Yeni Sermaye Piyasası Kanunu, halka açık şirketler için temettü dağıtım ilkelerini değiştirdi. Henüz SPK tebliğleri yayınlanmadı ama bundan böyle halka açık şirketler, genel kurullarında belirlenecek politikalar çerçevesinde temettü dağıtacaklar.
Eski kanunda, halka açık şirketlerin ana sözleşmelerinde birinci temettü oranının gösterileceği ve bu oranın SPK tarafından belirlenecek miktardan az olamayacağı hükmü yer alıyordu. Yeni kural, eski kuraldan tamamen bir kopuş gibi görünüyor. Daha önce de yazdık, sermaye piyasası artık belli bir olgunluğa ulaştı. Bu nedenle şirketlere temettü dağıtımı zorunluluğu getirilmesi anlamlı değil. Şirketler finansman yapıları çerçevesinde kendi organlarının kararları doğrultusunda temettü dağıtmalıdırlar. Her ne kadar kanun şirketlere kendi kararınızı kendiniz verin yaklaşımını benimsemiş görünse de, benzer nitelikteki şirketler bazında SPK’nın farklı esaslar belirleyebileceği de düzenlenmiş durumda. Yani SPK şirketlere temettü dağıtımı konusunda kurallar getirebilecek.
Genel piyasa koşulları ve Borsada işlem görüp görmemeye bağlı olarak farklı ilkeler uygulamaya sokulabilecek gibi görünüyor. Yeni Sermaye Piyasası Kanunu’nda temettü dağıtımına ilişkin bir başka önemli yenilik, temettü dağıtımından kimlerin yararlanacağına ilişkin hüküm. Eski mevzuata göre şirketler yılbaşı ile genel kurul tarihi arasında sermaye artırımı yaptıkları zaman ihraç edilen hisseler borsada “yeni” olarak işlem görüyordu. Yani sermaye artırımında ihraç edilen hisseler geçmiş yılın kârından yararlanmasın, temettü almasınlar diye düşünülürdü ki haklı bir gerekçeydi.
Genel kurul toplantısında temettü konusunda bir karar alınır ve eski-yeni hisseler ancak o gün birleşir ve fark ortadan kalkardı. Ancak borsada aynı şirketin aynı özelliklere sahip hisselerinin farklı işlem sıralarında alınıp satılması, her türlü spekülasyona açık bir yapı yaratıyordu. Eski ile yeni arasında akıl almaz farklılıklar oluyor, aralarında hiçbir iktisadi temeli ve açıklaması olmayan uçurumlar meydana geliyordu. Hatta bazen yeni hisselerin fiyatı eskinin üzerine çıkabiliyordu.
Böyle bir şey mümkün olamazdı; çünkü eski hisseler üzerinde temettü hakkı varken yenilerde olmadığı için her zaman eskinin daha pahalı olması gerekiyordu. Bu anlamsız olayların nedeni eski kanunda temettünün hesap dönemi sonu itibarıyla mevcut hisselere dağıtılacağı hükmüydü. Yeni kanun bu hükmü değiştirdi ve temettünün dağıtım tarihi itibarıyla mevcut hisselere dağıtılacağını öngören yeni kuralı getirdi. Halka açık şirketlerin temettüleri en geç mayıs ayı sonuna kadar yapılabiliyor. Bu nedenle aralık ayından mayıs ayına kadar şirketler sermaye artırımı yaptıkları zaman yeni ihraç edilen hisselerin tamamı geçmiş yılın temettüsünden yararlanacaklar.
Bu uygulama borsada yaşanan bir anlamsızlığı ortadan kaldıracaktır. Ancak bu kuralın kötüye kullanımları da söz konusu olabilir. Örneğin, rüçhan haklarını sınırlandırmak suretiyle veya tahsisli sermaye artırımları yoluyla bu kuralı dolanmak isteyen şirketler olabilir. Fakat SPK’nın yayınlayacağı tebliğde bu tür kötü niyetli girişimlere izin verilmeyeceği de düşünülmelidir. Şirketler ve yatırımcılar bu yeni kurala göre planlama yapmalıdır.
