Devlet kapitalizmi

Devletin öncülüğünde ve devletin denetiminde serbest piyasa mekanizmasının çalışmasına bir ölçüde izin verilen ekonomik modele “devlet kapitalizmi” diyebiliriz. Devlet kapitalizmine en iyi örnek olarak da bugünlerde Çin deneyimi gösteriliyor. Gerçekten de, özellikle son 10-15 yıldır Çin ekonomisinin performansı kıskanılacak düzeyde. Birçok fiyatın hâlâ devlet tarafından tespit edildiği, kaynak tahsisinin devletin öncülüğünde ve denetiminde yapıldığı Çin’de ekonomi bazı yıllar çift hanelerde büyüdü.

Çin’in belli başlı kentleri, gelişmiş ülke kentlerinden daha görkemli hale geldi. Çin şirketleri dünyada bilinir oldu. Bilinmekle kalmayıp dünyanın en büyük şirketleri içine girdiler. Geçenlerde New York Borsası’nda halka açılma kararı veren Alibaba şirketinin toplam satışları Amerika’da Amazon ve e-Bay şirketlerinin satışlarının toplamını geçti. Böyle bakıldığında, Çin’de devlet kapitalizmi başarılı gibi görünüyor. Çin ekonomisi birkaç yıl içinde Amerika’yı da geçip dünyanın en büyük ekonomisi konumuna gelecek. Ama ekonomi büyüdükçe, devlet kapitalizminin yumuşak karnı daha fazla ortaya çıkıp Çin ekonomisinin önünde engel olmaya başlayacak.

MERKEZİ OTORİTENİN BECEREMEDİĞİ
Ekonomide iyi bilinen teorilerden biri, ikinci en iyi (second-best) teoremidir. Buna göre, ekonomide sektörlerden biri verimli (efficient) çalışmadığında, hiçbir sektörün verimli çalışması mümkün değildir. Bu teoremi Çin’e uygularsak, özellikle finans sisteminde devletin kontrolünün egemen olması, Çin’de reel sektörün verimli çalışmasını engelleyen en önemli unsur olarak karşımıza çıkmakta. Devletin özellikle yatırımlardaki hâkim konumu da çalışmasına izin verilen özel sektörün yatırım ve tüketim kararlarını çarpıtıyor. Kısacası, Çin’de kaynakların dağılımının verimli olduğunu iddia etmek zor.