Kamu- özel işbirliği ve bütçe dışı yükler

Özelleştirmeyi ilk gündeme getiren İngiltere, son yıllarda KamuÖzel Sektör İşbirliği (KÖİ) adlı yeni bir yatırım yöntemini hayata geçirmeye başladı. Ardından, başta OECD ve Dünya Bankası gibi uluslararası kuruluşlar da bu seçeneği önermeye başladılar.
KÖİ, özünde büyük altyapı projelerinin finansmanındaki sıkıntılar ile bütçenin yatırım yüklerini paylaşmak anlamına geliyor. Kamu kurumları bütçelerindeki yatırım harcamalarından tasarruf ediyorlar. Özel sektör ise büyük montanlı projeler için gerekli olan kolay ve ucuz finansman bulabiliyor.

TÜRKİYE ÖRNEKLERİ
KÖİ, bazı örnekleriyle 1990’lı yıllardan bu yana bizde de uygulanıyor. Yap-İşletDevret (YİD), Yap-İşlet (Yİ) yöntemleriyle yapılan birçok enerji ve ulaştırma projesi var. Devlet enerjide alım ve fiyat, havaalanı projelerinde yolcu garantisi veriyor. Taahhüt edilen garantiden daha az yolcu gelirse, devlet her eksik yolcu başına ek para ödüyor.
Ancak son dönemde hükümet, önce TCK Kuruluş Kanunu’nda, ardından çıkardığı Bakanlar Kurulu Kararı’yla YİD uygulamalarının kapsamını genişletti. Böylelikle enerjiden ulaştırmaya, sağlıktan çevreye kadar birçok alanda YİD, Yİ vb projelerin önü açıldı.
Bu tür modellerin en can alıcı yanı, kamunun vereceği desteğin şeklidir. Devlet bazı projelerde sadece arsa tahsisi yapar bazılarında özel sektörün alacağı finansmanı ucuzlatmak için çeşitli garantiler verir. Kamu dengeleri açısından finansman için verilen garantiler daha önemlidir. Olası yükleri içerir.

GARANTİLER BÜTÇEDE GÖRÜNMEZ