İç talep büyümesi kontrol edilmeyince

Çeşitli yollarla banka kredilerindeki büyümeyi düşürmek mutlaka iç talep büyümesini kontrol etmek anlamına gelmiyor. Geçen günkü yazımda da söz ettiğim gibi, kredi büyümesini düşürmeye yönelik politikalar sınırlı bir biçimde işe yarasa da, amaca hizmet etmiyor, yani ekonomi hızla büyümeye devam edebiliyor. Çünkü, canlı iç talep karşısında gerekli finansman başka yollarla da bulunabiliyor.
Munzam karşılıkların artırılması yoluyla kaynak maliyeti artan bankacılık sistemi kredilerinin dağılımını değiştiriyorlar. Kurumsal kredilerde büyümek yerine göreli getirisi daha yüksek olan bireysel kredilerde büyümeyi tercih ediyorlar. TL cinsinden kurumsal kredileri çok fazla kısmadan otoritelerin kredi büyümesine koydukları sınıra uyabilmek için döviz kredilerindeki büyümeyi durduruyorlar. Müşterilerinin yurtdışından borçlanmalarını sağlıyorlar. Sonuçta, canlı olan iç talep canlılığını koruyor.
Bir-iki ay öncesine kadar Türkiye iç talep artışını dizginlemeye yanaşmadı. Kredi talebi ile değil, arzı ile uğraştı. Yurtdışı borçlanma kaynaklarına ulaşım mümkün olduğu sürece yurtiçindeki kredi arzını kontrol politikası pek işe yaramadı. Dört aydır yurtdışı borçlanma da eskisi kadar açık değil. O nedenle kredi arzını kontrol etme çabası son üç aydır daha etkili oluyor denebilir. Yine de, son üç ayda büyümenin düşmesinin arkasındaki asıl neden yurtdışı kaynaklara ulaşımın geçmişe göre çok daha sınırlı kalması.
Yılın ikinci ve üçüncü üç aylık dönemlerinde yüzde 8'in üzerinde büyüyen Türkiye ekonomisi son üç ayda daha yavaş büyüyecek. Yine de, yılın son üç ayındaki ekonomik büyüme uzun dönemli ortalamanın (yüzde 4.5) üzerinde olacak gibi görünüyor. Bu büyüme rakamları cari işlemler açığını dizginleyebilecek düzeyin çok dışında.
Ekonomik büyümeye yönelik asıl riskler gelecek yıl için geçerli. Büyümeye yönelik riskler, küresel ekonomilerin büyümesine yönelik karamsarlıktan değil, Türkiye ekonomisinin dış kaynaklara ulaşabilmesinin önündeki risklerden kaynaklanıyor. Döviz rezervlerinden yiyerek ekonomik büyümeyi uzun süre devam ettiremeyiz.