da Donald Trump’ı 10 bin oyla yenen ve yeniden seçilmeyi garantilemeye yardımcı olması için yakın oylara sahip salıncak eyalette tekrar kazanmak isteyen Biden için ek siyası riskler taşıyor. Arizona yatırımı Trump'ın görevdeki son yılında başlatılmış olsa da, TSMC'nin eyaletteki projeleri Biden'ın ekonomiyi canlandırma konusundaki kampanya mesajıyla giderek daha fazla iç içe geçti.
Arizona çip teşvik yasasının yıldızı oldu
Arizona, düzinelerce tedarik zinciri girişimine ek olarak Intel'in büyük genişleme hamlesiyle, Çip Yasası'nın en büyük ödüllerinden bazılarını topladı. Raimondo, TSMC hibesinin yerel işçileri eğitmek için 50 milyon dolar fon içerdiğini ve 6 bin yüksek teknoloji üretim işi ve 20 binden fazla inşaat işi yaratacağını söyledi.
Duyuru öncesinde isminin açıklanmaması koşuluyla ödül hakkında konuşan bir başka üst düzey yönetim yetkilisine göre, projenin yatırımlar için vergi indiriminden de yararlanması bekleniyor.
TSMC tesisi, ilk fabrikada gecikmelere neden olan işçi sendikalarıyla aylarca süren çatışmalar da dahil olmak üzere çeşitli aksaklıklarla boğuşmuştu. Şu anda 2028'de 2nm ve 3nm çip üretimine başlaması planlanan ikinci tesisin, piyasa koşulları ve ABD hükümetinin destek seviyeleri konusundaki belirsizlik nedeniyle ertelenmeden önce 2026’da faaliyete geçmesi bekleniyordu. En az bir TSMC tedarikçisi de, işgücü zorluklarını gerekçe göstererek planlanan Arizona projesinden vazgeçti.
Vaatler gerçekleşmezse fonlar geri alınabilecek
Şirket nihai ve bağlayıcı bir anlaşmaya varmadan önce bir durum tespiti sürecine girdiğinden, TSMC'nin vaat edilen finansmanın herhangi birini alması aylar sürecek. Fon daha sonra inşaat ve üretim kriterlerine göre ödenecek ve TSMC, anlaşmanın kendisine düşen kısmını yerine getirmezse geri alınabilecek.
Şirketin Japonya ve Almanya'da devam eden başka uluslararası projeleri de var. TSMC, Japon hükümetinin sübvansiyonlarla desteklediği Kumamoto fabrikası için bu yıl bir açılış töreni düzenlemişti.