Advertisement

Traktör ve biçerdöverlere hurda teşviği yine gündemde.

Ancak gündemde dediysek bugünden yarına uygulamak üzere değil.

Hazırlanan eylem planına göre, bu yıl projenin destek mekanizmaları ve etki analizi çalışmaları yapılacak.

2019 ve 2020 yıllarında ise tüm çalışmalar tamamlanarak destek uygulamasına geçilmesi planlanıyor.

Peki ne tür bir hedef ve destekten bahsediliyor?

Tarım sektöründe enerji verimliliği için mevcut traktör ve biçerdöver filosunun daha verimlileri ile değişimine yönelik bir destek mekanizmasının getirileceği konuşuluyor.

Destek mekanizmasının hurda teşviği, faiz desteği gibi desteklerle yapılandırılmasına yönelik çalışmalar gündemde.

Traktör için 20 yaş, biçerdöver için 10 yaş üzerindekilerinin yüksek verimlileri ile değiştirilmesi desteklenecek.

Aslında bu konu sektörün uzun zamandır gündeminde ancak hükümet bir türlü kendi gündemine almıyordu.

Şimdi alınması sevindirici bir gelişme…

Özellikle konu enerji verimliliği ise ve mazotun girdilerdeki payının kabaca yüzde 15 seviyesinde olduğunu belirtirsek, mevcut fiyatlar eşliğinde enerji verimliliğinin ne denli kritik olduğu anlaşılır.

Ama gelin konuyu biraz daha açalım…

Türkiye’deki tarım makine parkının mevcut durumu başta enerji verimliliği olmak üzere birçok açıdan pek de iç açıcı değil.

Bunu biz değil raporlar söylüyor.

Ne demek istediğimizi Türk Tarım Alet ve Makineleri İmalatçıları Birliği’nin (TARMAKBİR) her yıl güncellenen “Türkiye Tarım Makineleri Sektörü” raporundan yola çıkarak özetleyelim.

TÜİK’in Kasım 2017 verilerine göre Türkiye’de 1 milyon 831 bin traktör bulunuyor.  

TARMAKBİR’in raporuna göre ise traktör parkında 25 yaş ve üstünde toplam 817 bin adet traktör bulunuyor.

Mevcut traktör parkının yaş ortalaması 24.

Yaklaşık 536 bin traktör ise 35 yaşın da üzerinde.

Bu rakamların anlamı, parktaki traktörlerin yarısı rasyonel kullanım sınırını çoktan aşmış durumda. Bunun da ister istemez ülke ekonomisine bir maliyeti söz konusu.

Bunu daha somut rakamlarla paylaşmakta fayda var.

TARMAKBİR, bu konuda Prof. Dr. Ünal Evcim’in yaptığı bilimsel bir çalışmayı baz alarak “ömür dışı traktör” kullanımının sadece bir yılda yol açtığı kayıpları şöyle sıralamış:

*** 700 Litre daha fazla yakıt ve yağ tüketimi (5,2 TL/Litre): 3,640 TL

*** Daha fazla bakım ve onarım masrafı: 1.800 TL

*** 100 saat iş kaybı (65 TL/Saat): 6,500 TL

*** 1.816 kg daha fazla Co2 Emisyonu ortaya çıkması (13,4 Euro/Karbon Ton. Bunun Karşılığı olarak yaklaşık 75 TL karbon sosyal maliyeti)

*** Toksik Zararlar (80 kg NOx, 56 kg CO, 82 kg HC ve 27 kg Kurum)

*** Ürün miktar ve kalite kayıpları

*** Düşük kapasiteli traktör ve ekipman kullanılması ile birim üretim maliyetlerinin fazla olması

*** Artan gürültü emisyonu nedeniyle bozulan insan sağlığı, azalan iş verimi

*** Artan kaza riskine bağlı olarak oluşan can ve mal kayıpları

Tüm bu rakamları alt alta toplayınca traktör başına ürün kayıpları hariç toplam yıllık kayıp 12 bin lirayı aşıyor. (Hesaplamalarda bazı rakamlar 2015-2016 yılına ait, dolayısıyla bugünkü güncel hesaplamalar ışığında kayıp daha da yüksek çıkacaktır)

Türkiye'de 817 bin adet 25 yaş ve üzeri traktör var ve buradan yola çıkarak ürün kayıpları hariç toplam yıllık ekonomik kayıp yaklaşık 9,8 milyar TL.

Yukarıdaki listede yer alan mazot maliyeti önemli. Çünkü ekonomik ömrünü tamamlamış traktörün en büyük problemi yakıt maliyeti.

Yapılan saha çalışmalarına göre eski traktörler yenilerine oranla ortalama yüzde 30 daha fazla yakıt tüketiyor.

Bir dönüm tarlayı sürmek için ekonomik ömrü dolmuş bir traktörün ihtiyaç duyduğu yakıt ortalama 1,3 litre iken (Uç örneklerde 2 litreyi de bulabilmekte), yeni nesil traktörlerde ise bu 1 litre (Uç örneklerde ise 0,75 litreye kadar düşebiliyor).

Türkiye’de traktörlerin ortalama çalışma saatleri dikkate alındığında (500-600 saat) yıllık 700 litre daha fazla yakıt tüketimi söz konusu oluyor. Bugün 5,2 lira seviyelerindeki mazotun litre fiyatı göz önüne alındığında bunun da maddi karşılığı traktör başına yıllık 3 bin 640 lira oluyor.

Peki çiftçi bu durumun farkında değil mi?

Ömrünü çoktan doldurmuş bu traktörlerle çalışmanın neden olduğu parasal kayıpların çiftçilerimiz de farkında ama gelir yetersizliği nedeniyle yenileme şansı pek bulunmuyor.

BİÇERDÖVERDE KAYIP 1 MİLYAR TL’Yİ AŞIYOR

Traktördeki tablo biçerdöver parkında farklı değil.

TARMAKBİR’e göre halihazırdaki biçerdöver parkının yaklaşık yüzde 65’i 10 yaş ve üstündeki biçerdöverlerden oluşuyor. Hatta bunların da yarısı 20 yaşın üstündeki biçerdöverler…

Kullanım süreleri de dikkate alındığında Türkiye’deki biçerdöverlerin yüzde 77’sinin mekanik ömürleri dolmuş durumda.

Biçerdöverler tarafındaki yıllık ekonomik kayıp ise 1 milyar lirayı aşıyor. Bu faturaya işçilik, bakım, onarım ve diğer maliyetler dahil değil.

İşin özü şu ki en basit haliyle ömrünü doldurmuş traktör ve biçerdöverlerin kullanılmasının neden olduğu ekonomik kayıpların bedeli, çiftçilerimize verilmekte olan tarımsal destekleri silip süpürüyor.

8 yıldan bu yana farklı dönemlerde gündeme gelen traktör ve biçerdövere hurda teşviği projesi umarız sözde kalmaz ve en kısa sürede hayata geçirilir.

Mevcut tabloda kazanan yok, ülkece kaybediyoruz.

İrfan Donat

Bloomberg HT Tarım Editörü

idonat@bloomberght.com