Enflasyondaki sapma Ekonomi Yönetimi’nin işini zora soktu
2010 sonu ve 2011 yılı başı gibi uluslararası yatırımcılara ve yurtiçi ekonomi aktörlerine Türk ekonomisinin bilançosunu sorduğunuzda, aktifte rekor düzeyde büyüme performansı, etkileyici bir kamu mali disiplini ve kontrol altında tutulan bir enflasyona bağlı olarak göreceli fiyat istikrarı değerlerine karşılık, pasifte giderek büyüyen bir cari açık sorunu gözükmekteydi. Aktifteki 3 önemli varlığa karşılık, pasifte gözüken tek sorun, yurtiçi ve yurtdışı ekonomi aktörleri tarafından sürdürülebilir bir Türk ekonomisi görüntüsü veriyordu. Bu nedenle, aralık 2010’dan itibaren Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) başlattığı heterodoks, yani alışılmamış para politikası modeline yönelik sert bir tepki veya muhalefet olmadı.
Hatta, Merkez Bankası’nın bu yeni, post-modern para politikası model denemesi geçtiğimiz ocak ayı sonundaki Davos Zirvesi’nde de gündeme geldi. Nobel Ekonomi Ödülü sahibi Prof. Stiglitz dahi TCMB’nin bu farklı para politikası modelinin başarılı olması halinde, literatüre geçebileceğini işaret etmişti. Ancak, teknik tartışmaya açık ve başarılı olma ihtimali yarı/yarıya olarak algılanan bu farklı para politikası modelinin yumuşak karnı, manşet ve çekirdek enflasyon değerlerinin sorun çıkarmaması idi. Nitekim, yılın ilk aylarında 2005’den bu yana ekonomi yönetimi tarafından gösterge enflasyon değeri olarak ilan edilmiş olan Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE), yıllıklandırılmış manşet enflasyon düzeyinde, aralık 2010’u TCMB’nin yıllık enflasyon hedefini tutturmasını sağlayacak şekilde yüzde 6,4 düzeyine geldikten sonra, gerilemesini mart ayı sonunda son 41 yılın en düşük düzeyine kadar gerileyerek, yüzde 3,99 seviyesine kadar geldi.
Enflasyonda ilk kötü sinyal mayısta geldi
Nisan ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre 0,20 puan yüksek gelen aylık enflasyon nedeniyle yıllıklandırılmış manşet enflasyon yüzde 4,26’ye yükseldi. Bu gelişme de bir sıkıntıya işaret etmiyordu. Ama, TCMB’nin 2011 yılı enflasyon hedeflemesi yüzde 5,5 iken, sadece mayıs ayında aylık enflasyonun yüzde 2,42 olarak gerçekleşmesi ve yıllıklandırılmış manşet enflasyonun bir anda yüzde 4,26’dan yüzde 7,17’ye çıkması, piyasalardaki enflasyon algısını kısmen kırılganlaştırdı. TCMB üst yönetimi, enflasyondaki bu sapmanın geçici ve aşırı canlı ekonomiden kaynaklandığını belirtti ve ilerleyen aylarda verilerin yeniden yumuşayacağını vurguladı.
Eylül ayında yüzde 6,15’e kadar tekrar yavaşlayan yıllıklandırılmış manşet enflasyon, ekim ayı aylık enflasyonu bir ayda yüzde 3,27 çıkıp, manşet enflasyon tekrar yüzde 7,66’ya çıkınca piyasanın canı bir hayli sıkıntı. Merkez Bankası üst yönetimi, raporlarda enflasyonda bu yükseliş trendini beklediklerini, okuduklarını, kısa vadede bir miktar daha devam edeceğini, sonrasında tekrar normalleşeceğini ifade etse de, yurtiçi ve yurtdışı ekonomi aktörlerinin fiyat istikrarı ve enflasyonun kontrol altında tutulduğu yönündeki inançları bir kademe daha kırılganlaştı ve darbe aldı.
Kaldı ki, 2005 yılında itibaren, 2003 bazlı olarak yeni TÜFE ve ÜFE endekslerine geçilmesiyle birlikte, ekonomi yönetimi ve TCMB, para politikası kararlarının etkinliği için TÜİK tarafından hesaplanan ve A’dan I’ya kadar sıralanan özel kapsamlı TÜFE’leri öne çıkarmış, özel tanımlı çekirdek enflasyon verilerine bakılarak en isabetli para politikası kurul kararlarının alınacağını vurgulamıştı. TCMB, bu ifadelerden sonra, raporlarında H ve I kodlu Özel Kapsamlı TÜFE oranlarına, yani H ve I kodlu çekirdek enflasyon değerlerine verdiği önemi grafik ve anlatımlarıyla hep teyit etti. Para Politikası Temel Faiz Oranı’nın hep H ve I kodlu çekirdek enflasyon değerlerinin üzerinde olmasına özen gösterdi.
Grafik: Yıllıklandırılmış H ve I kodlu Çekirdek Enflasyon ve TCMB Para Politikası Faiz Oranı Değerleri (%)