İstihdamda da bütçede de şeytan ayrıntıda gizli
Normalde bütçe açıklarıyla büyümenin ve bunun devamında istihdamın paralel gittiğine yönelik bir inanış vardı. Ancak 2000'li yıllarda bu görüş değişti. Artık ne kadar güçlü ve denk bütçe olursa o kadar büyüme ve istihdam artışı yaratılıyor. Dün de hem bütçe hem istihdam rakamları açıklandı.
İŞSİZLİK NİYE İNİYOR: Mart ayı istihdam verileri işsizliğin geçen yılın aynı ayına göre yüzde 9.9'dan yüzde 10.1'e çıktığını gösteriyor. "Artış varsa iyilik bunun neresinde"? denilebilir. Şeytan ayrıntıda gizli. Aradan geçen bir yılda çalışmak isteyenlerin sayısı daha hızlı arttı. İşgücüne katılma oranı yüzde 48.6'dan yüzde 50.2'ye yükseldi. İşgücüne dahil olmayanların sayısı da 28.007 bin kişiden 27.549'a düştü. İşte işgücüne 1.6 puanlık ekstra katılımın karşılığında işsizlikteki artış 0.2 puan düzeyinde kaldı. Gerçekte son bir yılda işsizlik 1.4 puan kadar azaldı. İstihdam edilenlerin sayısı ise 26 milyon 431 binden 27 milyon 776 bine çıktı. Yani son bir yılda 1 milyon 345 bin kişiye iş yaratıldı. Bu, nüfus artışı yoluyla işgücü piyasasına katılacakların iki katı düzeyinde.
Ama aynı zamanda düşünülecek bir durum da var. Oda nasıl oluyor da, büyüme hızı yüzde 2.2'ye düştüğü bir yılda istihdamda böylesine iyileşme görülüyor? Herhalde bunun yanıtını daha sonraki gerçekleşmelerde ve yıllarda bulacağız.
BÜTÇE NASIL DÜZELİYOR: Büyümeyi ve dolayısıyla istihdam yaratmayı destekleyen en önemli faktörlerden biri bütçede iyi gidiş. Dün mayıs ayı bütçe rakamları açıklandı. 5 aylık dönemde bütçe giderleri yüzde 12.7 artarken, bütçe gelirleri yüzde 16.1 büyüdü.
Haliyle geçen yılın beş aylık döneminde 432 milyon lira olan bütçe açığı bu yıl 4.262 milyon lira fazlaya döndü.
Harcamalar hız kesmemiş. Üstelik faiz dışı harcamalar yüzde 17.7 düzeyinde büyümüş. Bunun içindeki yatırım harcamaları da yüzde 66 gibi çok yüksek düzeyde artmış. Tıpkı ilk çeyrek büyümesinde kamu yatırımlarının yüzde 83 artmasında olduğu gibi. Büyümeye en büyük katkıyı da bu kalem yapmıştı. Faiz dışı harcamalardakı hızlı artış ve kamu yatırım patlaması seçim hazırlıklarını akla getiriyor.
İÇ TALEP CANLI: Harcamalardaki yüksek artışa rağmen bütçede bozulma yok. Bilakis düzelme söz konusu. Buradaki şeytan da, iç tüketim canlanmasından dolayı vergi gelirlerindeki hızlı artışta ve özelleştirmelerden elde edilen kaynaklarda gizli. Hem mayıs hem de 5 aylık yurtiçi KDV, ithalde alınan KDV ve özel tüketim vergisinde yüksek oranlı artışlar meydana geldi. Bu üç vergi kaleminin toplamı vergi gelirlerinin yüzde 55'ini oluşturuyor ve 5 ayda yüzde 19-29 arasında arttı. Dolaylı vergilerdeki bu artış aynı zamanda yurtiçi talebin canlandığını ve bunun mayıs ayında da sürdüğünü gösteriyor.
Haziranda başlayan Gezi Parkı olaylarının tüketim ve yatırım eğilimine etkisi elbette negatif olacak. Buna rağmen ilk çeyrekteki kamu yatırım hızı sürdükçe, canlanan iç pazarın da yardımıyla büyüme bu yıl yüzde 5'in üzerine çıkabilir. Hele birde erken başlayan seçim kampanyası seçimi erkene çekmeyle sonuçlanırsa büyüme daha da yükselebilir.
SONUÇ: "Buğdayını rüzgâr varken savur." Hint atasözü