Küresel düzeyde oynanan tek oyun para politikası. Ekonomik görünüm bozulmaya yüz tuttuğunda ya da düzelmediğinde çare para politikalarında aranıyor. Merkez bankaları göreve çağrılıyor. Merkez bankaları daha fazla parayı daha ucuza piyasalara pompalarsa işlerin düzeleceği sanılıyor.
Sistem laçka oldu. Önceleri küresel düzeyde parasal genişleme, nefes almakta zorlanan hastaya oksijen vermek gibiydi. Parasal genişlemeyle Amerika ve Avrupa'da finansal sistemin, özellikle de bankacılık sisteminin çöküşü önlendi. Dünyada emtia fiyatları arttı. Emtia ihracatçıları olan ekonomiler daha hızlı büyüdüler. Gelişmekte olan ekonomilere sermaye akışları hızlandı. Hisse senetleri fiyatları arttı. Küresel kriz döneminde kaybedilen servetin bir bölümü geri kondu.
EURO BÖLGESİ VE İNGİLTERE
Geçen hafta sanki işbirliği içinde bazı merkez bankaları, parasal genişlemeye devam etme kararı aldılar. Avrupa Merkez Bankası (ECB) politika faizini göstermelik bir şekilde 0.25 puan düşürdü. Bankaların mevduatına faiz vermeyi durdurdu. İngiltere Merkez Bankası (BoE) ikinci piyasadan almakta olduğu tahvil miktarını artırdı. Çin Merkez Bankası (BPRC) faiz düşürdü. Üç merkez bankası da etki alanındaki ekonomileri canlandırma adına bu kararları aldılar. Bir şekilde bu kervana Amerikan Merkez Bankası'nın da katılması şaşırtıcı olmayacak.
ECB daha önce bankalara verdiği paraların kendine mevduat şeklinde geri dönmesini önleyip bankaları kredi vermeye teşvik etmeye çalışıyor. ECB'deki mevduatlarına bankaların faiz alamaması Avrupa'da kredi genişlemesi sağlar mı? Hayır. Kredi talebi olsa, bankalar kredi vermek istese, zaten verirlerdi. Devletlerin yüzde 7 faizle borçlandığı bir ortamda bankalar ECB'den alacakları yüzde 0.25 mevduat faizinden zaten vazgeçerlerdi, ama vazgeçmiyorlar. Demek ki, sorun başka yerde.
BoE parasal genişlemenin önceleri enflasyonu tırmandırmasıyla korktu. Geri çekildi. Ekonomi durdu. Petrol fiyatlarının gerilemesinin de yardımıyla küresel enflasyonun düşüş eğilimine girmesiyle BoE cesaretlendi. Yeni bir parasal genişlemeye gitme kararı aldı. Miktar oldukça düşük. Geçmişteki parasal genişleme ne denli etkisiz olduysa, İngiltere'de yenisinin daha da etkisiz olması şaşırtıcı olmaz.
Gerek ECB gerekse BoE, enflasyon riskinin son dönemde iyice gündemden düşmesini bir fırsat olarak görüyor. Böyle bir ortamda, parasal genişlemenin ekonomik büyümeye etkisinin olmayabileceğini düşündükleri halde, üzerlerine gelen baskıyı hafifletebilmek için para musluklarını daha da açmaktan çekinmiyorlar. Onlar da biliyorlar ki, yaptıklarının elle tutulur bir sonucu olmayabilir.
Merkez bankaları böyle düşündüğünde, piyasaların morali daha da bozuluyor. Çünkü, ortada oynanan tek oyun para politikası. Politikanın sahipleri dahi yaptıklarının olumlu bir sonuç verebileceğine inanmıyor!
ÇİN
Çin çok farklı. Çin komünist bir ülke. Birçok ekonomik denge, piyasalar tarafından değil, merkezi kararlarla oluşturuluyor. Bu açıdan, BPRC'nin faizleri düşürme kararı çok anlamlı. Faizlerin düşürülmesi yanında Çin idaresi büyük bir olasılıkla yatırım harcamalarını hızlandırıp iç talebi artırma çabası içinde. Yuanın değerini yükseltme stratejisine ara verip dış talebi de olabildiğince canlı tutmak Çin'in ekonomiyi canlandırmaya yönelik bir başka politika aracı durumunda. Çin ekonomisinde büyüme düşebilir, ama bir çakılma yaşanmaz.
"Şapkadan daha çok tavşan çıkarabiliriz" diye piyasalara moral vermeye çalışan merkez bankaları aslında uyguladıkları para politikasının etkisinin giderek azalmakta olduğunu piyasalara göstererek durumu düzeltmek yerine daha da vahim hale sokuyorlar. Küresel düzeyde farklı risklerin oluşmasına çanak açıyorlar.
Devam edeceğim.
