Cari işlemler açığının finansmanı rezervleri zorluyor

Ağustos ayında cari işlemler a&ccedil;ığının nereyse t&uuml;m&uuml; d&ouml;viz rezervlerindeki azalma ile finanse edilmişti.G&uuml;ncellenmiş verilere g&ouml;re, ağustos ayında 4.1 milyar dolar cari işlemler a&ccedil;ığı oluşmuştu. Aynı ay d&ouml;viz rezervlerindeki azalma 3.6 milyar dolar olmuştu. Yurtdışından sağlanan net finansman 870 milyon dolarda kalmıştı.Eyl&uuml;l ayı &ouml;demeler dengesi verileri sanki d&ouml;viz rezervleri &uuml;zerindeki baskının kalktığı izlenimini veriyor. Eyl&uuml;l ayında cari işlemler a&ccedil;ığı 6.8 milyar dolar oldu. D&ouml;viz rezervlerindeki azalma 880 milyon dolarda kaldı. Yurtdışından elde edilen net finansmanın eyl&uuml;l ayında 5 milyar olduğu g&ouml;r&uuml;n&uuml;yor. Bu verilerden elde edilen izlenim &ccedil;ok doğru değil. YORGAN &Ccedil;EKTİ AYAKLAR DIŞARDA KALDIDaha ayrıntıya girildiğinde, Merkez Bankası nın d&ouml;viz rezervlerindeki azalmanın g&ouml;reli olarak sınırlı kalmasının arkasında bankaların d&ouml;viz olarak Merkez Bankası nda tuttuğu munzam karşılıkların eyl&uuml;l ayında yaklaşık 3.1 milyar dolar arttığını g&ouml;r&uuml;yoruz. Yani, munzam karşılıklar kurallarında bir değişiklik olmasaydı, d&ouml;viz rezervlerindeki erime eyl&uuml;l ayında 4 milyar dolara yaklaşacaktı. Cari işlemler a&ccedil;ığının b&uuml;y&uuml;k bir b&ouml;l&uuml;m&uuml;n&uuml; yine d&ouml;viz rezervleri erimesiyle finanse etmiş olacaktık.Ağustos ve eyl&uuml;l aylarına ait &ouml;demeler dengesi verileri cari işlemler a&ccedil;ığının giderek d&ouml;viz rezervleri &uuml;zerinde bir baskı oluşturduğunu g&ouml;steriyor. &Uuml;&ccedil; aylık d&ouml;nemler itibarıyla baktığımızda, elde edilen net dış finansmanın azalmasıyla beraber bu olguyu &ccedil;ok daha a&ccedil;ık bir bi&ccedil;imde g&ouml;r&uuml;yoruz.Ge&ccedil;en yılın son &uuml;&ccedil; ayından bu yılın ikinci &uuml;&ccedil; ayına kadar &uuml;&ccedil; aylık bazda yurtdışından sağlanan net finansman 20 milyar dolar ya da &uuml;zerindeydi. Bu yılın son &uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml; &uuml;&ccedil; ayında sağlanan net dış finansman birden bire 9 milyar dolar d&uuml;zeyine d&uuml;şt&uuml;. Buna karşılık, cari işlemler a&ccedil;ığı ge&ccedil;en yılın son &uuml;&ccedil; ayında 1 7 milyar dolarken, bu yılın ilk &uuml;&ccedil; ayında 21.6 milyar dolar, ikinci &uuml;&ccedil; ayda 22.8 milyar dolar ve &uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml; &uuml;&ccedil; ayda 16.2 milyar dolar oldu. Verdiği cari işlemler a&ccedil;ığı kadar net dış finansman bulan T&uuml;rkiye ekonomisi birden bire bu yılın &uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml; &uuml;&ccedil; ayında bulduğu net dış finansmanın olduk&ccedil;a &uuml;zerinde cari işlemler a&ccedil;ığı veren bir konuma d&uuml;şt&uuml;. Yorgan &ccedil;ekti, ayaklar dışarıda kaldı. REZERVLERE G&Uuml;VENEMEYİZBu yıl ile ge&ccedil;en yılki &uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml; &uuml;&ccedil; aydaki &ouml;demeler dengesi verilerinin karşılaştırılması ilgin&ccedil; bir tablo ortaya koyuyor. Ge&ccedil;en yıl &uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml; &uuml;&ccedil; ayda 10.2 milyar dolar cari işlemler a&ccedil;ığı verirken, bu yıl aynı d&ouml;nemde a&ccedil;ık 16.2 milyar dolar olmuş. Buna karşılık, ge&ccedil;en yıl da, bu yılda &uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml; &uuml;&ccedil; ayda sağlanan net dış finansman 9.2 milyar d&uuml;zeyinde ger&ccedil;ekleşmiş. Net dış finansman aynı kalmış, ama cari işlemler a&ccedil;ığı bu yıl, ge&ccedil;en yıla g&ouml;re 6 milyar dolar kadar daha fazla olmuş. Sonu&ccedil;ta, ge&ccedil;en yılın &uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml; &uuml;&ccedil; ayında 2.3 milyar dolar rezerv artışı s&ouml;z konusuyken, bu yılın aynı d&ouml;neminde 3.4 milyar dolar rezerv azalışı yaşanmış.Orta uzun d&ouml;nemde, ne rezerv azalışlarıyla cari işlemler a&ccedil;ığını finanse edebiliriz ne de munzam karşılıklar kurallarıyla oynayarak bankalardan Merkez Bankası na daha fazla d&ouml;viz aktarmalarını bekleyebiliriz. Dış finansman olanakları ile tutarlı cari işlemler a&ccedil;ığı vermek zorundayız. Dolayısıyla, dış finansman olanakları a&ccedil;ılmadığı s&uuml;rece ekonomik b&uuml;y&uuml;meden fedak&acirc;rlık etmeyi g&ouml;ze alabilmeliyiz. Yani, ayağımızı yorganımıza g&ouml;re uzatmayı d&uuml;ş&uuml;nmeliyiz. Aksi takdirde, T&uuml;rkiye ekonomisi &ccedil;ok farklı sorunlarla karşı karşıya kalabilir.