Gedikli: Şu anda parlamenter sistem içerisinde değiliz, yarı başkanlık sistemindeyiz

Cumhurbaşkanı Başdanışmanı B&uuml;lent Gedikli, T&uuml;rkiye nin şu anda parlamenter sistemde olmadığını belirterek, Hala ana muhalefet, &ouml;yleymişiz gibi konuşuyor ama artık parlamenter sistem falan yok, şu anda yarı başkanlık sistemindeyiz. dedi. Gedikli, Ekonomi Gazetecileri Derneği (EGD) Buluşmaları nda yaptığı konuşmada, Amerika daki başkanlık se&ccedil;imini anımsatarak, başkanlık se&ccedil;imini Donald Trump ın kazanmış g&ouml;r&uuml;nd&uuml;ğ&uuml;n&uuml;, bunun &uuml;zerine &ccedil;ok değerlendirme olacağını ancak kendisinin g&ouml;rd&uuml;ğ&uuml;n&uuml;n Amerika ekonomisinin resesyona gireceği olduğunu, kimin se&ccedil;ildiğinin hi&ccedil; fark etmediğini s&ouml;yledi. D&uuml;nya ekonomisinde bazı d&ouml;ng&uuml;lerin olduğunu, 50-60 yılda bir bunun tekrar ettiğini ve enteresan bir d&ouml;neme&ccedil;ten ge&ccedil;ildiğini ifade eden Gedikli, şunları kaydetti: K&uuml;resel finansal &ccedil;ağın sonuna geldiğimizi d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yorum. Bundan sonrası yeni bir reel sekt&ouml;r &ccedil;ağının başlangıcıdır. Tabii bir d&ouml;nem değişirken bunun sancıları olacaktır. Bizim temennimiz bunun hem d&uuml;nya hem de T&uuml;rkiye i&ccedil;in minimuma inmesidir. D&uuml;nya ekonomisindeki temel trendlerde bir değişiklik yok. Bol likidite, bol para d&ouml;nemi, d&uuml;ş&uuml;k faiz devam edecek. Enflasyon yine olmayacak, deflasyonist s&uuml;re&ccedil;ler ağır basacak. Merkez bankaları para basmaya devam edecektir. 2008 yılında başlayan finansal krizi genel olarak merkez bankaları veya para politikaları &uuml;zerinden y&ouml;netmeye &ccedil;alıştılar. Maliye politikaları işlemiyordu. İlk akla şu gelir; devletler devreye girsin, madem talepte eksiklik var onu telafi etsin. Peki onu niye yapamadılar? &Ccedil;&uuml;nk&uuml; devletler iflas etti de ondan, gırtlağına kadar hepsi bor&ccedil;lu... Bekledikleri şey şuydu; servet değerlerini artırma yani aslında balon oluşturma... B&ouml;ylece insanlar kendilerini gelir sahibi sanıp harcamaya y&ouml;nelir umudu oldu. Fakat b&ouml;yle olmadı, likidite tuzağı oldu, her taraf nakit doldu. D&uuml;nyanın en b&uuml;y&uuml;k 10 firmasında inanılmaz nakit havuzları var ama bir işe yaramıyor. Gedikli, merkez bankalarının bastıkları paraları d&ouml;n&uuml;p dolaşıp kendilerinin stok etmeye başladığını, bunun harcamaya d&ouml;n&uuml;ş&uuml; olmadığını, basılan paranın yağmur olup toprağa yağmadığını s&ouml;yledi. T&uuml;rkiye nin istikrarsız hale gelmesi en &ccedil;ok AB yi vurur B&uuml;lent Gedikli, ABD Merkez Bankası nın (Fed) aralık ayında faiz artırmasının kolay olmayacağını vurgulayarak, Aralıkta faiz artırabilir mi? Ekonomik olarak baktığınızda artıramaz ama siyasi gerek&ccedil;e ile yapmaya gayret ediyorlar. Ekonomi o kadar k&ouml;t&uuml; ki yapmaları bir&ccedil;ok risk doğurabilir, bundan da endişe ediyorlar. dedi. Avrupa Birliği nde (AB) durumun daha feci olduğuna dikkati &ccedil;eken Gedikli, s&ouml;zlerine ş&ouml;yle devam etti: AB bu gidişle iflah olacağa benzemiyor, merkez bankasının para basma s&uuml;reci devam edecektir. Bu işin bir tarafında kur savaşları, şirketlerin bor&ccedil;lulukları var. &Ccedil;ok &ouml;nemli bankacılık sorunlarının &ccedil;ıktığını g&ouml;receğiz. AB pazar kaybı da yaşıyor. &Ouml;zellikle &Ccedil;in pazarında sıkıntı yaşıyorlar, Rusya pazarını da kaybetmeye başladılar. B&ouml;yle bir pazar sorunu yaşamaları AB a&ccedil;ısından hi&ccedil; de olumlu g&ouml;z&uuml;km&uuml;yor. T&uuml;rkiye-AB ilişkileri a&ccedil;ısından da farklı bir manzara ortaya &ccedil;ıkıyor. L&uuml;ksemburg ta yapılan a&ccedil;ıklama, T&uuml;rkiye ile ilgili bazı m&uuml;eyyide uygulanabileceği gibi yaklaşımlar olduğunu g&ouml;rd&uuml;k. Ben bunları Avrupa a&ccedil;ısından akıl tutulması olarak niteliyorum. Olayın hangi boyutta olduğunu g&ouml;rmedikleri anlamına gelir. AB olarak T&uuml;rkiye ile ilgili elinizden ne geliyorsa aleyhte her t&uuml;rl&uuml; faaliyeti yapıyorsunuz. PKK ya neredeyse her yerde şube a&ccedil;ıyorlar, FET&Ouml; ye sahip &ccedil;ıkıyorlar. D&uuml;nyaya T&uuml;rkiye nin imajını sarsacak bir s&uuml;r&uuml; a&ccedil;ıklama yaptırıyorlar. Ekonomik olarak aslında T&uuml;rkiye, onlar i&ccedil;in &ccedil;ok &ouml;nemli ekonomik pazar. Bu rasyonelitesi olan bir şey değil. Kaldı ki T&uuml;rkiye nin istikrarsız hale gelmesi en &ccedil;ok AB yi vurur, AB &ccedil;&ouml;ker, belki arkasından d&uuml;nya ekonomisi de &ccedil;&ouml;ker. Yani T&uuml;rkiye istikrar a&ccedil;ısından o kadar &ouml;nemli. Sadece m&uuml;lteci olayını hatırlatsam yeterli. Daha 1 milyon bile değil, bu kadar m&uuml;lteci ile bile baş edemediler. B&uuml;t&uuml;n bunlara rağmen neden b&ouml;yle yapıyorlar? Biz onların aleyhinde bir şey y&uuml;r&uuml;tm&uuml;yoruz. Bir&ccedil;ok şeyin i&ccedil;inden &ccedil;ıkıyorlar. Niye b&ouml;yle yaptıklarına dair fotoğrafa baktığınızda T&uuml;rkiye nin 5-10-20 yıl sonra geleceği yeri &ccedil;ok net g&ouml;r&uuml;yorlar ve bu onları endişeye sevk ediyor. Bu şekilde akıl tutulmasını yaşıyorlar. Gedikli, &uuml;retilen bunca kaosa rağmen T&uuml;rkiye nin yapma, inşa etme, yolunda devam etme iradesini koruduğunu ifade ederek, bu irade değişmediği zaman T&uuml;rkiye nin enerji, finans ve hava yolu trafiğinde bir merkez haline geldiğini, AB nin sadece enerji konusunda bile korkması, titremesi gerektiğini s&ouml;yledi. B&uuml;t&uuml;n bunların T&uuml;rkiye yi &ccedil;ok farklı noktalara taşıyacağını belirten Gedikli, İstanbul, b&uuml;t&uuml;n b&ouml;lgenin ticari ve ekonomik başkenti olmaya aday ve bu olacak. AB ile ilgili ilişkilerin bu &ccedil;er&ccedil;evede değerlendirilmesi gerektiğini d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yorum. diye konuştu. T&uuml;rkiye ye gelmek isteyen muazzam bir sermaye var Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Gedikli, uluslararası sermayenin T&uuml;rkiye ye bakışına ilişkin, T&uuml;rkiye ye gelmek isteyen muazzam bir yabancı sermaye