Risk haritası değişiyor

D&uuml;nya haritasında en risksiz &uuml;lkeler gelişmiş &uuml;lkelerdi. Gelişmiş &uuml;lkelerdeki getiriyi d&uuml;ş&uuml;k bulup riski biraz daha fazla seven yatırımcılar i&ccedil;in gelişmekte olan &uuml;lkelerin bazıları bir se&ccedil;enek oldu. Onlara gelişen piyasalar (emerging markets) dediler. Kimdi bu gelişen piyasalar? Gelişen piyasalar sermaye hareketlerini serbest bırakmış, piyasa ekonomisini benimsemiş ve g&ouml;reli olarak istikrar i&ccedil;inde olup gelişmiş &uuml;lke ekonomilerinden daha hızlı b&uuml;y&uuml;yen bir avu&ccedil; gelişmekte olan &uuml;lkeydi. Zaman i&ccedil;inde bu gruptaki &uuml;lkelerin sayısı arttı, ama h&acirc;l&acirc; &ccedil;ok sayılmaz.Gelişen piyasaların bir başka &ouml;zelliği ekonomilerinin olduk&ccedil;a oynak olmasıydı. Oynaklık bazen &uuml;lkelerdeki politika yanlışlıklarından kaynaklanırken, bazen de yabancı yatırımcıların tercihlerinin değişmesiyle bu piyasalar inişli &ccedil;ıkışlı bir performans g&ouml;steriyorlardı. Aslında, bu piyasalardaki oynaklık yabancı yatırımcılara ek kazan&ccedil; olanağı da yaratıyordu. Yani, bir anlamda oynaklık yabancı yatırımcılar a&ccedil;ısından iyiydi. Oynaklık kriz haline d&ouml;n&uuml;şt&uuml;ğ&uuml;nde k&ouml;t&uuml; oluyordu.GELİŞMİŞLERDE DE KRİZ &Ccedil;IKABİLİRMİŞ1970 li ve 1980 li yıllardaki krizleri dışarıda bırakırsak (o d&ouml;nemde gelişen piyasalar terimi daha icat edilmemişti ve yatırımlar daha fazla devletlere bor&ccedil; vermek şeklindeydi), d&uuml;nyayı sarsan, gelişmekte olan &uuml;lkelerdeki ilk kriz, 1997 yılı yazında patlayan Asya Krizi oldu. Daha sonra patlak veren Rusya Krizi bunun &uuml;zerine tuz biber ekti.B&uuml;t&uuml;n olumsuzluklarına rağmen, gelişen piyasalar yabancı yatırımcılar a&ccedil;ısından &ccedil;ekiciliğini kaybetmedi. Aksine, 2001 yılından sonra gelişmiş &uuml;lkelerdeki finansal piyasaların hızlanarak b&uuml;y&uuml;mesiyle gelişen piyasalar daha da pop&uuml;ler oldu. Bu piyasalara y&ouml;nelen yabancı sermaye akımları hem hızlandı hem de derinleşti. Yılda 100-200 milyar dolar olan sermaye akımı 1 trilyon dolara yaklaştı ve ge&ccedil;ti. Bu &uuml;lkelerde b&uuml;y&uuml;me hızlandı. B&uuml;y&uuml;me hızlandık&ccedil;a yabancı yatırımcılar i&ccedil;in daha da &ccedil;ekici hale geldiler.2007 yılı yazında başlayıp 2008 yılının sonbaharında derinleşen k&uuml;resel kriz her şeyi alt&uuml;st etti. Meğerse risk, gelişen piyasalarda değil, gelişmiş ekonomilerdeymiş. Gelişmiş ekonomilerde başlayıp t&uuml;m d&uuml;nyayı esir alan krizin sonucunda yatırımcılar mali servetlerinin &uuml;&ccedil;te birinden fazlasını kaybetti. Hi&ccedil;bir krizde bu denli bir kayıp s&ouml;z konusu olmamıştı. Daha fazla risk aldığını sanıp gelişen piyasalara yatırım yapanların kaybı, gelişmiş piyasalardaki kayıplara g&ouml;re hi&ccedil;bir şeydi. Kaldı ki, gelişen piyasalar &ccedil;ok &ccedil;abuk toparladı. Y&uuml;ksek b&uuml;y&uuml;me performansını kısa s&uuml;rede yeniden yakaladılar. Yatırımcı şunu g&ouml;rd&uuml;: Gelişmiş piyasalarda da kriz &ccedil;ıkabilirmiş.RİSK AĞIRLIKLARI DEĞİŞİNCERisk haritası değişti. Artık gelişen piyasalar eskiden olduğu kadar riskli algılanmazken, gelişmiş piyasalar da eskiden olduğu kadar risksiz olarak algılanmıyor. G&ouml;reli risk ağırlıkları, gelişen piyasalar lehine değişti. Doğal olarak risk ağırlıkları değiştiğinde, yatırımların dağılımı da değişecek. Uluslararası yatırımcılar, eskiden daha y&uuml;ksek getiri i&ccedil;in daha fazla risk alan yatırımcılar değil, g&ouml;reli olarak daha az riskli olduğu i&ccedil;in gelişen piyasalara yatırım yapmak isteyen yatırımcılar haline gelecek.Bu değişim makro dengeleri de değiştirecek. Gelişen piyasalarda getiriler g&ouml;reli olarak daha d&uuml;ş&uuml;k olurken, gelişmiş ekonomiler bug&uuml;nk&uuml; d&uuml;ş&uuml;k faizlerle yaşamakta zorlanabilecekler. Değişim, gelişen piyasalardaki ekonomi politikalarında da &ccedil;eşitli zorluklara neden olacak. Y&uuml;ksek sermaye akımlarıyla gelişen piyasalar nasıl m&uuml;cadele edecek? Artan sermaye akımları gelişen piyasalarda yeni bir krizin tohumu mu olacak? G&ouml;receğiz.