Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, Türkiye’nin görünümü ve kredi notu ile ilgili yapacağı açıklamayı Avrupa’nın SPK’sı ESMA ve Sermaye Piyasası Kurulu'nun (SPK) düzenlemeleri gereği 3 Ekim Cuma günü Avrupa Birliği’nde piyasaların kapanmasının ardından gerçekleştirecek. Açıklama öncesinde BloombergHT’ye değerlendirmelerde bulunan uzmanlar Fitch'in kredi notu görünümünü düşüreceği yönünde görüş bildiriyor.
Fitch’in yapacağı açıklama ile ilgili, kuruluşun geçmiş değerlendirmelerinin dikkate alınması gerektiğini belirten Gedik Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Taner Özarslan, “Fitch’in geçtiğimiz senenin başlarında Türkiye’nin notunu artırmasındaki en önemli etken faizlerin yüzde 4 buçuk 5 bandında olmasıydı. Türkiye’de dolar kuru, reel efektif kur Merkez Bankası’nın kredi hacmini düşürmek istediği noktadaydı. Ekonomi yüzde 4 civarında büyüme gösteriyordu. Para girişi hızlı şekilde devam ediyordu ki ABD’nin, Bernanke’nin henüz açıklaması gelmemişti. Bu Türkiye global ölçekte piyasadaki büyük para bolluğundan fayda sağlıyordu ve bununla birlikte hem faizler aşağı iniyordu hem de enflasyon. Cumhuriyet tarihinin en düşük enflasyonuna ulaşılmıştı ve işte o zaman kredi notu yükselmişti” diye konuştu.
Bugüne bakıldığında faizlerin yüzde 10 seviyelerinde olduğunu ve yükselme potansiyelinin olduğunu ifade eden Özarslan, özellikle reel sektörün borçlanmasının çok yükseldiğini söyledi. Türkiye’deki özel sektör borçlanmasının yüzde 30 seviyesi ile kırılgan beşli arasındaki en yüksek orana sahip olunduğunu kaydeden Özarslan, global ölçekteki daralmanın da altını çizdi. Özarslan, jeopolitik gerginlikler ile birlikte tüm bu faktörlerin Türkiye’nin notu üzerinde olumsuz etki edeceğini belirtti ve Fitch’in Türkiye’nin kredi notunun görünümünde değişikliğe gidebileceğini söyledi.
BGC Partners Başekonomisti Özgür Altuğ, "Kurum olarak, Fitch’in Türkiye’nin kredi notunu yatırım yapılabilir seviyenin altına çekmesini beklemiyoruz. Son dönemde Fitch’in genel olarak risklere ve negatif gelişmelere daha çok vurgu yapmasından hareketle durağan olan kredi görünümümüzü negatife çekme olasılığı bulunuyor. Ancak böyle bir gelişmenin de büyük oranda piyasada fiyatlandığını düşünüyoruz. Fitch’in açıklamasında ana başlıkların “artan bölgesel riskler”, “yüksek cari açık”, “yüksek enflasyon, “görece gevşek para politikası” ve “bankacılık sektöründe artması muhtemel altyapı yatırımı finansmanı konsantrasyonu” olmasını bekliyoruz" değerlendirmesinde bulundu.
Dört D Ekonomi Yönetim Danışmanlığı Ekonomisti Şengül Dağdeviren, "Fitch'in kredi notu veya görünümünü değiştireceğini sanmıyorum. Çünkü her ne kadar önümüzdeki dönemde enflasyondaki düşüş potansiyeli daha da azalmış ve büyümede aşağı yönde riskler artmış olsa da yapısal anlamda yeni bir zayıflamadan söz edemeyiz. Yeni diyorum çünkü kurumsallaşma/kredibilite/jeopolitik/iç politika belirsizliği vb. riskler Fitch'in Türkiye'nin notunu BBB-'ye yani yatırım kategorisine getirdiği 2012'nin Kasım ayında da vardı. Rezerv dış borç karşılama oranı ise o döneme göre daha düşük ama hala %100'ün üzerinde ve yaklaşık Moody's'in yatırım kategorisine çıkardığı Mayıs 2013 seviyesinde bulunuyor. Dolayısıyla tek başına not görünümü veya değişimi için bir tetikleyici olmamalı" yorumunda bulundu.
Dağdeviren, "Fitch'in kredibilitesini sorguladığı TCMB'nin faiz indirimlerinin kredi büyümesine çok fazla yansıması olmadı ve mevcut faiz seviyeleri göreli sıkı duruyor ki son dönemde kurdaki baskı ile çoklu faiz ortamına yeniden geçildiği yani sıkılaştırma yapıldığını görüyoruz. Dolayısıyla genel olarak makroihtiyati / temkinli duruş önümüzdeki dönemde Türkiye'nin içsel nedenlerle bir ödemeler dengesi probleminden uzak tutabilir. Ama burada cari denge ekonomi %3'ün üzerinde büyürken iyileşmeye devam eder demek istemiyorum. Çünkü yaşadığımız düzeltmenin büyümedeki yavaşlamadan geldiği açık, yapısal bir dönüşümden bahsetmek için elimizde yeterli veri yok henüz. Sonuç olarak önümüzdeki 6-9 ayın uluslararası piyasalarda oynaklığın yüksek kaldığı bir dönem olabileceğini dikkate alırsak bugün gelecek nötr bir açıklamanın etkisi olmaz. Ancak olası bir not indirimi S&P ve Moody's den benzer adımların yakında geleceği kaygısıyla ciddi bir satış dalgası yaratabilir, görünüm değişimi de benzer bir etkiyi zamana yayılmış ve dış konjonktüre bağlı bir risk olarak gündemde tutacaktır" dedi.
Burgan Yatırım Başekonomisti Haluk Bürümcekçi, "Fitch'in kredi notu görünümünü negatife çekme ihtimalinin yüzde 50'den biraz fazla olduğunu düşünüyorum. Ancak şu aşamada kredi notu yatırım yapılabilir seviyenin altına indirilmez" diye konuştu.
BloombergHT.com Editörü Güneş Doğan gdogan@bloomberght.com