var. Hi&ccedil; de birilerinin s&ouml;ylediği gibi değil. T&uuml;rkiye ye gelip milyarlarca dolar yatırım yapmak isteyen şirketler var. Bunların g&ouml;r&uuml;şmeleri de y&uuml;r&uuml;t&uuml;l&uuml;yor. T&uuml;rkiye de hukuk sistemi falan... Bank of China geliyor, Sberbank gelmiş, bir s&uuml;r&uuml; banka gelmek i&ccedil;in başvurmuş, hukuk olmayan &uuml;lkeye banka gelir mi? Bankacılık sistemi olur mu? şeklinde konuştu. Yapılan g&ouml;r&uuml;şmelerde yabancı yatırımcıların Sermayenin, paranın, yatırımın kendi aklı vardır dediğini ifade eden Gedikli, O akıl zaten T&uuml;rkiye ye gel diyor. Yatırım kararları ve planlarıyla alakalı bir erteleme d&uuml;ş&uuml;nmediklerini s&ouml;yl&uuml;yorlar. Bazı toplantılarda, Cumhurbaşkanımızın herkesten daha fazla ilgisinin, bilgisinin olduğunu, &ouml;nemli adımlar attığını ifade ediyorlar. Bu s&uuml;recin T&uuml;rkiye lehine işlemeye devam edeceğine inanıyorum, bunu zaten g&ouml;r&uuml;yoruz. dedi. Gedikli, b&uuml;t&uuml;n bunlar olup biterken, T&uuml;rkiye nin kendi sistemini dizayn etmesi gerektiğini, artık d&uuml;nyada iktisat teorisinin bittiğini, hi&ccedil;bir şeyin teori ile gitmediğini s&ouml;yledi. Bunu kendisinin değil, merkez bankalarının başkanlarının s&ouml;ylediğini ifade eden Gedikli, Japon Merkez Bankası Başkanı diyor ki, deneme yanılma ile gideceğiz diyor. Zaten teori ile gidebileceği bir yer yok ki. Avrupa Merkez Bankası Başkanı Yapacaklarımızın sınırı yok diyor. Avrupa Merkez Bankası doğrudan doğruya şirketlerin tahvillerini satın alıyor. B&ouml;yle bir merkez bankacılığından 15-20 &ouml;nce bahsetsek siz kafayı mı yediniz? derler. diye konuştu. Zaten yarı başkanlık sistemine ge&ccedil;ildi B&uuml;lent Gedikli, teori ile izah edilemeyecek bir noktada olunduğunu belirterek, Yeni bir reel sekt&ouml;r &ccedil;ağı başlayacak ama bu yepyeni sekt&ouml;rler &uuml;zerinden olacak. &Ccedil;ok daha şiddetli rekabet olacağını g&ouml;receğiz, ben ona artık hiper rekabet diyorum. İş d&uuml;nyamızı buna hazırlamak zorundayız. Buna y&ouml;nelik adımlar da attık. dedi. T&uuml;rkiye nin bu yeni d&uuml;nyaya başkanlık sistemi ile hazır olacağını vurgulayan Gedikli, konuşmasını ş&ouml;yle s&uuml;rd&uuml;rd&uuml;: &Ccedil;&uuml;nk&uuml; başkanlık sistemi istikrar i&ccedil;inde dinamizm anlamına geliyor. Hızlı, etkin karar alınması gereken bir d&uuml;nyadayız. T&uuml;rkiye nin ge&ccedil;mişine baktığımızda parlamenter sistem bu anlamda tıkandı. Zaten şu anda da parlamenter sistem i&ccedil;erisinde de değiliz. Hala ana muhalefet, &ouml;yleymişiz gibi konuşuyor ama artık parlamenter sistem falan yok, şu anda yarı başkanlık sistemindeyiz. 