Büyüme yavaşladıkça dış açık azalıyor

Ge&ccedil;en yılın aynı d&ouml;nemine g&ouml;re bu yılın ilk iki ayında cari işlemler a&ccedil;ığı 2.8 milyar dolar azaldı. Cari işlemler a&ccedil;ığındaki azalmanın 1.3 milyar doları altın ticareti hari&ccedil; mal dengesindeki a&ccedil;ığın (ithalat ile ihracat arasındaki fark) d&uuml;şmesinden kaynaklandı. Altın ithalatının d&uuml;şmesiyle, 1.1 milyar dolar kadar tasarruf yapılmış oldu. Cari işlemler a&ccedil;ığındaki d&uuml;ş&uuml;ş&uuml;n geri kalan kısmı g&ouml;r&uuml;nmeyen kalemlerdeki fazlanın artmasıyla ger&ccedil;ekleşti. Cari işlemler dengesini etkileyen en &ouml;nemli kalem dış ticaret dengesi. Bu d&ouml;nemde altın hari&ccedil; ihracat (FOB) y&uuml;zde 7.2 artarken, ithalat (FOB) y&uuml;zde 1.2 arttı. İthalat ekonomik b&uuml;y&uuml;meyle yakından ilgili. Ocak ayındaki &ccedil;ıkıştan sonra altın hari&ccedil; ithalat da d&uuml;ş&uuml;yor. Altın hari&ccedil; ithalat ocak ayında y&uuml;zde 4.1 arttıktan sonra şubat ayında y&uuml;zde 1.8 d&uuml;şt&uuml;. B&uuml;y&uuml;medeki yavaşlama artık ithalata yansıyor. İthalatın miktar endeksi de (altın dahil) şubat ayında ge&ccedil;en yılın aynı ayına g&ouml;re y&uuml;zde 2.2 d&uuml;ş&uuml;ş g&ouml;sterdi. Dış ticaret verileri ekonomik b&uuml;y&uuml;mede i&ccedil; talep katkısının azalıp net dış talep katkısının arttığına işaret ediyor. Yavaşlayan bir b&uuml;y&uuml;me s&uuml;recinde bu eğilim &ccedil;ok &ouml;v&uuml;n&uuml;lecek bir olgu değil. Net dış talep yoluyla ekonomik b&uuml;y&uuml;me hedefleniyorsa, b&uuml;y&uuml;menin hızlandığı d&ouml;nemlerde b&uuml;y&uuml;me &uuml;zerindeki net dış talep katkısının artması &ouml;v&uuml;n&uuml;lecek bir durum olur. Ancak bu yolla ekonomik b&uuml;y&uuml;meye rağmen dış a&ccedil;ıkları risk yaratmayacak (ya da daha az risk yaratacak) d&uuml;zeylerde tutabiliriz. OCAK BAŞKA ŞUBAT BAŞKA Ocak ayında sağlanan net dış finansman 3.1 milyar dolar kadar negatif idi. Yani, T&uuml;rkiye ekonomisine d&ouml;viz girmemiş, d&ouml;viz &ccedil;ıkışı olmuştu. D&ouml;viz &ccedil;ıkışının tek nedeni bankaların 4.1 milyar dolar kadar dış bor&ccedil;larını yenilemeyip &ouml;demek durumunda kalmalarından kaynaklanmıştı. Ocak ayında portf&ouml;y yatırımlarından 72 milyon dolar net giriş s&ouml;z konusuydu. Şubat ayında bunun tam tersi bir resimle karşılaştık. Şubat ayında sağlanan net dış finansman 2.6 milyar dolar oldu. Bankalarımız yeniden net bazda bor&ccedil;lanmaya başladılar. Şubat ayında net banka bor&ccedil;lanmaları 3.2 milyar dolar oldu. Bu d&ouml;nemde portf&ouml;y yatırımlarından 1.5 milyar dolar net &ccedil;ıkış yaşandı. Kaynağı bilinmeyen d&ouml;viz girişleri (net hata ve noksan) ocak ve şubat aylarında d&ouml;viz piyasasında yaşanan karmaşayı yatıştırma y&ouml;n&uuml;nde ger&ccedil;ekleşti. Her ay 2 milyar doların &uuml;zerinde kaynağı bilinmeyen d&ouml;viz girişleri s&ouml;z konusu oldu. İlk iki ayda bu kalemden giren dış kaynak cari işlemler a&ccedil;ığının yarısından fazla, 4.5 milyar dolara ulaştı. Ocak ayında Merkez Bankası 5.8 milyar dolar rezerv kaybı yaşarken, şubat ayında d&ouml;viz rezervlerini 1.6 milyar dolar artırdı. FİNANSMAN RAHAT DEĞİL Yılın ilk iki ayında toplam 8.1 milyar dolar cari işlemler a&ccedil;ığı oluştuğu halde, sağlanan net dış kaynak negatif 500 milyon dolar oldu. Şubat ayında dahi, sağlanan dış kaynak cari işlemler a&ccedil;ığının altında kaldı. Yani, kaynağı bilinmeyen d&ouml;viz girişleri olmasa, cari işlemler a&ccedil;ığının finansmanı i&ccedil;in şubat ayında da cepten yemeğe devam edecektik. Yılın ilk iki ayındaki &ouml;demeler dengesi gelişmeleri d&ouml;viz piyasasında yaşanan &ccedil;alkantılarla tutarlı g&ouml;r&uuml;n&uuml;yor. Bu d&ouml;nemde sepet kurun (yarım dolar kuru ile yarım Euro kurunun toplamı) aylık ortalaması 2.61 civarında ger&ccedil;ekleşti (ocak 2.6191, şubat 2.6161). Mart ayında sepet kurun aylık ortalaması 2.6418 oldu. Mart ayında da cari işlemler a&ccedil;ığı d&uuml;şmeye devam etse de, finansmanın &ccedil;ok rahat olmadığını s&ouml;yleyebiliriz. Gelişmeler, d&uuml;şen cari işlemler a&ccedil;ığının finansmanının, nisan ayında daha rahat olabileceği izlenimini veriyor.