Ağustos ayında cari işlemler açığı 2.8 milyar dolar oldu. Geçen yıl aynı ayda cari işlemler açığı 2.4 milyar dolar olmuştu. Ağustos ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre, mal ticaretindeki açık (fob bazında) 1 milyar dolar arttı. Buna karşılık, net altın ithalatı geçen yıla göre 350 milyon dolar düştü. Hizmetler sektöründeki fazla da geçen yıla göre 500 milyon dolar arttı. Ekonomik büyümeyle yakından ilgili olan mal ticaretindeki açığın artışı dikkat çekici.

Ağustos ayında toplam net dış finansman 3.8 milyar dolar oldu. Cari işlemler açığı üzerinde bir net dış finansman elde edilmiş olması olumlu. Buna karşılık, net doğrudan yatırımların eksi 991 milyon dolar olmasıyla portföy yatırımlarından net 1.7 milyar dolar çıkması olumsuz. Net dış finansmanın hepsi 6.6 milyar dolar olan net doğrudan borçlanmalardan kaynaklanıyor. Net doğrudan borçlanmalarda başı çeken sektörler, bankacılık sektörü ve bankacılık dışı özel kesim.

İTHALAT ARTIYOR

Döviz piyasasındaki çalkantılarla beraber bu yıl iç talepte, özellikle yatırım talebinde bir durgunluk yaşanmaya başlandı. Dolayısıyla, ekonomik büyümenin önemli bir bölümü net dış talep katkısıyla gerçekleşti. Mal ticaretindeki açık (fob bazında) yılın ilk üç ayında yüzde 13.4, ikinci üç ayda yüzde 14.2 ve üçüncü üç ayın ilk iki ayında (temmuz ve ağustos) yüzde 6.5 azaldı. Yalnızca ağustos ayında ise mal ticaretindeki açık yüzde 20.4 arttı. Çalışılan gün sayısı, bu verileri etkilemiş olabilir. Ama öyle görünüyor ki, ihracat artışı belli bir hızda devam etmediği takdirde, artık ekonomik büyüme olduğu halde mal ticaretindeki açığın düşme olasılığı giderek azalıyor.

Altın hariç toplam ithalat (fob bazında) yılın ilk üç ayında yüzde 1, ikinci üç ayda yüzde 0.3, üçüncü üç ayın ilk iki ayında da yüzde 0.3 artmaya devam etti. Dolayısıyla, düşük de olsa ekonomik büyüme, ithalat artışı getiriyor. İhracat artışının hızı, dış ticaret dengesinde açığın azalıp azalmayacağını belirliyor. Ağustos ayında altın hariç toplam ithalattaki artış geçen yıla göre yüzde 10 oldu.

SONUNA GELDİK

Yılın tümüne baktığımızda da, cari işlem açığındaki azalmanın altın hariç ithalatın düşüşünden değil, net altın ithalatındaki azalmadan, ihracat artışından ve hizmetler sektöründeki fazladan kaynaklandığını görüyoruz. Yılın ilk 8 ayında altın hariç ithalat 825 milyar dolar arttı (yüzde 0.6). Buna karşılık, altın hariç ihracattaki artış 6.2 milyar dolar (yüzde 6) oldu. Net altın ithalatındaki azalış ise 8.6 milyar dolar oldu. Dolayısıyla, cari işlemler açığındaki ilk 8 aydaki 16.2 milyar dolarlık azalışın 5.4 milyar doları mal ticareti dengesindeki gerilemeden, 8.6 milyar doları da net altın ithalatındaki gerilemeden kaynaklandı. Açıktaki azalışın gerisi de görünmeyen kalemlerden geldi.

İleriye dönük baktığımızda, ithalat artışının biraz hızlanacağını, ihracat artışının ise aynen devam edeceğini, net altın ithalatının ise sıfır olacağını varsayarsak, cari işlemler açığının bu yıl 46-50 milyar dolar arasında olabileceğini görüyoruz. Ekonomik büyüme devam ettiği takdirde, ihracatta bir mucize olmayacağı varsayımıyla, bu düzey gelinebilecek en düşük düzey olarak alınmalı. Ekonomik büyümeyle beraber gelecek yıl cari işlemler açığının artması (hem nominal hem de milli gelirin bir oranı olarak) hiç şaşırtıcı olmayacak.