2007 de hukuken yarı başkanlık sistemine ge&ccedil;ildi, cumhurbaşkanının halk tarafından se&ccedil;ilmesiyle, fiilen de 2010 da zaten yarı başkanlık sistemine ge&ccedil;ilmiştir. T&uuml;rkiye de olan şey yarı başkanlık sistemidir. Parlamenter sistem T&uuml;rkiye yi istediğimiz noktalara taşıyacak bir potansiyel ortaya koyamadı. Parlamenter sistemin ne sorunu var? diye soranlar var, en azından 367 sorunu var. Bu konuyla ilgili eski ana muhalefet başkanına soruyorlar cevap da veremiyor. Bizim başkanlık sistemine ge&ccedil;memiz en iyi yol. T&uuml;rkiye nin istikrar i&ccedil;erisinde y&ouml;netilmesi gerekiyor. Başkanlık sisteminin doğru noktalardan tartışılması gerekiyor. İstikrar &ccedil;ok kullandığımız bir kelime ama ne kadar ihtiya&ccedil; olduğu da herkes tarafından g&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. B&ouml;lgeye baktığımız zaman devlet yapılarının dağıldığı yerde istikrarsızlık ortamında neler olduğunu da g&ouml;r&uuml;yoruz. Ge&ccedil;mişe baktığımızda da tek başına h&uuml;k&uuml;metler d&ouml;neminde parlamenter sistemlerde bir şeyler yapılabilmiş, iktidarlar sorunu &ouml;rtm&uuml;ş. Gedikli, başkanlık sistemini bu anlamda gerekli olduğunu d&uuml;ş&uuml;nd&uuml;klerini, bunun b&uuml;rokratik etkinliği artıracak muazzam bir sistem olduğunu, parlamenter sistem i&ccedil;erisinde bunun m&uuml;mk&uuml;n olmadığını vurguladı. Y&uuml;r&uuml;tmenin tek başlı hale gelmesi lazım Y&uuml;r&uuml;tmenin tek başlı hale gelmesi lazım diyen Gedikli, vizyonun sahaya yansıması, etkin ve hızlı kararlar alınması gerektiğini s&ouml;yledi. Gedikli, vesayet yapılarının tasfiye olduğunu belirterek, şunları kaydetti: Vesayet, başkanlık sisteminde olmaz. Başkanlık sistemine en fazla saldırmalarının nedenini burada g&ouml;r&uuml;yorum. Genel refah dağılımı değil de belli odakların, menfaat gruplarının refahının artırılması anlamında parlamenter sistem &ccedil;ok daha fazla işe yarıyor. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; orada &ccedil;ok kriz &uuml;retiyorsunuz, &ccedil;ok kriz olunca oradan &ccedil;ok fazla şey &ccedil;ıkartma imkanı oluyor. Başkanlık sisteminde &ouml;yle bir şey ihtimali yok. Başkanlık sisteminde de yasama, y&uuml;r&uuml;tme ve yargı var. Demokratik bir sistem, bir rejim tartışması falan da değil bu. Yasamanın ve siyasi partilerin daha &ouml;zg&uuml;r olduğu bir sistem. Milletvekilleri daha etkin &ccedil;alışmalar ortaya koyacak. Daraltılmış b&ouml;lge olacağı i&ccedil;in de halkın daha etkin katılacağı bir sistem olacak. Se&ccedil;im b&ouml;lgeleri artacak, iletişim daha fazla olacak. D&uuml;nyadaki &ouml;rneklerine baktığımızda Amerika nın en etkin uyguladığı &uuml;lke kabul ediliyor. Başka &ouml;rnekler de var. G20 nin de neredeyse yarısı başkanlık sistemiyle y&ouml;netiliyor. Bilinmeyen bir sistem değil. Bu sistemin T&uuml;rkiye i&ccedil;in gerekli olduğunu d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yoruz. B&ouml;yle bir d&uuml;nyada başkanlık sistemi T&uuml;rkiye yi hedeflerine &ccedil;ok daha hızlı taşır. AA

Gedikli: Şu anda parlamenter sistem içerisinde değiliz, yarı başkanlık sistemindeyiz

Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Gedikli, "Şu anda parlamenter sistem içerisinde de değiliz. Hala ana muhalefet, öyleymişiz gibi konuşuyor ama artık parlamenter sistem falan yok, şu anda yarı başkanlık sistemindeyiz" dedi

Öne Çıkanlar