Paramız yine çok mu değerlendi?

Son g&uuml;nlerde T&uuml;rk Lirası nın yine &ccedil;ok değerlendiği y&ouml;n&uuml;nde g&ouml;r&uuml;şler ileri s&uuml;r&uuml;l&uuml;yor. Kimine g&ouml;re paramız y&uuml;zde 18, kimine g&ouml;re olması gerekenden y&uuml;zde 20 daha değerli. Yabancı gazeteler bu konuya daha fazla yer vermeye başladı. Olması gereken ne?Reel efektif d&ouml;viz kuru endeksine bakarsak, 2003 yılı ortalaması 100 kabul edildiğinde, bu yılın ocak ayı itibarıyla endeks 120.2 oldu. Demek ki, 2003 yılı ortalamasına g&ouml;re, paramız reel olarak y&uuml;zde 20 daha değerli hale geldi. Endeks en y&uuml;ksek değerlerinden birine 2010 yılının ekim ayında 1 31.4 ile ulaştı. Bu d&uuml;zeyi baz alırsak, son on beş ayda paramız reel olarak yaklaşık y&uuml;zde 8 daha az değerli durumda.KURLARIN D&Uuml;ZEYİReel efektif d&ouml;viz kuru endeksi, nominal d&ouml;viz kurunun (yarım dolar + yarım Euro) bizdeki ve yurtdışındaki ortalama enflasyonla d&uuml;zeltilmiş şekli. Yurtdışındaki enflasyonu hesaba katmazsak, nominal kurlar hi&ccedil; değişmese, yılda y&uuml;zde 6-7 enflasyonla paramız zaten yılda y&uuml;zde 6-7 değer kazanıyor. Nominal kurlar d&uuml;şt&uuml;ğ&uuml;nde, paramızın değer kazanması hızlanmış oluyor.Nominal d&ouml;viz kuru 2011 yılının ekim ayında ortalama 2.16 oldu. Bu yılın ocak ayında nominal d&ouml;viz kuru ortalama 2.05 idi. Demek ki, ortalama nominal kurlar son on beş ayda yaklaşık y&uuml;zde 5.1 kadar d&uuml;şm&uuml;ş.D&ouml;viz kurlarındaki oynamaların, dış ticaret dengesinden &ccedil;ok sermaye hareketleri yoluyla ger&ccedil;ekleştiği artık hi&ccedil; kimsenin itiraz etmediği bir olgu. Yabancı fon akımları &uuml;lkeye geldik&ccedil;e, d&ouml;viz kurları d&uuml;şme eğilimine giriyor, &ccedil;ıktıklarında d&ouml;viz kurları y&uuml;kseliyor. Yabancı sermaye akımlarının ne y&ouml;nde hareket edeceği b&uuml;y&uuml;k &ouml;l&ccedil;&uuml;de yabancı yatırımcıların getiri beklentisiyle ilgili.YABANCILARIN BEKLENTİSİYabancı yatırımcıların getiri beklentisi, yatırımın vadesine g&ouml;re, yatırımın nominal getirisi artı ya da eksi beklenen d&ouml;viz kuru değişmesi. Kurların d&uuml;şeceği bekleniyorsa, yabancı yatırımcının yabancı para bazında getirisi nominal getiri oranı artı d&ouml;viz kurundaki beklenen d&uuml;şme kadar olur. Yani, bir yıllık Hazine bonosu y&uuml;zde 6 veriyorsa ve d&ouml;viz kurlarındaki beklenen d&uuml;ş&uuml;ş bir yıl i&ccedil;inde y&uuml;zde 5 ise, yabancı yatırımcının yabancı para cinsinden toplam getirisi y&uuml;zde 11 i aşar. D&ouml;viz kurlarında bir artış bekleniyorsa, yabancıların yabancı para cinsinden getirisi nominal faizin de altında, hatta negatif dahi olabilir.2010 ve 2011 yıllarının son &uuml;&ccedil; ayında artan d&ouml;viz kurları, yabancı yatırımcılar i&ccedil;in &ouml;nemli bir fırsat oluşturdu. O noktadan sonra T&uuml;rk Lirası nın değer kazanma (kurların d&uuml;şme) olasılığı arttı. Dolayısıyla, nominal faizlerin &uuml;zerinde yabancı para cinsinden getiri elde etme olanağı doğdu. Yabancılar bunu iyi değerlendirdiler. Dolar bazında y&uuml;zde 10 un &uuml;zerinde getiri elde etmeyi başardılar.Şimdi, kurların daha da d&uuml;şme olasılığının &ccedil;ok azaldığı bir d&ouml;neme girdik. Merkez Bankası a&ccedil;ık&ccedil;a, reel d&ouml;viz kuru endeksinin 120 nin &uuml;zerinde kalmasının sağlıklı olmadığını a&ccedil;ıkladı. Endeksin 125 e gelmesinin m&uuml;dahale nedeni olabileceğini s&ouml;yledi. Bu durumda, d&uuml;şen nominal faizlerle beraber bono piyasası yabancılar i&ccedil;in artık eskisi kadar &ccedil;ekici olmaktan &ccedil;ıktı. Yeni bir kur ayarlaması olduğunda ise, kurların yeniden d&uuml;şme olasılığı artıp yabancıların daha iyi getiri elde etme olanağı doğar. Yabancılar a&ccedil;ısından T&uuml;rk Lirası nın fazla değerli hale gelmiş olmasının arkasında bu ger&ccedil;ek var.Yabancıların bu duruşu aynı zamanda bizim ihracat&ccedil;ılarımızın konumuyla da &ouml;rt&uuml;ş&uuml;yor.